Kiki als MO*-columnist: Wat we écht nodig hebben tijdens deze klimaattop
Vanop de klimaattop klom onze klimaatexpert Kiki in haar pen voor een column op MO*. Want in de aanloop naar de COP27 in Egypte weerklonk wel een heel belangrijke vraag: is de klimaattop wel te verzoenen met de precaire mensenrechtensituatie in het land? Die kans bestaat volgens Kiki “Wie het écht meent met de mensenrechten, neemt actie op beide fronten: solidariteit met de slachtoffers van de klimaatcrisis én het aanklagen van mensenrechtenschendingen.”
Greenwashing van mensenrechtenschendingen
De afgelopen dagen en weken kwam er heel wat kritiek op Egypte als gastland voor de VN-klimaatconferentie. Het land neemt het niet al te nauw met mensenrechten en (klimaat)activisten worden er aangepakt en monddood gemaakt. Dat COP27 een gevaar inhoudt voor ‘greenwashing’ van deze mensenrechtenschendingen in Egypte, zoals politieke gevangenen, repressie van het middenveld en visering van LGTBQ+-personen, staat dus als een paal boven water.
Nochtans valt klimaatrechtvaardigheid niet te onderscheiden van mensenrechten. Er is geen vooruitgang mogelijk met rechtvaardige en eerlijke oplossingen voor de klimaatcrisis, zonder ruimte voor het maatschappelijk middenveld om zich uit te spreken en te protesteren.
Klimaatonderhandelaars moeten er daarom voor zorgen dat mensenrechten ten volle aan bod komen in elke discussie, elk voorstel en elk resultaat in dit proces. Politici met de macht en middelen moeten het voortouw nemen zodat mensenrechtenschendingen en het gebrek aan participatie aan de kaak gesteld worden.
Er moet daarvoor geen keuze gemaakt worden tussen mensenrechtenschendingen of de klimaatcrisis. Bij deze valse keuze zou niemand winnen. Het is geen of-of-verhaal, maar een en-en-verhaal. De bescherming van mensenrechten is een strijd die op alle fronten gevoerd moet worden.
Klimaatcrisis = mensenrechtencrisis
Want de klimaatcrisis? Die vormt de grootste wereldwijde bedreiging ooit voor mensenrechten. Met steeds meer bosbranden, extreme droogtes en krachtige overstromingen eist de klimaatverandering een steeds hogere tol van levens en bestaansmiddelen over de hele wereld. De effecten van klimaatverandering bedreigen bovendien tal van rechten, zoals het recht op gezondheid, levensonderhoud, werk, kinderrechten, huisvesting, en uiteindelijk het recht op leven zelf.
COP27, de eerste klimaattop op Afrikaanse bodem sinds jaren, kan een kans op rechtvaardigheid betekenen. Zo is het Afrikaanse contintent maar voor 4% verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde, maar dreigen toch miljoenen mensen er toegang tot water te verliezen. Dit betekent het verlies van leven of levensonderhoud voor velen.
Maar waarom krijgen de slachtoffers van de klimaatcrisis in de meest kwetsbare landen dan geen toegang tot structurele financiering van de Verenigde Naties? Waarom zijn het vooral de huishoudens zelf die opdraaien voor de kosten van heropbouw of het wegvallen van vis- en landbouwinkomsten? Dat is een van de grootste mensenrechtencrisissen die al te lang lang uit de weg gegaan wordt door rijke industrielanden, zoals de Europese Unie en de Verenigde Staten. Wie het serieus meent met de mensenrechten, zou zich moeten profileren als ambitieuze verdediger in het garanderen van deze rechten.
Financiering voor klimaatschade
Dat de financiering voor de slachtoffers van klimaatrampen op de COP27-agenda is komen te staan, is een kleine overwinning. Maar de uitkomst is dubbel. De kwestie over aansprakelijkheid en compensatie werden immers niet opgenomen in de agenda. Nochtans zouden het de grote vervuilers, zoals rijke industrielanden en fossiele brandstofbedrijven, moeten zijn die moeten instaan voor de gevolgen van de vervuiling. En dus niet de lagere-inkomenslanden en armste huishoudens die amper een aandeel hebben in de oorzaak van droogtes, de stijgende zeespiegel en overstromingen. De financiering voor slachtoffers van klimaatrampen gaat dus ook over het beschermen van mensenrechten.
Lees de volledige column op MO*
*Header afbeelding van Kiki door ©Konstantinakos Tsanakas
