Interview met 11.11.11-klimaatexpert Kiki
Kiki, klimaatexpert bij 11.11.11, is aangekomen in Egypte waar ze de VN-klimaattop, ook wel de COP genoemd, zal bijwonen. Maar wat gaat ze daar nu juist doen? En wat zijn haar verwachtingen?
Jij bent als onze klimaatexpert aanwezig op de COP27. Wat doe jij daar precies?
Als klimaatexpert bij 11.11.11 maak ik deel uit van de Belgische delegatie die aanwezig is op de COP. Ook de officiële delegaties van zowat alle landen ter wereld zijn aanwezig. Net als klimaatwetenschappers en middenveldorganisaties, zoals ngo’s, inheemse leiders, vakbonden,...
Voor 11.11.11 volg ik de onderhandelingen op en breng ik verslag uit. Verder maken we van de gelegenheid gebruik om druk uit te voeren op de nationale delegaties. Het is voor ons ook een kans om ervaringen uit te wisselen met andere organisaties die strijden voor klimaatrechtvaardigheid.
We volgen de onderhandelingen en maken van de gelegenheid gebruik om druk uit te voeren op de nationale delegaties. Het is voor ons ook een kans om ervaringen uit te wisselen met andere organisaties die strijden voor klimaatrechtvaardigheid.
Hoe heb jij jou voorbereid op de COP?
11.11.11 zetelt samen met meer dan 90 Belgische middenveldorganisaties in de Klimaatcoalitie. In aanloop naar de COP werken we aan gezamenlijke aanbevelingen met één doel: klimaatrechtvaardigheid. Met de andere ngo’s focussen we specifiek op de eisen van activisten en organisaties in lage-inkomenslanden. Die eisen zullen dit jaar hopelijk meer aandacht trekken, aangezien het een ‘Afrikaanse’ COP is. We contacteren dan ook zoveel mogelijk organisaties ter plekke om deze eisen, zoals toegang tot klimaatfinanciering of de realiteit van energiearmoede, mee te ondersteunen. Daarnaast werken we ook samen met onze partnerorganisaties, internationale koepels en netwerken.
We voerden ook al de eerste gesprekken met betrokken politici om onze eisen, verwachtingen en ambities te bespreken. Een ander cruciaal luik is het mogelijk maken van collectieve actie, zij het binnen de officiële ruimtes van de Verenigde Naties of erbuiten. Hierbij zetten we in op de inclusie van groepen met moeilijke toegang, zoals jongeren en MAPA activisten (most affected people and areas, ofwel meest klimaatgevoelige landen). Ook zal 11.11.11 een aantal side-events op de COP mee organiseren, zoals een event rond gendergeweld en klimaat, en eentje rond schade en verlies na klimaatrampen en hoe deze te financieren.
Welke realisaties kan de COP zichzelf toeschrijven?
Dankzij de vorige COP’s werden er een aantal belangrijke principes afgesproken die redelijk uniek zijn op het internationale toneel, zoals dat van ‘gemeenschappelijke maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden’.
Dit principe erkent het feit dat lage- en middeninkomenslanden het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis, maar de grootste gevolgen dragen. En dat ze minder middelen hebben om hun samenleving te transformeren naar een duurzame en koolstofarme economie die tegelijkertijd armoede en ongelijkheid bestrijdt. Het erkent ook dat historische uitstoters en rijkere landen, zoals België, een grotere verantwoordelijkheid hebben in het beperken van de emissies én landen met minder middelen en toegang tot technologie moeten bijstaan. Iedere staat heeft binnen de COP in theorie ook een gelijke stem, dat een unicum is binnen vele internationale instellingen (denk aan het IMF of de Wereldbank).
Vind je dat er ook beperkingen zijn aan de COP?
Zeker, COP’s zijn verre van perfect. Zo gaan de onderhandelingen (te) traag en zijn ze niet echt afdwingbaar. Uiteindelijk moet je vertrouwen op de verantwoordelijkheid van de landen zelf en de uitvoering op nationaal en lokaal niveau daarna. Daarom blijft een open en veilige civiele ruimte voor middenveldorganisaties en activisten in ieder land cruciaal. Zij moeten in alle vrijheid kunnen waken over het klimaatbeleid van hun overheden.
Verder blijven ook ‘echte’ inclusieve onderhandelingen helaas een utopie. Zo hebben inheemse gemeenschappen geen formele stem in deze onderhandelingen, omdat ze geen ‘staat’ zijn. Hun deelname blijft beperkt tot ‘observeerder’. Niet alleen inheemse gemeenschappen, maar ook vrouwen, arbeiders en vakbonden, boerenorganisaties en allerlei middenveldorganisaties die mensen vertegenwoordigen die het hardst geraakt worden door de klimaatcrisis, hebben onvoldoende democratische inspraak. Dit is fundamenteel onrechtvaardig, maar ook ineffectief. Deze organisaties strijden immers al jarenlang voor sociale rechtvaardigheid. Hun eisen moeten opgenomen worden in het klimaatbeleid. Anders is ze gedoemd te mislukken.
En zoals we gezien hebben op COP26 vormden de vertegenwoordigers van fossiele brandstoffen samen de grootste delegatie. Bijna te absurd voor woorden. Er moet dringend een einde komen aan de onevenredige invloed van fossiele bedrijven op het beleid.
Maar uiteindelijk zijn internationale onderhandelingen wel écht nodig. Ze zijn een manier om de specifieke uitdagingen van lagere-inkomenslanden en die van economieën afhankelijk van fossiele brandstoffen te begrijpen. We kunnen hier in samenspraak de concrete uitwerking van internationale samenwerking bepalen. Want alleen samen kunnen we de klimaatcrisis de baas.
Internationale onderhandelingen zijn écht wel nodig. We kunnen hier in samenspraak de concrete uitwerking van internationale samenwerking bepalen. Want alleen samen kunnen we de klimaatcrisis de baas.
Wat zijn je verwachtingen of je hoop voor de COP dit jaar?
COP27 zal in grote mate de ‘opvolger’ zijn van de agenda van COP26, die een springplank vormde voor een aangescherpte ambitie. Er werd toen een jaarlijkse (in plaats van vijfjaarlijkse) ambitieverhoging van de klimaatplannen beloofd, er kwamen nieuwe engagementen rond klimaatfinanciering en het proces rond Loss & Damage werd opgestart. Er werden ook een aantal belangrijke akkoorden overeengekomen, zoals de uitfasering van publieke buitenlandse subsidies voor fossiele brandstoffen, bosbeheer, een rechtvaardige energietransitie, enz. COP27 zal in grote mate focussen op het opvolgen van de implementatie en voortgang van deze ambities. Implementatie is hier het sleutelwoord. We houden dit scherp in de gaten.
Internationale klimaatfinanciering en adaptatie staan dit jaar hoog op de agenda. Ook de financiering voor Loss & Damage staat op de agenda - een absolute overwinning.
Met Egypte als gastland hebben we eindelijk nog eens een 'Afrikaanse' COP. Maar daar komt heel wat kritiek op. Terecht?
Er zijn inderdaad enkele uitdagingen.
Zo blijft de rol van Egypte dubbel op vlak van klimaatambitie en mensenrechten. Het land is en blijft medeplichtig aan mensenrechtenschendingen. We vrezen ook dat de repressie van het regime zich zal uitbreiden naar activisten uit andere landen. Met name activisten en actoren uit het maatschappelijk middenveld uit lage- en middeninkomenslanden zullen mogelijk geen visa krijgen en vrezen voor intimidatie als zij toch aanwezig zijn. Dat is een groot probleem: de acties en protesten binnen en buiten de zalen dienen als belangrijk communicatiemiddel naar de onderhandelaars. Vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzaam protest moeten worden gewaarborgd - tijdens, maar ook na de COP. Ten slotte vrezen we ook een gebrek aan ambitie: iedere vertraging kost mensenlevens.
Ben je ook hoopvol met Egypte als gastland?
Een Afrikaanse COP biedt zeker kansen. De hoop is dat de Afrikaanse stemmen zullen worden versterkt. Dit in tegenstelling tot de vorige COP in Glasgow, waar strenge visavereisten en covid-restricties de toegang tot mensen en landen met minder financiële draagkracht belemmerden. Egypte heeft als gastland ook invloed op de agenda en profileert zich als ‘vertegenwoordiger’ van de lagere-inkomenslanden. Het kan als Afrikaans land dus cruciale zaken inzake klimaatrechtvaardigheid naar voren te schuiven die op vorige COP’s eerder op de achtergrond verdwenen. Zo staan internationale klimaatfinanciering en adaptatie dit jaar hoog op de agenda. Ook de financiering voor Loss & Damage of klimaatschade staat op de agenda - een absolute overwinning.
Verlies en schade is voor verschillende landen in Afrika een immers een dagelijkse realiteit. Denk maar aan de verloren landbouwinkomsten na droogtes. Ook na deze verschrikkelijke droge en hete zomer met veel klimaatrampen, zal het voor hogere inkomenslanden moeilijk worden om de eis van klimaatfinanciering weer te negeren. We zijn er nog lang niet, maar druk van middenveldorganisaties zoals 11.11.11 op overheden moet nu gebeuren om extra financiering van historische uitstoters en rijkere landen te eisen. Het is zeker nog niet te vroeg om te zeggen dat het te laat is!
