Interview: ‘We vormen een brug tussen de gemeenschap en de gezondheidszorg’

Een vijftigtaal ‘Community Health Workers’ zijn actief binnen het intermutualistisch pilootproject. Een project met als doel de toegang tot de gezondheidszorg te verbeteren voor kwetsbare groepen, alsook hun gezondheidsvaardigheden en een gezonde levensstijl te promoten.

Nikhat is zo’n ondersteunende community health worker (CHW) in Gent. Ze gaat aan de slag als brugfiguur tussen kwetsbare mensen in de samenleving en de gezondheidszorg. De stap naar de juiste zorg is niet voor iedereen even gemakkelijk. Nikhat weet zelf hoe het is om als nieuwkomer wegwijs te geraken in een ander land, haar familie moest noodgedwongen hun thuisland ontvluchten. Welke noden hebben nieuwkomers? Welke verwachtingen hebben zij naar gezondheidszorg  en hoe kan een CHW hier bij helpen? 

Wat houdt het werk van een Community Health Worker juist in?

Onze hoofdtaak bestaat erin om door te verwijzen naar de juiste gezondheidszorg. We zijn eigenlijk de brugfiguur voor de kwetsbare doelgroepen. Maar er komt zo veel meer bij kijken. Eigenlijk moet je in eerste instantie vooral een luisterend oor aanbieden. Het is niet gemakkelijk he, je komt toe in een nieuw land en  je moet je plan maar zien te trekken. Als je de taal en gewoontes niet kent dan is het zonder enige hulp een verloren zaak. Waar moet je heen, welke instellingen bestaan er allemaal? Als CHW probeer je zo goed mogelijk te helpen, die brug te slaan naar de juiste zorg.  

Jullie werk is dus veel meer dan enkel ‘de begeleiding naar’..

Absoluut! Omdat ik de mensen hun taal spreekt en begrijpt wat ze doormaken, kan ik dat vertalen naar een dokter en dat is al heel wat. Wanneer je ergens pijn hebt, ga je naar de dokter, maar wat doet die? Ze nemen bijvoorbeeld een scan, doen enkele testen, enzovoort. Wanneer de oorzaak niet te achterhalen is, zeggen ze al snel tegen de patiënt ‘je hebt niets’. Uiteindelijk verliezen velen hun vertrouwen in de dokters.

Als CHW kan ik dan aan de dokter duidelijk maken van ‘denk je dan niet dat het stress is, want die mama hier is gekomen via Libië, via de Saharawoestijn, ze heeft de zee overgestoken, en waarschijnlijk ontzettend veel meegemaakt – misschien iets dat wij niet weten, want veel vrouwen krijgen onderweg ook te maken met seksueel geweld’. Ik kan die boodschap meegeven aan de arts en het is zijn taak om dan vervolgens mee te denken: ‘ah, in plaats van paracetamol of een scan te nemen, verwijs ik die vrouw beter door naar een kinesist of psycholoog’. En dát is wat ons werk enorm waardevol maakt.  

Waarom is dit project zo nodig?

Wel zoals ik reeds zei, we zorgen er enerzijds voor dat de drempel verlaagd wordt richting de gezondheidszorg, en dat er wederzijds begrip is tussen patiënt en dokter. Anderzijds gaat het ook om de bredere vraag ‘wat is gezondheid?’ Wanneer ben je gezond, mensen hierover bewust maken, kennis hierover kunnen bijbrengen, is ook onze taak. We moeten daar preventief op werken en tegelijk die gezondheidsvaardigheden versterken. Daarnet vroeg Genet (te horen in de podcast, Genet doet beroep op Nikhat als CHW) mij  ‘wat moet ik eigenlijk op die boterham doen?’. Wij eten geen boterhammen, dus voor ons is het nieuw om een boterham klaar te maken.  Wat is gezond beleg dan?

Naar mijn ervaring, moet er dus meer preventief gewerkt worden. Een ander voorbeeld: binnenkort komt Genets man naar België, na vier jaar van mekaar gescheiden te zijn. Wat gaat dit teweeg brengen? De papa heeft hun kindje met een beperking nog niet ontmoet. We weten uit ervaring dat zo’n hereniging soms grondig misloopt. Het vergt grote aanpassingen, een nieuwe gezinsstructuur en je moet zoiets goed voorbereiden.

Wat betekent deze job voor jou persoonlijk?

Een Community Health Worker is voor mij eigenlijk een brug en tegelijkertijd zijn we ook een licht: het is ontzettend donker wanneer je financiële problemen hebt, een oorlogstrauma, de taal niet spreekt, .. Bijvoorbeeld bij Genet: als ik bij haar ben dan brandt het licht en kan ze zien. Ik ben gewoon het licht, uiteindelijk moet zij het doen maar zonder licht tast je enkel in het duister. Zo kan zij haar gezondheid in eigen handen nemen.  

Door eerst en vooral te luisteren en vervolgens te praten en informatie aan te reiken bereik je al heel wat. Wat voor mij telt is hoop kunnen geven. Dat lichtje in de duisternis kunnen aanreiken aan de mensen zodat ze weten dat ze er niet alleen voor staan. Of om het anders uit te drukken: voor mij is een gezondheidsgids een licht met een brug, afweten van mekaars bestaan, mekaar bereiken en helpen: Voor die mensen die zich momenteel ergens in het donker bevinden, wil ik hoop bieden. 

Hoe komen die mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties bij jou terecht?

Soms krijg ik een mail of telefoon van bepaalde diensten. Soms ga ik bij de mensen op bezoek thuis, of ga ik mee naar een afspraak in het ziekenhuis, het fertiliteitscentrum, naar de wijkgezondheidscentra, huisarts, CM, OCMW, school,… Zo ben ik ook direct mee.  

En soms moet je ook gewoon echt langs gaan. Mensen durven niet altijd hulp te vragen. Af en toe spring ik dan eens binnen wanneer ik tijd heb, en vraag ik ‘wat heb je nodig? Wat is er nog niet gedaan ?’. Je wordt vaak afgewimpeld. Mensen die in een moeilijke periode zitten en bijvoorbeeld een depressie meemaken en niet naar buiten komen, ik blijf proberen. Ik bel aan en ik vraag ‘wat hebben je nodig’.  

Hoe zie je de toekomst van het project? Gaan jullie niet onmisbaar worden?

Dit project loopt jammer genoeg maar een jaar en hopelijk wordt het verlengd. CHW’s kunnen een belangrijke rol spelen bij het vergroten van de toegankelijkheid van de gezondheidszorg. Het belang van een CHW is dat ze dicht bij de gemeenschap staan en zo ook beter begrijpen wat er speelt binnen hun leefwereld, waardoor er op termijn meer preventief gewerkt kan worden.  

En daarom moet je al vroeg genoeg beginnen. Kijk naar de vele nieuwkomerskinderen die het moeilijk hebben op school. Als ze in het CLB testen afnemen bij die kinderen aan de hand van blokken, maar als je in je thuisland zulke spelletjes niet speelt? Welk foutief resultaat levert dat wel niet op.. Hier oog voor hebben en kunnen communiceren aan het CLB is ook een belangrijke leemte die een CHW opvult.  

Auteur: Michelle De Baene

Benieuwd naar meer? Luister hieronder naar onze nieuwe FOSCAST 'Gelijk maakt gezond' en laat je al luisterend onderdompelen in het werk van Nikhat en gezondheidsgidsen wereldwijd!