5 vragen en antwoorden over de gewelddadige protesten in Indonesië
02 Sep 2025
4 minuten
Sinds half augustus wordt Indonesië getroffen door enkele van de grootste en gewelddadigste protesten in jaren. Wat begon als onvrede over nieuwe belastingen en royale parlementaire toelagen, is uitgegroeid tot een nationale onrust die dringende vragen oproept over mensenrechten, bestuur en het recht op protest. We legden vijf vragen voor aan onze Azië-expert Kris Vanslambrouck.
1. Waarom komen Indonesiërs massaal op straat?
De rechtstreekse aanleiding was de maandelijkse woonvergoeding van 3000 dollar die het parlement zichzelf toekende, dit is zowat het 10-voudige van het minimumloon in Jakarta. Dit gebeurde in een context van grote besparingen op ministeriële budgetten om de dure plannen van president Prabowo Subianto te financieren, zoals gratis schoolmaaltijden en drie miljoen nieuwe woningen. Er is eveneens stijgende werkloosheid; jobs in heel wat sectoren, zoals textiel, gaan verloren waardoor de sociale ongelijkheid toeneemt.
2. Hoe escaleerden de protesten?
Op 25 augustus trokken duizenden studenten, arbeiders en activisten de straat op. De politie trad hard op met traangas en massale arrestaties. Volgens mensenrechtenorganisatie en 11.11.11-partner KontraS werden die dag 351 mensen opgepakt, waaronder minderjarigen, en raakten minstens 12 mensen gewond.
Op 28 augustus escaleerde de situatie toen de 21-jarige bromfietskoerier Affan Kurniawan dodelijk werd aangereden door een gepantserd politievoertuig in Jakarta. Affan was de enige kostwinner in een groot gezin. Beelden van het incident gingen viraal en wakkerden de publieke woede verder aan. Velen voelen zich verwant met Affan, Indonesië telt immers minstens vier miljoen bromfietskoeriers.
In de daaropvolgende dagen verspreidden de protesten zich snel over Java, Sumatra, Sulawesi en Papua. Regionale parlementsgebouwen gingen in vlammen op en minstens zes mensen kwamen om. Eind augustus stond de teller op meer dan 3.400 arrestaties. Dat baart veel zorgen, want het wijst op willekeurige detenties en de toenemende criminalisering van protest.
3. Hoe reageerde de regering op de protesten?
President Prabowo kondigde onder groeiende druk enkele toegevingen aan: de woonvergoeding en buitenlandse werkreizen voor parlementsleden werden ingetrokken en enkele parlementsleden werden geschorst wegens “ongevoelige” uitspraken.
Tegelijk gaf hij de veiligheidsdiensten de opdracht om hard op te treden tegen wat hij “plundering, terrorisme en verraad” noemde.
Deze dubbele strategie van toegeven én onderdrukken wordt scherp bekritiseerd door maatschappelijke organisaties. De Civil Society Coalition zei hierover: “De president begrijpt de aspiraties van het volk niet. De protesten gaan niet alleen over parlementaire toelagen, maar over een systeem vol onrechtvaardigheid.”
4. Wat eisen de demonstranten precies?
De eisen van de betogers gaan intussen veel verder dan parlementaire toelagen: ze vragen hogere lonen, een herziening van de arbeidswetgeving, corruptiebestrijding en ze verwerpen de controversiële Nationale Strategische Programma’s (grote infrastructuurprojecten).
We gaan nu de tweede week in van de protesten, en demonstranten blijven duidelijk de parlementen viseren. Ze willen dus een ander beleid. Er wordt nu vanuit alle hoeken opgeroepen om vreedzaam te manifesteren, en dat lijkt min of meer te lukken. In Jakarta gingen honderden vrijwilligers aan de slag om puin te ruimen, en burgers monitoren actief hun buurt en proberen infiltranten te ontmaskeren. Er zijn immers tal van aanwijzingen dat de vernielingen mede aangericht werden door infiltranten uit de politie en het leger.
5. Wat betekent het hardhandig politieoptreden voor de fundamentele vrijheden in Indonesië?
Die fundamentele vrijheden staan onder druk. De overheid schortte livestreaming via TikTok op, waardoor demonstranten minder makkelijk beelden kunnen verspreiden. Ook nationale media kregen het bevel geen live-uitzendingen van de protesten te brengen.
Mensenrechtenorganisaties als KontraS waarschuwen dat dit een gevaarlijke beperking is van de vrijheid van meningsuiting. Volgens internationale woordvoerder Nadine Sherani tonen massa-arrestaties, het gebruik van traangas en dodelijk geweld hoe snel de staat naar repressie grijpt in plaats van dialoog. Studentenprotesten zijn niet nieuw in Indonesië, maar de huidige golf is breder gedragen en raakt ook arbeiders en andere bevolkingsgroepen.
De manier waarop de regering nu kiest – voor dialoog en hervormingen of voor verdere repressie – zal bepalen of Indonesië zijn positie als ’s werelds derde grootste democratie versterkt, of juist uitholt.
Ondertussen proberen mensenrechtenorganisaties zoals 11.11.11-partner KontraS de arrestanten bij te staan met advocaten. Ze staan ook in contact met de nationale politie om zoveel mogelijk onder hen terug vrij te krijgen.
Steun de strijd voor mensenrechten
Onze partners in Indonesië, zoals KontraS, strijden elke dag opnieuw voor de bescherming van mensenrechten en democratie. Steun hun werk met een gift.
Meer lezen?
Onder deze omstandigheden hebben de EU-president Von der Leyen en de Indonesische president Prabowo Subianto op 13 juli 2025 een politiek akkoord gesloten over een handelsakkoord. 11.11.11 luidt de alarmklok: de overeenkomst houdt tal van risico's in voor de mensenrechten, sociale rechten en milieurechten en zal de schending ervan versterken.
