Als de politie onze rechten niet beschermt, doen we het zelf
Sangihe is het grootste eiland van de gelijknamige eilandengroep in Indonesië. Met zijn witte stranden en azuurblauwe wateren verdient het zeker de naam van tropisch paradijs. Maar helaas is het eiland ook een oord voor mijnbouw. Kris Vanslambrouck, Azië-coördinator bij 11.11.11, ging op dienstreis met onze lokale partner Jatam. Zijn verslag.
Ongeschonden parel wordt oord voor mijnbouw
De inwoners van Sangihe zijn terecht trots op hun eiland. Het is een grotendeels ongeschonden parel met overwegend tropische bossen en planten, en uitzicht op een resem kleine eilanden.
De meeste eilandbewoners reizen zelden naar het 'vasteland', maar toch zijn er een aantal die de impact van mijnbouw met eigen ogen hebben gezien.
Toen begin 2021 plannen opdoken voor grootschalige ontginning van goud waren zij de eersten om alarm te slaan. Het werd al snel duidelijk dat het bedrijf PT PMS snel wou handelen. Hun gesprekken met de lokale bevolking bestreken een heel beperkt aantal personen, en gingen vooral door met de kleine groep inwoners die bij het bedrijf tewerkgesteld waren en bijgevolg positief stonden tegenover mijnbouw.
Bewoners behalen tweede overwinning in rechtbank
Op de dag dat ik het eiland bezoek lees ik 's morgens op Twitter dat de rechtbank in Jakarta een paar dagen ervoor een deelvergunning voor de mijnbouwoperaties heeft geannuleerd. Dit is de tweede overwinning die de beweging Save Sangihe Island (SSI) behaald in de rechtbank. In mei had een andere rechter de milieuvergunning reeds opgeschort wegens de gebrekkige consultatie van de lokale bevolking tijdens de milieu-impact-evaluatie. Genoeg reden om dit uitbundig te vieren toch?
Mijnbouwbedrijf opereert zonder geldige vergunning
Eerste vaststelling: bij aankomst blijkt nog niet iedereen bij SSI op de hoogte van het heuglijke nieuws. In de namiddag wordt gebruik gemaakt van mijn komst om de leden bijeen te roepen en de zaak te bespreken. Daar blijkt dat de mensen vooral wakker liggen van een gerechtelijk onderzoek na een klacht door het bedrijf PT PMS. Dertien leden van SSI waren de dag voordien opgeroepen voor een verhoor naar aanleiding van incidenten bij diverse protesten van de beweging.
Het laatste incident vond plaats op 17 augustus, uitgerekend de nationale feestdag, toen PT PMS opnieuw probeerde zwaar materiaal tot in het mijnbouwgebied te krijgen. Wulandari, lid van de burgerbeweging, getuigt: "Een paar inwoners hoorden het geluid van zware vrachtwagens en kort daarna viel de elektriciteit uit. Blijkbaar had een vrachtwagen met een graafmachine een kabel geraakt, en daarbij raakte één van de arbeiders geëlektrocuteerd."
De leden van SSI sloegen alarm en blokkeerden de weg. Er ontstond een hevige discussie met de vertegenwoordigers van het bedrijf, maar op geen tijd kwamen er voldoende tegenstanders naar buiten om de weg volledig te blokkeren. Twee vrachtwagens werden terug naar de haven gebracht en zijn sindsdien niet meer aangeraakt. De derde staat nog ergens langs de weg. De autoriteiten grijpen dit incident aan om dertien SSI-leden in beschuldiging te stellen van sabotage, terwijl het bedrijf opereert zonder geldige vergunning.
Ruim de helft van het eiland is mijnbouwgebied
Ibu Djul is één van de activisten die geholpen heeft bij het organiseren van bevolking, in het bijzonder de vrouwen, en bij de oprichting van de burgerbeweging SSI in april 2021. "Dit is een gigantisch project. De vergunning van 2021 bestrijkt een immens gebied van 42.000 ha, ofwel 50 dorpen en dus ruim de helft van het eiland, en loopt over een periode van 33 jaar. De bevolking ziet dit als een bedreiging voor hun toekomst. En dus niet als een economische opportuniteit, zoals het bedrijf propageerde. De inwoners zijn immers volledig afhankelijk van de nabijheid van de kust voor kleinschalige visvangst, van de weinige gronden die ze vrijgemaakt hebben om aan landbouw te doen en van veeteelt. We vrezen ook de vervuiling van het water, onze levensbron."
11.11.11-partner Jatam gaf SSI vooral juridische ondersteuning bij de twee voorgaande processen. Deze maand hebben ze de beweging ook nog financiële ondersteuning gegeven omdat ze een nieuwe rechtszaak willen opstarten tegen PT PMS. Ze vragen daarbij een schadevergoeding voor de geleden economische en psychologiche schade door het mijnbouwproject.
Maar ondertussen wachten de inwoners nu nog af hoe het bedrijf zal reageren op de tweede uitspraak van de rechter. PT PMS is voor 70% in handen van het Canadese Baru Gold. Tot nu heeft het bedrijf zich vrij arrogant opgesteld. "Het aanleveren van zwaar materiaal is een pure provocatie. Zij weten heel goed dat er twee rechtszaken lopen tegen hun vergunningen. Nu wij tweemaal gewonnen hebben in eerste aanleg hopen we dat die arrogantie omslaat in nederigheid en respect voor de rechtsstaat en de inwoners van Sangihe. Maar onze boodschap is duidelijk: als de politie onze rechten niet beschermt dan doen we dat zelf.”
