Waarom het Australisch migratiemodel niet de oplossing is

Met de verkiezingen in aantocht horen we steeds vaker berichten over de noodzaak van een Australisch migratiemodel voor Europa. Het is voor velen een verleidelijk idee, maar wie dieper kijkt ziet al snel dat dit niet alleen een zeer onrealistisch maar ook een onwenselijk voorstel is.   

Australië heeft sinds 2012 een streng migratiebeleid om asielaanvragen op hun grondgebied te voorkomen. Centraal daarin staan pushbacks op zee en het vasthouden van mensen in ‘offshore’ detentiecentra zoals op het eiland Nauru en in Papoea-Nieuw-Guinea. Vluchtelingen die daar aankomen op zoek naar een beter en veiliger leven hebben geen enkele kans op asiel en worden voor onbepaalde tijd, vaak vele jaren, opgesloten.  

De situatie in Australië is in geen enkel opzicht te vergelijken met die in Europa. Terwijl de EU in 2023 alleen al 1,14 miljoen asielaanvragen ontving, waren dat er in Australië gemiddeld slechts enkele duizenden per jaar voor de invoering van hun strenge migratiebeleid. Met uitzondering van één jaar: 2013, toen iets meer dan 20.000 asielzoekers met boten toekwamen. Op het absolute hoogtepunt ging het dus om minder dan 2% van de aanvragen waarmee de EU geconfronteerd wordt.

De EU zou dus een partnerland moeten vinden dat bereid is om jaarlijks meer dan één miljoen mensen op te vangen. De landen waar in eerste instantie naar gekeken wordt (Tunesië, Marokko, Algerije, Egypte en Turkije) maakten één voor één duidelijk dat ze niet bereid zijn om hieraan mee te werken. Het is daarbij belangrijk om te weten dat de Australische partners Nauru en Papoea-Nieuw-Guinea, waar slechts een paar duizend mensen werden opgevangen, volkomen afhankelijk zijn van Australië op financieel en politiek vlak. Dit is een situatie die volledig afwijkt van de vele Noord-Afrikaanse landen die de EU overweegt als mogelijke partners die nu al kritisch kijken naar de Europese migratiepolitiek.  

Australië wordt niet beperkt door internationale juridische verdragen en kan zijn beleid uitvoeren zonder tegenspraak. In de EU zou een vergelijkbaar beleid in strijd zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het EU-Handelsvest. Deze verdragen beschermen de fundamentele rechten van de mens en zijn dus van groot belang. Uit deze verdragen stappen zou enorme implicaties hebben, ook voor de bescherming van fundamentele rechten die niet direct gelinkt zijn aan migratie.  

Hoewel voorstanders van het Australisch model beweren dat het illegale migratie volledig heeft gestopt, is het in de realiteit anders. Er komen nog steeds mensen aan, al is het aantal wel beperkt. Er kwamen dit jaar bijvoorbeeld al 40 mensen toe. Dit is een laag getal, maar zeker niet onbeduidend wanneer we kijken naar de al lage cijfers vóór de invoering van dit beleid. Daarnaast zijn er ook duizenden asielaanvragen van mensen die niet met een boot toekomen, maar via een werk- of toeristenvisum.  

Bovendien blijft Australië ook boten terugduwen op zee. De ‘afschrikkende’ werking van het model blijkt dus niet effectief te zijn.  

Het Australische model komt met een enorme menselijke kost. Mensen zitten vaak jarenlang vast in slechte omstandigheden. Gezinnen worden hierbij vaak gescheiden. Dit heeft een enorme impact op hun fysieke en mentale gezondheid. Rapporten van Artsen Zonder Grenzen gaven aan dat een groot aantal van de mensen die vastzitten zelfmoordgedachten hebben en dat velen van hen ook effectief een zelfmoordpoging deden. Daarnaast waren velen slachtoffer van fysiek geweld door de autoriteiten. Deze situatie is volstrekt onmenselijk.  

Bovendien is dit beleid ook financieel zeer belastend. Het kostte Australië tussen 2013 en 2016 maar liefst $9,6 miljard. In 2023 kostte de offshore processing in Nauru $485 miljoen, ofwel $22 miljoen per persoon die wordt vastgehouden.  

Als Europa het Australische migratiemodel overneemt, zal dit een negatieve impact hebben op de internationale bescherming van vluchtelingen. Als rijke landen, die nu maar een kleine minderheid van de vluchtelingen opvangen, nog meer verantwoordelijkheid afschuiven naar andere landen, zullen ook die landen minder bereid zijn om vluchtelingen op te vangen.  Nu al zien we dat Europese landen vluchtelingen terugduwen naar Turkije, dat op haar beurt mensen terugduwt naar Iran, dat vervolgens mensen naar Afghanistan terugduwt. Die race naar de bodem zal alleen versterkt worden. Dit kan leiden tot gesloten deuren voor vluchtelingen over de hele wereld, waardoor ze nergens meer terechtkunnen. 

Het Australische migratiemodel is niet alleen onrealistisch en onhaalbaar voor de EU, maar het zou ook een ramp zijn voor mensenrechten. In plaats daarvan hebben we een beleid nodig dat gebaseerd is op solidariteit en mensenrechten en dat echte oplossingen biedt voor degenen die het meest kwetsbaar zijn. 11.11.11 pleit daarom voor een brugmodel, want we hebben nood aan een beleid waar iedereen beter van wordt. Daarvoor hebben we geen muren nodig, maar bruggen. Want bruggen helpen ons vooruit, als mens en als maatschappij.  

Lees hier meer over het brugmodel