"Vrouwen moeten elkaar steunen tijdens de verkiezingsstrijd in Congo"
Voor de Congolese presidentsverkiezingen in december zijn er maar twee vrouwelijke kandidaten. Marie-Josée Ifoku is er daar een van. Een straffe verwezenlijking. Want dat is niet zo vanzelfsprekend in een politieke cultuur die door mannen gedomineerd wordt. “Congo niet klaar is voor een vrouwelijke president? Excuseer, maar dat is een verouderde mentaliteit.”
Op 20 december worden nationale, provinciale en lokale verkiezingen georganiseerd in de Democratische Republiek Congo. Het tumultueuze politieke landschap wordt er door mannen gedomineerd. Toch houdt dat Marie-Josée Ifoku niet tegen om zich als vrouwelijke tegenstem kandidaat te stellen. Haar verkiezingsprogramma is gestaafd op gerechtigheid en respect, eens te meer omdat DR Congo gebukt gaat onder interne geschillen en oorlog in het oosten van het land.
Ifoku heeft een indrukwekkende staat van dienst. Ze schopte het al tot gouverneur van de provincie Tshuapa. “Ik maakte deel uit van de Congolese diaspora in Nederland en België. Daarna ben ik gaan studeren in Parijs en Quebec. Meer dan twintig jaar geleden ben ik naar Congo teruggekeerd. Sinds ik hier terug woon, heb ik mijn leven van nul opnieuw moeten opbouwen. Op een bepaald moment vroeg ik me af: wat gaat er met mijn mede-Congolezen gebeuren? We moeten uit de ellende geraken waarin we ons nu bevinden. De enige plek om dat te doen is in de politiek, want daar worden de grote beslissingen genomen voor het land en voor de Congolezen.”
We moeten uit de ellende geraken waarin we ons nu bevinden. De enige plek om dat te doen is in de politiek, want daar worden de grote beslissingen genomen voor het land en voor de Congolezen
Moeizame start
Bij de start van de verkiezingscampagne pleitten Congolese presidentskandidaten, middenveldorganisaties en partners van 11.11.11 voor een transparant en inclusief verloop van het electoraal proces. Want al in november legden ze ernstige technische en procedurele mankementen bloot.
Ook bij Ifoku horen we hetzelfde geluid: “De start van de campagne verloopt heel moeizaam”, zegt Ifoku. “We zijn gefrustreerd. Het CENI (de kiescommissie) heeft nog steeds niet de definitieve kieslijsten gepubliceerd. Dat moet minstens een maand voor de verkiezingen gebeuren.”
Het is immers bij wet verplicht aan de CENI om tijdig en voor alle Congolezen de kiezerslijsten en een mapping van de kiesbureaus digitaal én op papier te publiceren. Hierop staat steeds de naam van de geregistreerde kiezer en de plaats waar de persoon moet gaan stemmen. Tot op heden zijn de lijsten grotendeels slechts digitaal vrijgegeven. Zeker mensen die leven in rurale gebieden met beperkte digitale mogelijkheden, hebben bijgevolg geen toegang tot deze essentiële informatie. Bovendien zijn deze lijsten niet volledig en vinden velen zich niet terug als geregistreerde kiezer. Zeer problematisch want dan word je technisch uitgesloten van de verkiezing.
Maar ook de kiezerskaarten zelf zijn een pijnpunt. “De kiezerskaarten van veel mensen in mijn omgeving zijn onbruikbaar geworden. De kaarten zijn van slechte kwaliteit waardoor de gegevens uitgewist geraken. Je kan een duplicaat aanvragen, maar dat kost veel geld. Vertel me eens, welke gemiddelde Congolees zou 10.000 frank of 5 dollar betalen voor een nieuwe kieskaart?” Extra pijnlijk als je weet dat deze dienst eigenlijk gratis zou moeten zijn.
Onveiligheid
Ook de onveiligheid in het oosten van het land, waar rebellen de plak zwaaien, tekent het verkiezingsproces. Veel organisaties en activisten die de democratisering willen bevorderen in het oosten hebben het uiterst moeilijk, want de militaire administratie houdt de touwtjes stevig in handen. In precaire zones van de provincies Ituri, Noord-Kivu, Kwango en Mai-Ndombé is er bovendien geen garantie dat men naar het stemhokje kan gaan op 20 december door de staat van beleg.
Voor vele anderen zijn er te weinig maatregelen getroffen om de veiligheid te garanderen. Ook voor presidentskandidaten van de oppositie werkt dit element verlammend voor hun campagne. De Congolese wet bepaald dat potentiële presidentskandidaten recht hebben op veiligheid. Maar de logistiek omkadering laat te wensen over. “Er zijn 25 politieagenten die me zouden moeten beschermen, maar zonder wagen. Bovendien wordt er geen eten voor hun geleverd. Ik heb de kolonel van het corps opgebeld, maar het probleem is nog altijd niet opgelost. Dat schept veel ongenoegen bij zowel kiezers als kandidaten.”
Verder worden ook vrouwen die willen deelnemen aan het electorale proces, zowel als kiezers of kandidaten, disproportioneel getroffen door de onveilige context. Ze krijgen te maken met intimidatie, seksueel geweld en stigmatisatie. “De hoeveelheid intimidatie die vrouwen moeten slikken is schokkend. Ik heb nog een bevoorrechte positie én de middelen om dit soort van intimidatie te counteren. Maar stel je maar eens in de plaats van vrouwen die dit niet hebben. Zij hebben niets om zich te verweren tegen dit soort praktijken.”
Vrouwen moeten elkaar steunen in de electorale strijd
Aan vrouwen zegt Ifoku daarom: “Steun andere vrouwen. Hoe meer vrouwen in het openbare en politieke leven, hoe meer we elkaar zullen vinden en ons kunnen verenigen. Vrouwen ondervinden over de hele wereld obstakels als ze willen deelnemen aan politiek. Maar in Congo is dit probleem nog duidelijker.”
Het falen van het politieke systeem legt Marie-Josée Ifoku ook expliciet bij de dominante mannelijke politieke cultuur. “Decennialang hebben mannen geregeerd in Congo, maar welke sector is nu daadwerkelijk verbeterd? En als men zegt dat Congo niet klaar is voor een vrouwelijke president? Excuseer, maar dat is een verouderde mentaliteit.”
Moedig de toekomst in
In haar verkiezingsprogramma staan vrouwen- en mensrechten dan ook met stip op nummer één. Ook op de agenda: de verdeelde bevolking opnieuw verzoenen, het onderwijs hervormen, de gezondheidszorg verbeteren, de economie aanzwengelen en de Congolese bevolking geven waar ze recht op hebben. Op het internationale toneel wil ze ook de diplomatieke relaties versterken. “Mijn droom is dat Congolezen begrijpen dat ze op zoek moeten naar leiders die oplossingen kunnen bieden. Ik, en zeker ik als vrouw, zou er alles aan doen om voor die oplossingen te strijden. Het is een zware strijd, maar ik ben vastberaden en moedig. Als je iets wilt, moet je blijven vechten, blijven ervoor gaan.
11.11.11 lanceert project voor meer vrouwen in de Congolese politiek
In de aanloop van de Congolese verkiezingen zette 11.11.11 en haar partners een project op poten met als hoofddoel: een recordaantal Congolese vrouwen op de kieslijsten én in het parlement! Samen met 500 campaigners wisten we meer dan 1000 vrouwen te mobiliseren om zich kandidaat te stellen. En unicum én een katalysator voor organisaties en activisten om mee te strijden voor gendergelijkheid en meer vrouwen in de Congolese politiek. Ook Marie-Josée Ifoku kreeg binnen dit project begeleiding.
