Meer dan 200.000 illegale pushbacks aan Europese buitengrenzen in 2022
Pushbacks, het gewelddadig terugdringen van mensen die asiel willen aanvragen, vormen de basis van het Europees buitengrenzenbeleid. We telden er in 2022 maar liefst 225.533. Mensen worden systematisch uitgebuit. De Europese pushbacks zijn illegaal wanbeleid met doden tot gevolg.
Mensen die in handen van de Libische kustwacht worden gedreven, met misbruik, verkrachtingen en zelfs moorden tot gevolg. Zwangere vrouwen en kinderen die worden mishandeld. Mensen die in – vaak gammele – bootjes worden teruggeduwd op de gevaarlijke wateren van de Middellandse Zee. Aan de Europese buitengrenzen blijkt uitbuiting de regel in de vorm van illegale pushbacks.
Uit een recent onderzoek van 11.11.11 blijkt dat in 2022 minstens 225.533 pushbacks aan de Europese buitengrenzen plaatsvonden. Dat astronomisch hoge cijfer – zo’n 617 per dag – toont de schaal waarmee Europese lidstaten er illegale praktijken op nahouden. Immers, pushbacks zijn in strijd het Europese en internationale recht. Want dat stelt dat mensen het recht hebben om asiel aan te vragen omdat ze elders mogelijk gevaar lopen.
Achter elk van die gevallen gaan menselijke drama’s en geweld schuil. Zo berichtten internationale kranten afgelopen zomer over het verhaal van Maria, een Syrisch meisje van 5 jaar dat samen met haar gezin vanuit Griekenland naar een afgelegen eiland werd gebracht en achtergelaten werd door grenswachters. Zonder water, voedsel of medische zorgen. Maria stierf nadat een schorpioen haar stak, ondanks meerdere oproepen om medische hulp. Naast Maria kwamen nog twee andere mannen uit haar groep om. Uit onze tellingen blijkt dat minstens 77 mensen stierven als gevolg van illegale pushbacks.
Topje van de ijsberg
11.11.11 stelt vast dat zulke gewelddadige pushbacks sinds enkele jaren systematisch deel uitmaken van het grensbeheer in zo goed als alle landen aan de Europese buitengrenzen. De telling laat slechts het topje van de ijsberg zien. De meeste pushbacks gebeuren onopgemerkt op zee of in afgelegen grensregio’s.
We tellen minstens 200.000 mensenrechtenschendingen door Europese lidstaten. De doelmatigheid en systematiek waarmee illegale pushbacks plaatsvinden is illegaal wanbeleid met doden tot gevolg.
Verdrinkingen zijn een politieke keuze
Ook in 2023 blijven de illegale praktijken zich doorzetten. Alleen al in januari werden 1.881 pushbacks gerapporteerd op zee tussen Griekenland en Turkije. Een stijging met 64% in vergelijking met januari vorig jaar. Die cijfers zijn onrustwekkend. Europese lidstaten kiezen ervoor om mensen met geweld terug te dringen of hen aan hun lot over te laten. Verdrinkingen zijn dan ook een politieke keuze vanuit de lidstaten.
Toch klinken er voorzichtig enkele hoopvolle signalen. Eerder deze maand startte Hans Leijtjens als nieuwe directeur van het controversiële Europese grensagentschap Frontex. In opvolging van de chaos en mensenrechtenschendingen onder het bewind van zijn voorganger, beloofde hij schoon schip te maken. Er mag geen sprake meer zijn van betrokkenheid van Frontex bij pushbacks volgens de topman. Eenzelfde taal viel te horen bij EU Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson die in januari nog wees op het illegale karakter van pushbacks en het recht om asiel aan te vragen.
Verdrinkingen zijn een politieke keuze vanuit de lidstaten
België staat op een cruciaal kruispunt
Ons land staat op een cruciaal kruispunt. In het bijzonder kijken we naar staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor. Die bereidt momenteel mee het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in 2024 voor, waar migratie een belangrijk thema zal vormen.
In onderhandelingen over het nieuwe Europese Pact voor Asiel en Migratie én bilaterale contacten met betrokken lidstaten moet het naleven van de fundamentele rechten alle prioriteit krijgen. Lidstaten aan de buitengrenzen ontvangen honderden miljoenen euro's om de Europese grenzen te beheren. Het naleven van de rechtsstaat moet voor die financiering een cruciale voorwaarde zijn.
We vragen dan ook dat ons land moreel leiderschap toont en mensenrechten als leidraad neemt. Dat betekent, een migratiebeleid dat niet focust op hekken en bewaking, maar op fundamentele mensenrechten en dus ook mensenlevens.
