Aantal illegale pushbacks aan Europese buitengrenzen explodeerde in 2023
Vorig jaar vonden er meer dan 300 000 geweldadige pushbacks plaats aan de Europese buitengrenzen Pushbacks, waarbij mensen die asiel willen aanvragen met geweld worden teruggeduwd, zijn illegaal volgens het Europese en internationaal recht. Toch zijn ze standaardbeleid geworden en stegen we het afgelopen jaar naar een mogelijk recordaantal. “Als België als EU-voorzitter één prioriteit zou moeten hebben, dan is het wel het stoppen van dit dodelijke, volstrekt illegale beleid”, aldus 11.11.11-directeur Els Hertogen.
Mensen die in de handen worden gedreven van de Libische kustwacht, met misbruik, verkrachtingen en zelfs moorden tot gevolg. Families die worden teruggestuurd in gammele bootjes over de gevaarlijke wateren van de Middellandse zee. Ouders die elektroshocks of stokslagen te verduren krijgen voor de ogen van hun kinderen, terwijl de grenswachters het verzoek voor asiel bemoeilijken door cruciale zaken zoals telefoons, medicijnen en identiteitspapieren te vernietigen. Aan de Europese buitengrenzen zijn deze zaken de norm geworden in de vorm van illegale pushbacks.
Pushbacks zijn volstrekt illegaal volgens zowel het Europese als het internationale recht. Het aantal illegale pushbacks bedroeg zeker 346.004 in 2023, wat neerkomt op 947 per dag. Dit is een zorgwekkende toename ten opzichte van het reeds astronomische aantal van 225.533 pushbacks dat vorig jaar werd vastgesteld.
Download het rapport met het aantal pushbacks per EU-lidstaat
Als gevolg van deze illegale pushbacks stierven er in 2023 honderden mensen. Het absolute dieptepunt was de scheepsramp in Griekenland in juni waarbij meer dan 600 mensen verdronken. Onafhankelijk onderzoek toonde aan dat de boot kapseisde als gevolg van een pushbackoperatie. Toch weigeren Griekse autoriteiten tot op vandaag opheldering te geven over hun rol.
Met een baby van 6 maanden op zee
Veel van deze schrijnende pushbacks blijven buiten het publieke oog, omdat grensbewakers systematisch gsm’s en dus bewijsmateriaal vernietigen, waardoor beelden van deze praktijken schaars zijn. Desondanks slaagde The New York Times er in mei 2023 in videobeelden te bemachtigen waarop te zien is hoe asielzoekers, waaronder jonge kinderen, door de Griekse kustwacht werden opgepakt, op een rubberen bootje werden gezet en de zee op geduwd. De 27-jarige Naima Hassan Aden uit Somalië en haar baby van 6 maand werden op dit vlot aan hun lot overgelaten. "We hadden niet verwacht dat we die dag zouden overleven," getuigde ze later in een interview. "Toen ze ons op het opblaasbare vlot zetten, deden ze dat zonder enige genade.”
Bevries EU-financiering voor Griekenland
Deze pushbacks zijn een fundamentele schending van de mensenrechten, toch blijft het oorverdovend stil. Ondanks de immense schaal aan inbreuken, is er nauwelijks reactie van de Europese Commissie of de Europese Raad. Zo zwijgt het recent afgeklopte EU Pact voor Asiel en Migratie in alle talen over dit onderdeel van het Europese migratiebeleid. Ook schuiven steeds meer lidstaten fundamentele mensenrechten aan de kant en passen hun nationale wetgeving aan om de pushbacks te legaliseren.
Uit onderzoek blijkt dat er Europees belastinggeld naar deze pushbacks vloeit, onder meer naar bussen en kooien waarin mensen worden opgesloten of grenswachters die deze mensen op gevaarlijke wateren dumpen. We willen concrete actie nemen tegen deze praktijken. Zo pleiten we voor het opstarten van een inbreukprocedure wanneer lidstaten systematisch fundamentele regels schenden. Zoals bijvoorbeeld in Griekenland. Pushbacks zijn hier genormaliseerd, terwijl het om een dodelijk en volstrekt illegaal beleid gaat. Er gaat Europees geld naar het grensbeheer in Griekenland en zou deze geldstroom dan ook bevroren moeten worden.
We pleiten voor concrete acties. Het Belgische EU-voorzitterschap is een unieke kans om een leidersrol op te nemen in deze omstandigheden en lidstaten verantwoordelijk te houden voor schendingen van Europese regelgeving door geweld tegen kwetsbare mensen.
