Mining Advocacy Network (JATAM)
Ondersteunend netwerk tegen grootschalige mijnbouwprojecten
Jatam is een netwerk van lokale organisaties in Indonesië die zich verzetten tegen grootschalige mijnbouwprojecten. De ervaring leert dat dergelijke projecten heel veel milieuschade veroorzaken, weinig lokale jobs creëren en een grote overlast bezorgen aan de lokale bevolking.
De samenwerking met die kritische inwoners is geen evidentie: zowel bedrijven als de overheid proberen deze laatste te intimideren of hun leiders af te schilderen als criminelen. Met de nodige dosis lef biedt Jatam de lokale bevolking vorming, toegang tot de juiste politieke contacten, rechtsbijstand etcetera.
En de onzichtbare kosten?
De extractieve sector, dit is de verzamelterm voor de ontginning en verwerking van olie, gas en mineralen is goed voor ruim 10 % van het BNP, met als belangrijkste ertsen: koper, nikkel, tin, ijzer en bauxiet. De regering ziet mijnbouw als een motor voor ontwikkeling, maar dat blijkt in de praktijk wel anders: de open mijnbouw zorgt voor ontbossing en erosie. Hierdoor ontstaan overstromingen, het ontwricht de lokale economie, voedsel wordt schaarser, duurder en minder kwalitatief. De recente ontwikkeling van de nikkelontginning en verwerking gaat zo snel dat meen vreest dat binnen 5 jaar de voorraad aan hoogwaardige nikkelertsen zal uitgeput zijn.
Bovendien respecteren veel bedrijven niet de wetgeving, er zijn veel illegale mijnen en nadat de ertsen of mineralen uitgeput zijn laten ze een gigantische krater achter waardoor de terugkeer van landbouw onmogelijk is. Nochtans is een sanering een voorwaarde voor het krijgen van een vergunning. Jatam heeft ruim 3.000 illegale mijnbouwputten gedocumenteerd, en 143 gevallen van verdrinking, veelal jonge kinderen in deze verlaten putten.
Mijnbouw is macht en geld
Er zijn nog meer problemen. Het is geen geheim dat de sector nauwe banden heeft met een aantal machtige politici en (ex-)militairen. Enkele jaren terug startte de anti-corruptie commissie KPK een audit van de mijnbouwsector, op basis van een rapport van Jatam. Hun bevindingen waren ontstellend. Meer dan de helft van de bedrijven opereerde in de illegaliteit, velen hebben niet eens een BTW-nummer, waardoor ze ontsnappen aan het betalen van taksen. Na deze screening kregen de bedrijven een herkansing , maar uiteindelijk werden honderden vergunning geannuleerd.
Maar ook met de legale vergunningen zijn er vaak nog moeilijkheden. Ondanks een regelgeving die mijnbouw niet toelaat op eilanden kleiner dan 2000 km² moeten de inwoners hun eiland, Sangihe, verdedigen tegen de komst van het Canadeze mijnbedrijf PT Tambang Mas Sangihe (TMS). Jatam stapte met de inwoners naar de rechter en kreeg gelijk: de vergunning van het bedrijf werd ingetrokken. Toch probeert het bedrijf hardnekkig zwaar materieel aan land te brengen, maar ,voorlopig tevergeefs, de inwoners zetten telkens een blokkade op.
