Presidentsverkiezingen Brazilië bepalend voor toekomst Amazonewoud
Met 48,4% van de stemmen loopt de linkse, oud-president Lula de Silva na de eerste ronde van de Braziliaanse verkiezingen op kop tegen de huidige president Bolsonaro. Maar zonder een absolute meerderheid volgt nu een tweede ronde eind oktober. Het klimaat zal ook dan één van de belangrijkste verkiezingsthema’s zijn. Staat de toekomst van het Amazonewoud op het spel?
Wat is de uitslag van de Braziliaanse presidentsverkiezingen?
Zondag trokken miljoenen Brazilianen naar de stembus voor de presidentsverkiezingen. Met 48,4% van de stemmen heeft de linkse, oud-president Lula de Silva uiteindelijk de eerste ronde van de verkiezingen gewonnen. Daarmee behaalde hij geen absolute meerderheid – de huidige president Bolsonaro haalde 43,2% van de stemmen – waardoor op 30 oktober nu een tweede ronde volgt.
De eerste stemronde was uiteindelijk spannender dan verwacht. In de peilingen lag Lula al maanden met ruim 10% op kop waardoor de eerste ronde slechts een formaliteit leek. Met amper 5% verschil is het nu maar een nipte overwinning. Toch lieten Bolsonaro en Lula als twee grote favorieten de andere negen kandidaten mijlenver achter zich.
De opkomst naar de stembus was groter dan verwacht met meer dan 123 miljoen Brazilianen die hun stem uitbrachten. 32 miljoen anderen kwamen niet opdagen.
Wat zijn de standpunten van Bolsonaro en Lula?
Jair Bolsonaro (67) is de huidige uiterst rechtse president die al bijna vier jaar aan de macht is. Hij voert momenteel campagne voor meer mijnbouw, meer landbouw, de privatisering van overheidsbedrijven en meer toegang tot wapens voor gewone burgers. Verder voert hij ook een anti-abortus en anti-lgtbq+ beleid. Vooral het Amazonewoud moet het onder zijn beleid ontgelden, want massale ontbossing moet plaatsmaken voor deze plannen.
Lula da Silva (76) staat met zijn linkse beleid lijnrecht tegenover Bolsonaro. Hij was al eens president van Brazilië tussen 2003 en 2011, en wordt vooral herinnerd door het ‘bevrijden’ van miljoenen Brazilianen uit extreme armoede. Ook nu focust zijn campagne op het beëindigen van de honger in het land. Verder belooft hij een nieuw belastingstelsel en een vermindering van de ontbossing. In tegenstelling tot zijn tegenhanger, hecht Lula wél belang aan de rechten van de inheemse bevolking en aan de bescherming van de ecosystemen.
Waarom maakt dit uit voor de hele wereld?
Niet alleen Brazilië, maar ook de hele wereld heeft nood aan ander leiderschap. Als voorvechter van de conservatieve en christelijke waarden, schuwt Bolsonaro racisme en homofobie niet, en haat hij alles wat links en progressief is. De naschokken van een non-beleid tijdens de coronapandemie en de economische crisis wegen momenteel zwaar op Brazilië. Zo zijn bijna 700.000 Brazilianen gestorven aan het virus.
Ondertussen staat ook het Amazonewoud letterlijk in brand met duizelingwekkende cijfers van ontbossing en bosbranden. Bolsonaro ziet vooral het economisch potentieel en wil meer ruimte creëren voor landbouw, mijnbouw en energiewinning. Als het van hem afhangt, hebben de inheemse volken ook nauwelijks bestaansrecht.
Verder bij te schrijven op het palmares van de huidige president: de stijgende verkoop van vuurwapens, de groei van neonazistische cellen en de militarisering van de staat. En ook nog: Brazilië als vierde meest dodelijke land voor milieuactivisten én een vernieuwd plekje op de VN-wereldkaart van de honger met zo’n 60 miljoen mensen die honger lijden.
Nochtans is Brazilië het grootste en belangrijkste land in de regio. Het land is economisch belangrijk en een trendsetter voor de regio, én herbergt ook het grootste deel van het Amazonegebied. Om te strijden tegen de verrechtsing - in de regio, maar zelfs in de hele wereld -, tegen de teloorgang van ecosystemen en tegen de opwarming van de aarde is een progressief beleid er van cruciaal belang.
Hoe moet het nu verder?
Aangezien geen van beide kandidaten de vereiste meerderheid van 50 procent plus één stem behaalde, staat eind oktober een tweede ronde op de agenda. Bolsonaro is optimistisch over die tweede ronde en heeft nu iets meer tijd – 28 in plaats van 21 dagen – om meer kiezers voor zich te winnen. Ook Lula staat voor die aartsmoeilijke opdracht. Hij zal vooral stemmen moeten sprokkelen bij de kiezers die tijdens de eerste rond hun kat hebben gestuurd en bij degenen die op de andere linkse kandidaten hebben gestemd. Toch zal hij ook moeten proberen om conservatieve en rechtse kiezers naar zich toe te trekken. Zijn voordeel is vooral gebaseerd op het hoge afwijzingspercentage tegen Bolsonaro.
Maar zelfs als Lula zou winnen, zal het Bolsonarisme niet snel verdwijnen. Die laatste heeft nog steeds massa’s fans die hem toejuichen; vooral voor de inwoners van het rijkere deel van Brazilië is hij een legende. Ook de evangelische kerken, met meer dan 50 miljoen aanhangers, staan als een blok achter hem. In de politiek klinkt eenzelfde verhaal. Zondag werd immers de Kamer van Volksvertegenwoordigers vernieuwd, waar Bolsonaro nu meer zetels in het Congres krijgt. Brazilië lijkt meer dan ooit verdeeld en dat zal een nieuwe, linkse president niet zomaar kunnen oplossen.
