Expertenrapport Congocommissie: tijd voor grondige reflectie én voor actie
03 Dec 2021
3 minuten
De experten van de Bijzondere Commissie ‘Congo-Koloniaal Verleden’1, vaak kortweg de ‘Congocommissie’ genoemd, hebben hun rapport met aanbevelingen klaar. Met 681 pagina's en negen maanden werk door tien experts is het de bedoeling dat dit rapport de aanzet vormt voor verder parlementair werk.
Voldoende tijd voor consultaties en dialoog is cruciaal
Het huidige mandaat voor de commissie zou aflopen op 21 juli 2022. Om grondig te reflecteren en brede consultaties toe te staan – in België én in de andere betrokken landen – is het volgens betrokkenen echter cruciaal dat de commissie voldoende tijd neemt én krijgt voor verdere stappen. Die bevragingen zijn essentieel voor een brede dialoog in de samenleving. Zo kan er gewerkt worden aan de creatie van een draagvlak en waarachtige herstelmaatregelen. 11.11.11 sluit zich aan bij die bezorgdheden.
De expertengroep benadrukte het zelf: door het tijdskader, de breedte van de opdracht en de afwezigheid van specifieke expertise zijn er lacunes. Zo geeft het rapport geen of onvoldoende aandacht aan Rwanda en Burundi, aan de rol van de katholieke kerk of de ecologische gevolgen van de kolonisatie.
Historische onrechtvaardigheden en structurele verliezen
Dat verandert echter niets aan de absolute noodzaak: België moet het onrecht erkennen dat het de betrokken landen en hun bevolkingen aandeed. Voormalige kolonisatoren zoals ons land kunnen de historische onrechtvaardigheden niet negeren. Ook de structurele verliezen voor lage-inkomenslanden blijven belangrijke thema's die op de agenda moeten staan. Denk daarbij onder meer aan de enorme ecologische voetafdruk van de geïndustrialiseerde landen, de geëxporteerde lage lonen, de landroof of de scheefgetrokken exploitatie van natuurlijke rijkdommen.
Het onrecht van de kolonisatie werkt door
Het onrecht van de kolonisatie werkt tot op de dag van vandaag door. Zoveel is duidelijk. Neokolonialisme, de ontginning van bodemrijkdommen, scheve handelsverhoudingen, racisme en het onevenwicht binnen de klimaatcrisis maken deel uit van één en hetzelfde systeem. Ook de beslissingsmacht is vandaag de dag nog steeds niet gelijk verdeeld: de lage-inkomenslanden van nu zijn vaak de gekoloniseerde landen van vroeger. Daarom is er nood aan een scherpe analyse van het verleden, de wijze waarop dat vandaag doorwerkt en hoe we er in de toekomst mee moeten omgaan.
Racisme, superioriteit en herstel
De kolonisatie was een onrechtvaardig en onrechtmatig systeem. Het baseerde zich op uitbuiting, onderdrukking en geweld. 11.11.11 sluit zich aan bij de vaststelling dat het debat over racisme een essentieel onderdeel van het huiswerk vormt. Oude machtsstructuren en het idee van witte superioriteit leven nog steeds door tot op de dag van vandaag. Ook de brede discussie rond herstel moet gevoerd worden met oog op structurele veranderingen. Dialoog met de bevolking en organisaties uit de betrokken landen én met de diaspora uit die landen in België is daarbij essentieel. Ook dringt er zich een belangrijk maatschappelijk debat op over de erfenis van historisch onrecht en internationale solidariteit vandaag.
Het wereldbeeld van 'ontwikkelingsorganisaties"
Als “ontwikkelingsorganisaties” zijn wij ons ervan bewust dat we zelf deel uitmaken van dit verhaal. De wortels van onze sector zijn verweven met de geschiedenis van de kolonisering. Ook vandaag staan we als sector niet buiten internationale machtsrelaties. Sterker nog, we maken er vaak ook deel van uit. Als 11.11.11 zijn we het aan onszelf en onze partners in de wereld verplicht om, zonder taboes en zonder complexen, ons wereldbeeld en onze (machts)positie ter discussie te stellen. Daartoe zetten we al de eerste stappen gezet met een organisatiebreed actieplan en een inspiratiegids voor de sector. We willen dan ook de uitdaging om zelf te dekoloniseren oprecht aangaan.
De wortels van onze sector zijn verweven met de geschiedenis van de kolonisering. Ook vandaag staan we als sector niet buiten internationale machtsrelaties. Sterker nog, we maken er vaak ook deel van uit.
1 Voluit heet het: “Bijzondere Commissie belast met het onderzoek over Congo-Vrijstaat (1885-1908) en het Belgisch koloniaal verleden in Congo (1908-1960), Rwanda en Burundi (1919-1962), de impact hiervan en de gevolgen die hieraan dienen gegeven te worden.”
