Peruviaanse kinderen twee jaar niet naar school
In Latijns-Amerika zijn scholen de dupe van de coronapandemie. Als grootste besmettingshaarden gingen ze twee jaar geleden onvermijdelijk op slot. Overheden geven intussen voorrang aan de heropstart van commerciële activiteiten. De gevolgen voor kinderen en jongeren zijn groot.
Onze medewerker Jana Van Braeckel bezocht burgervereniging Puririsun uit Cuzco, die een samenwerkingsverband heeft met de 4de Pijler Niños de la Luna. Deze organisaties maken van onderuit werk van een beter onderwijssysteem en dragen zo bij tot preventie van drugs, intrafamiliaal geweld en verlenen advies rond seksualiteit, kinderrechten en gezonde voeding.
De coronapandemie had niet alleen impact op onze economie en gezondheid. Wereldwijd riep ze ook een halt toe aan het schoolleven van heel wat kinderen en jongeren, niet in het minst in Latijns-Amerika. De regio staat voor de ergste onderwijscrisis in haar geschiedenis. Scholen zijn er de dupe van de pandemie en gingen als grootste besmettingshaarden onvermijdelijk op slot. Een situatie die intussen bijna twee jaar aansleept.
Zelfstudie via sociale media
Overheden en organisaties zetten verschillende initiatieven op poten om de leerachterstand zo minimaal mogelijk te houden. Denk maar aan lessen via de nationale televisie, radio of via online platformen. Maar niet elk kind heeft toegang tot een computer of gsm om de les te volgen.
In rurale of inheemse gebieden, met slechte of onbestaande internetverbinding, kwamen de lesactiviteiten volledig tot stilstand. Sommige leerlingen waren op zelfstudie aangewezen, eventueel aangevuld met huiswerk via Whatsapp of Facebook. Anderen zochten hun toevlucht tot internetcafés, waar de toegang ook eerder beperkt was omwille van de lokale coronamaatregelen. Heel wat ouders vinden het moeilijk om hun kinderen te blijven motiveren voor thuis- of afstandsonderwijs. Een probleem dat zich vooral doorzet bij lage-inkomensgezinnen.
De vraag is dan ook of alle jongeren naar de schoolbanken zullen terugkeren. Velen onder hen zijn uit noodzaak naar de arbeidsmarkt overgestapt om het verlies aan inkomen door de pandemie te compenseren. Vroegtijdige schooluitval en kinderarbeid waren reeds problemen waar de regio mee kampte vóór de pandemie. Maar volgens de International Labour Organization (ILO), is de coronacrisis een ware katalysator en dwingt het Peruviaanse kinderen richting de arbeidsmarkt. Het aantal schoolplichtige kinderen dat momenteel aan het werk is neemt daardoor sterk toe.
We hebben niks bijgeleerd de voorbije twee jaar. Het programma ‘Aprendo en casa’ op nationale tv waarmee we les moesten volgen, was een grote mislukking.
Duidelijk beleid ontbreekt
In maart 2021 openen de scholen voor het eerst in twee jaar hun poorten, mits de nodige veiligheidsmaatregelen. De tol van de afgelopen jaren is amper te overzien. Peru heeft een hele reeks opeenvolgende politieke crisissen achter de rug. Binnen die context bleef een duidelijk beleid voor de terugkeer naar de schoolbanken én de onderwijsachterstand uit. Daardoor blijken kinderen en jongeren onrechtstreeks een van de grootste slachtoffers van het gebrek aan politieke richting. Peru groeide uit tot één van de landen met de grootste school- en leerachterstand door Covid-19.
De aanpak van burgervereniging Puririsun
De burgervereniging Puririsun uit Cuzco heeft een samenwerkingsverband met de 4de Pijler Niños de la Luna. Ook zij moesten zich zoals vele anderen herorganiseren, om in de mate van het mogelijke tegemoet te komen aan de lokale onderwijsnoden.
Puririsun tracht de levenskwaliteit van kinderen, jongeren en jongvolwassenen in (extreme) armoedesituaties te verbeteren. Hiervoor organiseren ze projecten waarin kinder- en jongerenrechten centraal staan. Zo geven ze bijvoorbeeld workshops rond drugspreventie en preventie van intrafamiliaal geweld maar ook rond seksualiteit. Vanuit een leefwereldgerichte benadering werken ze ook nauw samen met de ouders. Zij krijgen via workshops advies en informatie over verschillende thema’s als gezonde voeding, kinderrechten, etc.
Digitaal ondersteuningsmateriaal
Naast de pedagogische projecten heeft de organisatie een belangrijke onderwijspoot. Die vormt een laagdrempelig alternatief voor het reguliere onderwijsaanbod. Tijdens de pandemie zette Puririsun de projecten in de mate van het mogelijk virtueel verder. Hiervoor voorzag Puririsun de nodige ondersteuningsmaterialen. Er ging heel wat tijd en energie naar het aanleren van hoe die materialen te gebruiken.
Jongeren getuigen
De jongeren van het Puririsun kijken er enorm naar uit om de draad terug op te pikken en in maart te starten met fysieke lessen. “We zijn het beu om virtueel les te volgen. In sessies van 70 klasgenoten kunnen we helemaal geen vragen stellen over de inhoud van de les”, verklaart een van de jongeren. Ook het wegvallen van het sociale aspect van het schoolleven viel de jongeren zwaar en bracht onzekerheid teweeg: “Mentaal was het een zware periode. Ik was bang en had vaak donkere gedachten omdat ik mijn vrienden niet kon zien.” De overheid faalt om tegemoet te komen aan de noden van de jongeren: “We hebben niks bijgeleerd de voorbije twee jaar. Het programma ‘Aprendo en casa’ op nationale tv waarmee we les moesten volgen, was een grote mislukking.” Puririsun hoopt dat de overheid zich niet laat afschrikken door de nieuwe golf van besmettingen en dat fysieke lessen worden hernomen vanaf maart.
Onzekere toekomst maar ook opportuniteiten
De toekomst is voor veel van deze kleine burgerinitiatieven onzeker. Vooral op economisch vlak zal het een overlevingsstrijd worden. Maar ook op persoonlijk vlak zijn er wonden te helen. Zo overleed de directeur van Puririsun in 2020 aan de gevolgen van het coronavirus. Ondanks de toenemende besmettingen in de wijk bleef hij de deuren openhouden om jongeren toegang toe geven tot laptops en lokalen.
De pandemie zou deze hervormingen tot een prioriteit kunnen katapulteren. Hiervoor moeten investeringen in het onderwijs bovenaan de publieke beleidsagenda komen, evenals de politieke wil om deze daadwerkelijk te realiseren. De nood aan een veerkrachtig onderwijssysteem, dat beter inspeelt op de behoeften van de schoolgaande jeugd, is hoger dan ooit.
De pandemie zou deze hervormingen tot een prioriteit kunnen katapulteren. Hiervoor moeten investeringen in het onderwijs bovenaan de publieke beleidsagenda komen, evenals de politieke wil om deze daadwerkelijk te realiseren
