Een gendersensitief gezondheidsbeleid: dat doe je samen met vrouwen

Genderdatakloof is een feit

Past die gsm niet goed in je hand? De gordel in je auto, krijg je deze goed afgesteld? De medicijnen die je slikt, hebben die bijwerkingen die je niet terug kan vinden op de bijsluiter? Antwoordde je hierop ja, dan is de kans groot dat je een vrouw bent. Samen met ongeveer de helft van de wereldbevolking zijn je noden en behoeften deels onzichtbaar. Zo is een gsm gemaakt om te passen in de gemiddelde mannenhand, hebben vrouwen 47 % meer kans op zware lichamelijke ongevallen in de auto doordat een gordel geen rekening houdt met borsten of de grootte van een vrouw en worden medicijnen door de band genomen getest op 20- tot 30–jarige mannen. We zouden dit een blinde vlek kunnen noemen of een ondervertegenwoordiging van vrouwen op wereldschaal bij beleid, ontwikkeling, economie enz. We noemen dit de genderdatakloof.

Om deze discrepantie tegen te gaan is er nochtans een makkelijke oplossing: vrouwen en andere belangrijke kenmerken meenemen in je beleid. Inzetten dus op genderspecifieke data maar ook vrouwen toegang geven tot beleidsparticipatie verhelpt de mannelijke dominantie op de samenleving. Zeker voor het gezondheidsbeleid is dit belangrijk: wanneer moeders de grootste zorgen voor de kinderen op zich nemen zullen zij andere noden hebben dan mannen. Ziekten komen anders tot uiting bij vrouwen, zo zijn de symptomen van een hartaanval anders en er zijn ook specifieke ziektebeelden voor vrouwen. Denk maar aan de vele borst- of baarmoederhalskankers.

Ook op de Zuid-Afrikaanse wijnplantages

Door participatie en inclusiviteit zorg je ervoor dat vrouwen een plaats krijgen in het gezondheidsbeleid. FOS ondersteunt dit bijvoorbeeld, samen met Women on Farms project, op de Zuid-Afrikaanse wijnplantages. Hele families wonen en leven er op of in de buurt van de landerijen. De moeders werken op de plantages en staan in voor de voornaamste zorg over de kinderen. Het aantal alleenstaande moeders is er hoog, de lonen laag. Hun stem is dan ook makkelijk om te vergeten. Maar dat is buiten Women on Farms gerekend. Zij trekken naar de verschillende plantages of naburige woongebieden en ondersteunen verschillende landarbeiders tot gezondheidswerker.  Ze praten met de vrouwen op de plantages, brengen ze samen, werken rond hun rechten en behoeften. De gezondheidswerkers gaan hun ‘vrouwen’ vertegenwoordigen bij de lokale ziekenpost of overheid. De dagelijkse zorgnoden, zoals chronische patiënten die de lange wachttijden of afstand naar de gezondheidspost niet kunnen overbruggen, discriminatie door het gezondheidspersoneel of een gebrek aan noodhulp worden aangepakt. Zo kan er een mobiele gezondheidspost worden opgestart of krijgt het personeel extra begeleiding.

Niet alleen op lokaal niveau maar ook regionaal en landelijk worden vrouwen ingezet voor een beter gezondheidsbeleid. Zo worder er ‘health indaba’s’ georganiseerd met honderden landarbeiders vanuit verschillende districten. Tijdens deze samenkomsten wordt er uitgewisseld over de dagelijkse discriminatie of moeilijkheden van de vrouwen maar ook in dialoog gegaan met de gezondheidsverantwoordelijken. Zo werden er aan het ministerie van gezondheid concrete verwachtingen geformuleerd voor de NHI (National Health Insurance).

Veel voorkomende gezondheidseisen op de wijnplantages zijn:

• Goede huisvesting (met sanitaire voorzieningen), drinkbaar water

• Toegankelijke gezondheidszorg (lokale ziekenpost, noodvervoer)

• Verbod op of veilig gebruik van pesticiden

• Bestrijden van gendergerelateerd geweld

• Overheden en werkgever respecteren en organiseren de toegang tot basisrechten

Zonder hokjesdenken

Wat al gauw duidelijk is dat een gezondheidsbeleid niet kan losstaan van ander beleid. Hoe de vrouwen leven en werken bepaald hun gezondheidsniveau. Hoe kan je bijvoorbeeld niet ziek worden als je in een huis woont waar er veel vochtproblemen zijn. Een hollistische aanpak is dan ook noodzakelijk. Gezondheid maak je over verschillende domeinen heen, samen met en voor vrouwen.

Auteur: Caroline Bal