5 vrouwelijke kandidaten over de Congolese verkiezingen
In de aanloop naar de Congolese verkiezingen zette 11.11.11 en haar partners een project op poten met als hoofddoel: een recordaantal Congolese vrouwen op de nationale, provinciale en lokale kieslijsten. Met succes!
14 Dec 2023
5 minuten
Samen met 10 Congolese middenveldorganisaties wisten we meer dan 1.000 vrouwen te coachen bij hun kandidatuur. Wij spraken met 5 Congolese vrouwen die verbonden zijn aan het project.
KAPINGA KAMONA MAMIE strijdt tegen intimidatie
Als vrouw opkomen in de Congolese verkiezingen is niet zo vanzelfsprekend in een politieke cultuur die door mannen gedomineerd wordt. Dat weet ook Kapinga Kamona Mamie uit Kinshasa, die dagelijks intimidatie aan den lijve ondervindt. “Intimidatie is hier schering en inslag. Vaak zijn er mannen die neerbuigend uithalen naar vrouwelijke kandidaten: ‘Kijk naar die vrouw daar. In plaats van voor haar gezin te zorgen wil ze zich meten met mannen.’”
“Men zegt zelfs openlijk: ‘Kies je een vrouw om in het parlement te zetelen? Dan geeft het haar de kans om zich in het parlement te prostitueren,’” ervan uitgaande dat vrouwen enkel belangrijke posities weten te bekleden als ze zich prostitueren. Maar dit soort bangmakerij zal Kapinga niet stoppen. En daarom komt ze op als kandidaat voor het Nationaal Parlement in Lukunga (Kinshasa): “Ik houd mijn hoofd hoog, strek mijn schouders en zeg vastberaden tegen mezelf: ‘Ik zal doorgaan.’”
Veel vrouwelijke kandidaten die zich op een kieslijst van een politieke partij willen zetten, worden vaak geconfronteerd met verzoeken om seksuele gunsten. Deze schandelijke praktijk werpt een schaduw over de integriteit van vrouwen die zich politiek willen engageren. Het werkt bovendien ontmoedigend voor veel vrouwen, waardoor ze terughoudend worden om überhaupt deel te nemen aan het politieke proces. Het gevolg is dat meer en meer vrouwen opkomen als onafhankelijke kandidaat, niet verbonden aan een politieke partij.
DORIS M’BO IZAPANGO: “Zelfstandigheid is de weg naar zelfzekerheid voor vrouwen”
Doris komt op voor het Nationaal Parlement in Ukunga (Kinshasa). Eveneens ondersteund door de coaching van lokale 11.11.11-partners benadrukt ze het belang van direct contact met de kiezers: "Ik weiger een parlementslid te zijn dat geen contact heeft met haar publiek."
Maar misschien nog belangrijker is dat haar kandidatuur zelf ook een politiek en maatschappelijk statement is. Empowerment van vrouwen en het doorbreken van onterecht aangeleerde onzekerheden zijn cruciaal voor haar: "Vrouwen zijn helemaal niet onzeker, de vraag is: wie heeft hen dat wijsgemaakt? Men heeft ons altijd laten geloven dat we niets betekenen zonder een man. Zelfstandigheid is de weg naar zelfzekerheid voor vrouwen. Ik voel dan ook de noodzaak om deze vrouwen te begeleiden bij hun zelfstandigheid."
AGNÈS SADIKI NYABISOKI: “Vrouwen vormen de meerderheid van de bevolking in Congo, maar zijn niet vertegenwoordigd in de politiek."
Naast meer zelfstandigheid voor vrouwen heeft het Congolese middenveld ook verschillende keren haar bezorgdheden geuit over de gebrekkige inclusie van vrouwen in het verkiezingsproces. Maatschappelijke organisaties worden namelijk weinig tot niet ondersteund. En hun pogingen om vrouwelijke kiezers te mobiliseren en te sensibiliseren vallen daarom in het water. Dit is overigens niet enkel het geval in de aanloop van de verkiezingen. Ook buiten verkiezingstijd kunnen deze organisaties op weinig steun rekenen.
Dat getuigt ook Agnès Sadiki Nyabisoki. Zij is kandidaat voor het Provinciale Parlement in het kiesdistrict Shabunda in de provincie Zuid-Kivu. Ze wijst op een schrijnend democratisch gebrek als men niet meer inzet op vrouwen in het politieke proces, zowel als kandidaat én als kiezer. “Vrouwen vormen de meerderheid van de Congolese bevolking en de bevolking in Zuid-Kivu. Maar als je kijkt naar de instanties waar de beslissingen genomen worden, dan zijn vrouwen daar niet vertegenwoordigd. Hoe kunnen we onszelf een democratisch land noemen, als de meerderheid (vrouwen) van het bestuur uitgesloten wordt. Dat is heel problematisch.”
AKONKWA BYAMUNGU BRIGITTE: van sociaal bewogen docent naar verkiezingskandidaat
Ook Brigitte onderschrijft de eisen van het middenveld. Ze is kandidaat voor het Provinciale Parlement in Walungu (Zuid-Kivu). Als docent volksgezondheid aan de universiteit van Bukavu werd ze verschillende keren geconfronteerd met ongelijkheid aan de universiteiten. Het sociale aspect in haar programma is dan ook het speerpunt waarmee ze uitpakt: “Sociale ongelijkheden beperken zich niet tot universiteiten; ze zijn overal aanwezig, in alle sectoren van ons land. Dit heeft me aangespoord om de politiek in te gaan, ondanks mijn eerdere afkeer ten aanzien van de politiek in de Democratische Republiek Congo. Echter, door mijn ervaringen in de vakbond, besefte ik dat échte impact zich afspeelt in de politiek.”
De conservatieve mentaliteit maakt dat er veel uitdagingen zijn voor vrouwen die willen opkomen tijdens de verkiezingen. Ook bij vrouwen zelf, “met name omdat ze van mening zijn dat vrouwelijke politici hun traditionele rol als Congolese vrouw niet goed kunnen vervullen,” weet Brigitte.
Maar ook jeugdwerk is een belangrijk speerpunt voor Brigitte: "De jeugd in onze regio worstelt met een verontrustend hoog werkloosheidspercentage. Het is een harde realiteit waar ik persoonlijk mee te maken heb gehad en die me onzeker heeft gemaakt. De training van 11.11.11 heeft me psychologisch voorbereid op de uitdagingen die dit met zich meebrengt. Kortom: de coaching heeft veel kandidaten sterker gemaakt. Nu is het aan ons om die kracht te gebruiken om een betere toekomst te creëren in Walungu en de hele natie.”
MARIE-JOSÉE IFOKU: “Vrouwen moeten elkaar steunen tijdens de verkiezingsstrijd”
Voor de Congolese presidentsverkiezingen in december zijn er slechts twee vrouwelijke kandidaten. Marie-Josée Ifoku is er daar één van. Dat is best bijzonder, want het is niet vanzelfsprekend in een politieke cultuur waar vooral mannen het voor het zeggen hebben.
Het falen van het politieke systeem legt Marie-Josée Ifoku ook expliciet bij de dominante mannelijke politieke cultuur. “Decennialang hebben mannen geregeerd in Congo, maar welke sector is nu daadwerkelijk verbeterd? En als men zegt dat Congo niet klaar is voor een vrouwelijke president? Excuseer, maar dat is een verouderde mentaliteit.”
Aan vrouwen zegt Ifoku daarom: “Steun andere vrouwen. Hoe meer vrouwen in het openbare en politieke leven, hoe meer we elkaar zullen vinden en ons kunnen verenigen.”
