Indonesië maakt seks buiten huwelijk strafbaar: middenveld vreest meer repressie

Indonesië keurde een nieuw wetswijziging goed die buitenechtelijke seks verbiedt, ook voor toeristen. Maar dat is niet alles. Fatia Maulidiyanti van 11.11.11-partner KontraS uit haar bezorgdheid: “In de pers wordt er veel gefocust op het strafbaar maken van buitenechtelijk seks, maar er is veel meer aan de hand. De toekomst van de democratie staat op spel.”

Op 6 december keurde Indonesië een nieuw Strafwetboek goed. Wat een modernisering van het oude strafrecht moest worden, is nu een wetgeving waarin mensenrechten ver te zoeken zijn.

Al decennialang palaveren Indonesische beleidsmakers over het nieuwe wetboek, dat nog deels afstamde uit het koloniale verleden. In 2019 lag een eerste versie op tafel, maar toen verhinderde een straatprotest van studenten en mensenrechtenactivisten de stemming. Het eindresultaat verschilt lichtjes van de eerste versie, maar onder druk van conservatieve islamisten en autoritaire politici bleven heel wat controversiële wetsvoorstellen overeind. Ook nu werd er hevig geprotesteerd, maar dat dan vooral online. Een echte mobilisatie bleef uit.

Het nieuwe strafrecht treedt binnen drie jaar in werking. Vanaf dan riskeren zowel inwoners als buitenlanders in heel Indonesië één jaar gevangenisstraf voor seks buiten het huwelijk. Wel hebben enkel naaste familieleden, zoals een ouder, kind of echtgenoot, het recht om die persoon aan te geven. Verder worden ook anticonceptie en het beledigen van de president en andere personen met autoriteit strafbaar. Net zoals samenwonen buiten het huwelijk en overspel. Deze laatste regels maken in bijzonder de lgbtqi+-gemeenschap kwetsbaar, want er is geen mogelijkheid voor hen om te huwen. De wetten tegen godslastering worden nog strenger en ook het recht op demonstreren wordt ingeperkt. Daarnaast is er ook nog de erkenning van het lokale 'gewoonterecht', wat betekent dat bijvoorbeeld inheemse volkeren hun eigen rechten kunnen implementeren. Dit zet de deur open voor bijvoorbeeld religieuze groepen of conservatieve leiders om in hun gemeente of district strengere religieuze wetten af te vaardigen. Mogelijks krijgen we zo nog meer sharia-wetten.

In plaats van de beloofde brede maatschappelijke discussie kwamen er de afgelopen drie jaar twaalf ‘socialisatiebijeenkomsten’ in een land met 275 miljoen inwoners. Waar burgers normaal inspraak krijgen op dergelijke bijeenkomsten, werden ze hier eerder geïnformeerd over de nieuwe wetgeving. “Een lachertje”, volgens Fatia. “Het gevolg van die 'inspraak' was dat vijf bepalingen werden geschrapt. Niet die over demonstratierecht, doodstraf of godslastering, maar die over pluimvee dat over andermans erf loopt. Wij hebben onze stem laten horen, maar het was van bij de start duidelijk dat onze inspraak beperkt is. Toch blijven we strijden voor een herziening, we geven niet op. Er loopt nu een online actie ‘mond gesnoerd’, waarbij we mensen oproepen een foto te plaatsen met hun hand voor de mond.”

Het is niet de eerste keer dat het middenveld steen en been klaagt over controversiële wetswijzigingen die de individuele vrijheden en basisrechten inperken. De activisten krijgen ook steun van de VN-Rapporteur van het recht op vereniging, Clément Voule. In een tweet roept hij het Indonesische parlement op om alle artikels die een inbreuk betekenen op mensenrechten te wijzigen.