Griekse tragedie en triomf: homohuwelijk gevierd, mensenrechten geschonden
Beide ouders van hetzelfde geslacht kunnen nu hun kinderen geven wat ze nodig hebben: hen oppikken aan de schoolpoort, naar de dokter brengen, samen met hen reizen, … Een dag van vreugde - met die woorden vatte de Griekse premier Mitsotakis de historische weg samen die zijn land vorige week insloeg. Ondanks felle tegenstand vanuit de Orthodoxe kerk, legaliseerde een ruime meerderheid van het Griekse parlement, de Vouli, het homohuwelijk. Een daad van progressiviteit en moed die onze lof en aandacht verdient, want het markeert een belangrijke mijlpaal in de strijd voor gelijkheid en acceptatie van LGBTQ+ rechten. Griekenland is zo het eerste orthodox-christelijke land waar mensen van hetzelfde geslacht met elkaar kunnen trouwen.
Een week later loont het om even vanop een afstand te gaan kijken. Immers, deze Griekse glanzende medaille heeft een keerzijde, een die een diepere en duisterdere kant onthult: ernstige schendingen van de rechtsstaat en mensenrechten. Wie uitzoomt, moet vaststellen dat het er niet goed gaat voor talloze mensen. De ondermijning van de rechtsstaat en mensenrechten in Griekenland is een gitzwart hoofdstuk in het verhaal van een land dat ooit werd gevierd als de bakermat van de democratie. Recente rapporten en onderzoeken schetsen namelijk een somber beeld van de Griekse rechtsstaat: Overheidssabotage in de media, aanvallen op journalisten, criminalisering van mensenrechtenverdedigers en een schrijnend aantal illegale pushbacks aan de Europese grenzen. Zeker het massale en systematisch fysiek geweld tegen migranten, de vernietiging van hun bezittingen, en het dwarsbomen van reddingspogingen, zijn niet alleen verontrustend maar ook onmenselijk.
Zo kon The New York Times in mei 2023 met videobeelden tonen hoe asielzoekers, waaronder jonge kinderen, door de Griekse kustwacht worden opgepakt, naar zee gebracht en achtergelaten op een vlot. Opeengepakt op een rubberen bootje werd de groep aan hun lot over gelaten. Griekenland zegt dat het geen migranten op zee dumpt. Het werd dankzij The Times op heterdaad betrapt. Of neem nu de schokkende resultaten van het journalistieke onderzoekscollectief Forensic Architecture. Voor de periode 2020-2023 werden 32 gevallen geregistreerd van mensen die door de Griekse kustwacht rechtstreeks in zee werden gegooid zonder enige reddingsboeien, vlot of andere drijfmiddelen. Drie mensen werden zelfs geboeid teruggevonden.
Deze tegenstrijdigheden roepen vragen op over de ware aard van vooruitgang en de prijs van moderniteit. Enerzijds viert Griekenland de erkenning van liefde in al zijn vormen, een stap die in lijn is met de fundamentele waarden van vrijheid en gelijkheid. Anderzijds toont het een verontrustende bereidheid om fundamentele mensenrechten en de principes van de rechtsstaat te negeren wanneer het gaat om de behandeling van de meest kwetsbaren. Menselijkheid is de Griekse autoriteiten vreemd wanneer je een beter bestaan wilt opbouwen voor je gezin of op de vlucht bent voor oorlog.
We mogen de ontwikkelingen in Griekenland dan ook niet zien als losstaande gebeurtenissen, maar als onderdeel van een groter, complexer geheel. De goedkeuring van het homohuwelijk is absoluut een historische en positieve stap voorwaarts. Het toont aan dat verandering mogelijk is, zelfs wanneer het machtige instituut van de orthodoxe kerk zich dwarslegt. Dit succesverhaal moet echter niet gebruikt worden om de ernstige tekortkomingen op andere gebieden te maskeren of te bagatelliseren.
De strijd voor mensenrechten en democratische waarden is nooit voltooid en kent geen grenzen. Het vereist voortdurende aandacht, inzet en, bovenal, actie. Terwijl we de overwinningen vieren, mogen we nooit de onrechtvaardigheden negeren die nog steeds bestaan. De situatie in Griekenland herinnert ons eraan dat voor elke stap vooruit, er altijd ruimte is voor verbetering, en dat progressie op één gebied de tekortkomingen op andere gebieden niet uitwist.
Het is dan ook cruciaal dat de internationale gemeenschap, Europese instellingen, en mensenrechtenorganisaties niet alleen hun stem verheffen tegen deze misstanden, maar ook concrete acties ondernemen om Griekenland én elkaar te houden aan de normen en waarden die we als fundamenteel beschouwen.
Want de mensenrechtenschendingen op de Egeïsche Zee of de Grieks-Turkse landgrens vinden niet in een vacuüm plaats. Ze worden mogelijk gemaakt door een Europa dat vandaag nauwelijks nog reageert, ondanks rapport na rapport over het leed van talloze mensen. Integendeel, er vloeit nog steeds Europees belastinggeld naar pushbacks, onder meer naar bussen en kooien waarin mensen worden opgesloten of grenswachters die geweld bon ton achten. Die geldstroom vanuit Europa moet dan ook worden bevroren, tot Griekenland ook de fundamentele rechten van migranten respecteert én meewerkt aan onafhankelijk onderzoek naar mensenrechtenschendingen. Enkel gecoördineerde inspanning kan de Griekse regering ter verantwoording roepen.
In een ideale wereld zou de erkenning van het homohuwelijk in Griekenland een onverdeeld moment van trots zijn. Echter, in de schaduw van ernstige mensenrechtenschendingen en de ondermijning van de rechtsstaat, wordt dit moment bittersweet. Het is een herinnering dat onze vieringen van vooruitgang altijd gepaard moeten gaan met een kritische blik op de gebieden waar we falen, en een onwrikbaar engagement om die fouten recht te zetten. Bovenal moet deze historische mijlpaal benadrukken dat de strijd voor mensenrechten continu is, inspireert en verbindt. Geen Oppression Olympics waarbij hiërarchie tussen ‘wie nu het meest onderdrukt is’ ons verblindt, maar wel een bevestiging dat geen van ons vrij is tot elk van ons vrij is. Tot dan mogen we niet op onze lauweren rusten.
Els Hertogen
Directeur 11.11.11
Doe mee
Ik organiseer een actie
Je wil samen met 11.11.11 uitbuiting de wereld uit! En je wil daarvoor een eigen actie op poten zetten? Geweldig!
Heb je inspiratie nodig? Wij helpen je op weg met enkele activiteiten, uitgewerkt van A tot Z. Kies hier met welke actie jij van start wil gaan.
Ik zet me in als vrijwilliger
Doneer je tijd. In een lokale groep met andere vrijwilligers, als activist of bij ons op kantoor? Ontdek hier hoe jij je kan inzetten voor een wereld waarin ieder1 telt.
Ik neem deel aan een actie of evenement
Wil je graag proeven van de unieke 11.11.11-sfeer? Bezoek of neem deel aan een actie of evenement in jouw buurt.
