Ja aan het leven, neen tegen mijnbouw
Nathalia Bonilla is activist bij Acción Ecológica, in Ecuador. Een partner van 11.11.11 die zich al meer dan 35 jaar inzet voor de bescherming van mens en natuur. “In Ecuador gaan we momenteel door een intensifiëring van extractivisme. De regering lijkt te denken dat nog meer mijnbouw de beste weg vooruit is.”
Meer mijnbouw. Wat denk je daarvan?
“In heel Latijns-Amerika, en ook specifiek in mijn thuisland Ecuador, is er een sterke toename van extractivisme. Onze regering lijkt ervan overtuigd dat het verdubbelen van olie- en mineralenwinning, en meer oliepalmplantages, de beste manier is om ons land economische te versterken.”
“In tegenstelling tot wat beweerd wordt door overheid - dat het zorgt voor meer jobs en economische groei – brengen deze ontwikkelingen echter veel problemen met zich mee. Ze leiden tot armoede, ziektes en grote uitdagingen voor de lokale bevolking. Mensen verliezen hun land, dat steeds meer wordt ingenomen door mijnbouw- en landbouwbedrijven.”
“Ook is de ontginning van grondstoffen vooral bedoeld voor export, onder andere naar Europese landen, of belandt het in de waardeketen van producten die in de EU gebruikt worden. Toch is er nog steeds te weinig bewustzijn van de gevolgen van mijnbouw, en dat zal enkel toenemen door de mineralen die nodig zijn voor de energietransitie.
“Moesten er in België olie of mineralen ontdekt worden, dan zouden mensen eisen dat hun rechten gerespecteerd worden bij de ontginning ervan, of zou er misschien nooit ontginning komen. En daar zou naar geluisterd worden. Maar in Ecuador lijkt diezelfde ‘neen’ van inheemse gemeenschappen niet dezelfde waarde te hebben. Bedrijven nemen hun land, mineralen en olie, en schenden de rechten van mens en natuur.”
Wat doet Acción Ecológica?
“Al meer dan 35 jaar beschermen we het milieu en mensenrechten, in het bijzonder die van inheemse gemeenschappen wiens leefgebied permanent bedreigd wordt. We strijden tegen olie-ontginning in de Ecuadoraanse Amazone, vechten tegen ontbossing voor palmolie, voeren campagnes tegen het grootschalig gebruik van pesticiden en meer. De laatste jaren focussen we meer op het stoppen van grootschalige mijnbouwprojecten en illegale mijnbouw. 11.11.11 is een van onze internationale partners in die strijd.”
Kent jullie strijd al succesverhalen?
“Zeker! Een van onze projecten is 'Quito sin Minería', of Quito vrij van mijnbouw. De bedoeling is om de hele provincie Pichincha, met hoofstad Quito, veilig te stellen van mijnbouw. Vlak bij de stad Quito ligt het natuurreservaat Chocó Andino, een gebied rijk aan biodiversiteit dat ook voorziet in water en voedsel voor lokale gemeenschappen. Er zijn enorm veel economische activiteiten, zoals landbouw, koffie- en cacaoteelt. Het is ook een toeristische trekpleister en dus belangrijk voor Quito en heel Ecuador. Maar het woud werd bedreigd door mijnbouw en dat wilden wij stoppen.”
“We voerden jarenlang campagne waarbij we vooral toegewerkt hebben naar een referendum waarbij we aan de bevolking van Quito en de regio rond Quito de vraag wilden voorleggen of ze akkoord gaan met mijnbouw in hun regio, of niet. Die volksraadpleging werd twee keer afgekeurd, maar we verzamelden uiteindelijk meer 200.000 handtekeningen, waardoor ze uiteindelijk toch kon doorgaan. Met een grote meerderheid stemde de bevolking tegen mijnbouw in Chocó Andino.”
“Die overwinning is op 20 augustus 2024 nu een jaar geleden. Acción Ecológica blijft campagne voeren om ervoor te zorgen dat de uitkomst van het referendum wordt uitgevoerd.”
Wat betekent “Sí a la vida, no a la minería”?
“Ja aan het leven, nee tegen mijnbouw. Voor ons betekent de manier waarop mijnbouw wordt opgelegd en uitgevoerd, de dood. Want als mijnbouw wordt toegelaten op ons land, op ons grondgebied, vernietigt het alles. Het vernietigt de bossen, vervuilt het water, hele ecosystemen. Het vernietigt kleine lokale economieën en de cultuur van deze gemeenschappen. Het heeft een enorme impact op het leven van vrouwen en versterkt sociale ongelijkheden. Het veroorzaakt ziektes en verwoest land. Daarom zeggen we nee tegen mijnbouw en ja tegen leven.”
Heb je de effecten van mijnbouw al met eigen ogen gezien?
“Ik werkte vroeger met de gemeenschap van het stadje Buenos Aires in de provincie Imbabura, in het noorden van Ecuador. Dat landbouwstadje ligt op een prachtige plek hoog in de bergen. Helaas zit de grond ook vol met koper en goud. De vergunningen hiervoor zijn gegeven aan Hanrine, een Australisch exploratie- en mijnbouwbedrijf, maar die deden er niets mee. Ze zorgden ook niet voor de plek. Er kwam illegale mijnbouw en de hele stad veranderde; de bergen werden verwoest, de rivieren vervuild. Bovendien ontstond er een illegale ongeregelde gewapende groep die de mijnwerkers uitbuitte en betalingen eiste van de mijnwerkers.”
“Toen de situatie heel gewelddadig en ingewikkeld werd, werd het leger ingezet om de illegale mijnbouw te stoppen. Daarna zeiden de mensen uit Buenos Aires: ‘Wij willen geen mijnbouw, noch legaal noch illegaal. We hebben genoeg geleden.’ Hun leefmilieu was zwaar beschadigd, de gemeenschap was bijna vernietigd.”
“Ondanks alles besloot het bedrijf Hanrine toch om het land te ontginnen. De bevolking weigerde en protesteerde. Hanrine omsingelde de stad, de gemeenschap en het land voor ongeveer drie maanden. Het leger dat nog in het gebied was ondersteunde het bedrijf en 'maakte de boel schoon’, zodat Hanrine ongestoord hun operaties kon starten. Daarna verdween ook de civiele bescherming en kwamen de illegale mijnbouw en het geweld weer terug.”
“Ook daar probeerden we campagne te voeren, maar omdat Hanrine een groot Australisch mijnbouwbedrijf is, was dit niet evident. De mensen van Buenos Aires verzetten zich nog steeds.”
Klopt het dat vrouwen zwaar geraakt worden door mijnbouw?
“Eerst en vooral brengt mijnbouw een enorme vermannelijking van het gebied met zich mee. Het is een leugen dat mijnbouw lokale banen creëert, want bedrijven nemen vaak hun eigen werknemers mee. Als er al jobs voor de lokale bevolking zijn, gaan die naar de mannen en niet naar vrouwen. Het verdiende geld komt vooral bij hen terecht en zorgt voor een economische kloof met vrouwen.”
“De toename aan externe werknemers brengen ook vaak een veranderende cultuur met zich mee. Ze brengen niet alleen alcohol en drugs mee, maar maken zich ook schuldig aan gedwongen prostitutie, geweld tegen vrouwen en verkrachtingen. Net als de natuur, worden vrouwen geëxploiteerd door de komst van mijnbouw. Als zij dan weer vertrekken, blijven jonge alleenstaande moeders achter.”
“Daarnaast vernietigt mijnbouw ook bossen en gaan rivieren verloren. Dat heeft ernstige gevolgen voor de gemeenschappen die afhankelijk zijn van jacht, visserij en het bos voor voedsel en materialen. Vrouwen in het bijzonder krijgen het hard te verduren als er geen voedsel en proper water meer is. Ze moeten dan dubbel zo hard werken om voor hun gezin en kinderen te zorgen, en in sommige gevallen verder lopen om schoon water te vinden om te koken en wassen.”
“Maar vrouwen blijven niet stilzitten, ze komen in actie! Ze organiseren zich in netwerken, bezoeken elkaars gemeenschappen en wisselen ervaringen uit. Samen verzetten ze zich tegen de negatieve invloed van mijnbouw op hun lichaam, kinderen en grondgebied. Ze leiden ook het verzet tegen de mijnbouwbedrijven en voor de verdediging van hun grondgebied."
Hebben we de grondstoffen niet nodig?
“We hebben geen goud nodig. Wat doen we met goud, eten we goud? Ik denk dat geen enkel deel van de wereld goud nodig heeft en we momenteel genoeg koper hebben op het aardoppervlak. Het is echter niet voor iedereen beschikbaar. De meeste mensen leven in het Globale Zuiden, maar we consumeren niet op dezelfde manier als in het Noorden. Hoewel bij ons de meeste waardevolle grondstoffen te vinden zijn, leven we zelf zonder goud en gebruiken het minimum aan koper.”
“We moeten op een andere manier denken en leven. We kunnen niet blijven groeien met deze overconsumptie, we kunnen niet vasthouden aan deze metriek van eeuwige, exponentiële ontwikkeling. Zelfs als we genoeg grondstoffen hadden, heeft de atmosfeer niet de capaciteit om alle gassen te absorberen die we hierbij uitstoten. We worden nu geconfronteerd met de klimaatcrisis. We moeten stoppen, en durven andere pistes te bewandelen.”
Is het gevaarlijk om activist te zijn?
“We lopen allemaal risico. Soms worden onze telefoons afgeluisterd en tijdje geleden stond er een politieauto voor het huis van een van mijn collega’s.”
“Activisten hier worden onderdrukt, af en toe kent activisme zelfs een slechte afloop. Vorig jaar nog kregen we het trieste nieuws dat Eduardo Mendúa, de leider van CONAIE (Confederatie van Inheemse Nationaliteiten van Ecuador), vermoord werd. Hij was een activist die de uitbreiding van staatsoliebedrijf Petroecuador heeft tegengehouden. Hij is vermoord omdat hij de natuur verdedigde. Dat is zeer verontrustend, zeker omdat hij een leider was van de belangrijkste inheemse organisatie in Ecuador.”
“Toch blijven we in beweging. Als we een gemeenschap binnengaan, voelen we ons door hen beschermd, omdat ze een eenheid vormen om zichzelf te beschermen.”
“Het helpt ook om in contact te staan met andere mensen en organisaties over de hele wereld. Dat is een belangrijke vorm van veiligheid en kracht. We werken met nationale organisaties uit Ecuador, met inheemse en afro-afkomstige organisaties en met verschillende internationale organisaties uit bijvoorbeeld Spanje, Duitsland of België... zoals met Catapa en 11.11.11.”
