Burgerparticipatie dicht de gezondheidskloof

Gezondheid is een basisrecht, maar de weg ernaartoe is niet voor iedereen even toegankelijk. Dat is zo in België en in de landen waar we partnerorganisaties steunen. Zo ervaren mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties meerdere drempels voor een gezond leven. Hoe kunnen we die verlagen om gelijkheid op vlak van gezondheid te vergroten?

Doelgroepspecifieke aanpak

Een deel van het antwoord is de inzet op gezondheidszorgsystemen die aandacht hebben voor gezondheidsbevordering, het versterken van gezondheidsvaardigheden en preventie. Gezondheid is immers veel meer dan genezen alleen. Maar daar stopt het antwoord niet. De gezondheidskloof kan enkel gedicht worden als de initiatieven die georganiseerd worden ter preventie van ziekten en ter bevordering van gezondheid ook daadwerkelijk de meest kwetsbare groepen kunnen bereiken. Als ze daar niet in slagen, dreigt de kloof zelfs nog groter te worden.

Daarvoor is er een doelgroepspecifieke aanpak nodig. Het winnen van het vertrouwen van kwetsbare mensen is cruciaal. Iets wat alleen bereikt kan worden met een interpersoonlijke en participatieve aanpak. Om echt gezondheid te bekomen is burgerparticipatie aan gezondheid minstens even belangrijk.

Ook in België

In Centraal-Amerika is er een lange geschiedenis van burgerparticipatie aan gezondheid. Zij werken met gezondheidspromotoren die zelf afkomstig zijn uit kwetsbare wijken en gemeenschappen waarvoor ze zich inzetten. Ze sensibiliseren over gezondheidsthema’s op creatieve en doelgroepspecifieke manieren, bijvoorbeeld door op lokale radio over gezondheidsthema’s uit te zenden. Tenslotte doen ze ook aan beleidswerk om verandering te brengen op een structurele manier. De gezondheidspromotoren maken het verschil binnen hun wijken en zijn hier terecht trots op.

De promotoren doen aan ‘Community Health Work’. Het is een gekende methode om kwetsbare groepen naar de gezondheidszorg toe te leiden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er wereldwijd 3,3 miljoen Community Health Workers (CHW) actief. Vaak zijn het vrouwen die hoog- of laagopgeleid of zelfs analfabeet kunnen zijn. Wat hen bindt is dat ze dezelfde taal spreken als de mensen waarvoor ze zich inzetten. Ze zijn afkomstig van de gemeenschappen waar ze werken. CHW is de inzet op het menselijke van de zorg.

Hun aanpak inspireert wereldwijd, ook in België. Het kabinet van minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) initieerde vorig jaar in 11 Belgische steden een pilootproject genaamd Community Health Work. Dit project wordt uitgevoerd door de ziekenfondsen. Een 50-tal CHW maken kwetsbare mensen wegwijs in ons zorglandschap, wijzen hen de weg naar eerstelijnsgezondheidszorg en vergroten hun gezondheidskennis. Daarnaast hebben CHW een signaalfunctie. CHW werken nauw samen met lokale organisaties die actief zijn in kwetsbare wijken. Ze willen de noden die ze tegenkomen zo goed mogelijk vertalen naar het beleid.