Syriërs in Turkije gedwongen tot ‘vrijwillige’ terugkeer
18 Mar 2022
4 minuten
De situatie van Syrische vluchtelingen in Turkije gaat er pijlsnel op achteruit. In een nieuw rapport trekt 11.11.11 aan de alarmbel. De verontrustende situatie dreigt te midden de aandacht voor de Oekraïense vluchtelingencrisis op de achtergrond te geraken. Turkije vangt namelijk ruim 3.7 miljoen Syriërs op, de grootste vluchtelingenpopulatie ter wereld.
Vandaag gaat er terecht veel aandacht uit naar mensen die de oorlog in Oekraïne moeten ontvluchten. Toch is het cruciaal om de ogen niet te sluiten voor de situatie van Syriërs op de vlucht. Zij maken immers deel uit van de grootste vluchtelingencrisis ter wereld, een situatie die vandaag op de achtergrond dreigt te belanden. Elf jaar na de start van de Syrische revolutie zijn nog steeds meer dan 6.7 miljoen Syriërs op de vlucht, bovenop de 6.8 miljoen Syriërs die ontheemd zijn in Syrië zelf. Meer dan de helft van alle Syrische vluchtelingen (3.7 miljoen) worden opgevangen in Turkije.
Vijandig klimaat
Een nieuw rapport van 11.11.11 en Upinion, op basis van een bevraging bij 944 Syrische vluchtelingen in Turkije, brengt in kaart hoe het model van “opvang in de regio” kraakt in zijn voegen. Onder toenemende druk van de Turkse publieke opinie en politieke oppositie, en in de aanloop naar de verkiezingen van 2023, staat de regering van President Erdogan onder toenemende druk om forser op te treden tegen vluchtelingen.
Invallen, arrestaties en een gedwongen terugkeer van Syrische vluchtelingen komen steeds vaker voor. Ook worden er door de Turkse autoriteiten meer en meer bewegingsrestricties voor Syriërs opgelegd. Ondertussen zorgt de verslechterde economische situatie in Turkije voor een vijandige sfeer onder de bevolking richting Syrische mensen op de vlucht . Een flink waardeverlies van de lira, de escalerende inflatie en de stijgende armoede zorgen voor een steeds hogere concurrentie voor werkgelegenheid.
Uit het rapport van 11.11.11 en Upinion blijkt dat minstens de helft (50 %) van de Syriërs een groeiende druk van de autoriteiten ervaart om Turkije te verlaten. Meer dan een derde (35 %) van de Syriërs rapporteert ook toegenomen spanningen met de Turkse bevolking, die vaak uitmonden in anti-Syrisch geweld.
Gedwongen terugkeer
Onder herhaaldelijke dwang, ondervragingen, vernederingen en afranselingen laten Turkse autoriteiten Syrische vluchtelingen ‘vrijwillige’ terugkeerformulieren ondertekenen. Uit het rapport blijkt dat 14% van de respondenten hiertoe is gedwongen, of mensen kent die hiertoe zijn gedwongen. Dit gebeurt onder andere in detentiecentra die werden opgericht met steun van het EU-fonds voor vluchtelingen in Turkije.
Na hun gedwongen terugkeer worden vele Syriërs vastgezet en mishandeld door pro-Turkse gewapende oppositiegroepen of door de aan Al Qaida gelieerde Hayat Tahrir al Sham militante groep. Uit angst voor mishandeling vluchtten uitgezette Syriërs met behulp van mensensmokkelaars opnieuw de grens over richting Turkije. Maar liefst 80 % van de ondervraagde vluchtelingen kent Syriërs die Syrië een tweede keer ontvluchtten, nadat ze gedwongen werden teruggestuurd.
Ondertussen gaan de socio-economische omstandigheden voor Syrische vluchtelingen in Turkije er verder op achteruit. Ruim zeventig procent (74 %) van de ondervraagden zijn niet in staat om zichzelf van basisvoorzieningen voor levensbestaan te voorzien, en ruim de helft (55 %) mag zijn of haar woonplaats niet verlaten vanwege de opgelegde bewegingsrestricties door de Turkse autoriteiten.
UITVOERING PARLEMENTAIRE RESOLUTIE
Het rapport legt daarmee duidelijk de beperkingen bloot van de opvang in de regio die vandaag nauwelijks duurzame oplossingen biedt aan mensen op de vlucht. 11.11.11 en Upinion doen daarom concrete aanbevelingen voor de EU en de lidstaten, donorregeringen, UNHCR en de Turkse regering.
Deze aanbevelingen sluiten nauw aan bij een resolutie over “duurzame oplossingen voor de Syrische vluchtelingencrisis”, die het federale parlement in december 2021 aannam. Hierin wordt de regering onder meer gevraagd om extra financiële middelen vrij te maken voor een kwaliteitsvolle opvang en bescherming van Syrische vluchtelingen in de regio. Ook roept de resolutie op om diplomatieke actie te ondernemen tegen het toenemende aantal deportaties van Syriërs. Naast de versnelde uitvoering van deze resolutie, vragen 11.11.11 en Upinion een onafhankelijk onderzoek naar de betrokkenheid van EU-gefinancierde uitzetcentra bij gedwongen ‘vrijwillige’ terugkeer naar Syrië
“De situatie in de buurlanden van Syrië gaat er pijlsnel op achteruit. Onmiddellijke actie op alle fronten is noodzakelijk om een perspectief te kunnen bieden aan de miljoenen Syriërs die zich na elf jaar in een steeds uitzichtlozere situatie bevinden. We roepen de regering op om onmiddellijk de oproep van het parlement te volgen. Naast een extra financiële inspanning, vragen we dat België in de aanloop naar de jaarlijkse EU/VN Syriëconferentie in Brussel (mei 2022) het initiatief neemt om een coalitie van gelijkgezinde EU-lidstaten op de been te brengen.
De situatie in de buurlanden van Syrië gaat er pijlsnel op achteruit. Onmiddellijke actie op alle fronten is noodzakelijk om een perspectief te kunnen bieden aan de miljoenen Syriërs die zich na elf jaar in een steeds uitzichtlozere situatie bevinden. Naast een extra financiële inspanning, vragen we dat België het initiatief neemt om een coalitie van gelijkgezinde EU-lidstaten op de been te brengen.
