Interview: ‘Erg dat je hier zelf je zorg moet afdwingen’

Interview met Colombiaanse Katerin

In het centrum van grootstad Medellín vormt zich naast een drukke weg een groepje met mensen van alle leeftijden. Ze komen vanuit de verschillende wijken die het stadscentrum omringen, om deel te nemen aan de clinica jurdica.

"Hier kan iedereen openlijk praten", vertelt gezondheidsactivist Jaime. "Je hebt geen idee hoeveel Colombianen gezondheidsproblemen hebben, die volgens de wet al lang geholpen hadden moeten worden." Ook de 29-jarige Katerin Henao Montoya is een van hen. Met een dossiermap vol documentatie wandelt ze het centrum binnen en doet ze haar verhaal.

Waarom ben je hier vandaag?

"Ik ben nog altijd niet hersteld na een arbeidsongeval, intussen moet ik blijven werken en heb ik nog steeds onvoldoende steun van mijn werkgever. Nochtans moet dat wel volgens de wet.

Voor mijn werk als technisch adviseur, was ik veel op de baan. Op een dag sloeg het noodlot toe en had ik een verkeersongeluk.

Na mijn motorongeluk, kon ik zeven maanden niet werken. Mijn werkgever aanvaardde dat niet en wou me op non-actief zetten. Gelukkig hielp mijn zus mij en kwam ik bij een vakbond terecht. Zo kon ik toch nog een degelijke behandeling krijgen. Toch erg dat je de goede zorg waar je recht op hebt, moet afdwingen."

Is het moeilijk om op te komen voor je rechten?

"Zeker. Bedrijven moeten echt niet weten van mondige arbeiders. Een collega van mij werd ontslagen omdat ze zich aansloot bij een vakbond.

Eenmaal ik vakbondslid was, wou mijn baas plots met mij gaan lunchen. Hij wou mij geld geven om mijn lidmaatschap op te zeggen. Hij wist natuurlijk dat ik via de vakbond mijn rechten ging leren kennen. Zo kreeg ik te weinig loon, te weinig sociale bescherming en kreeg ik niet de nodige opleidingen voor het werk dat ik deed.

Op zich is dat in Colombia geen uitzondering. Ik werk voor een middelgroot bedrijf, dat op haar beurt voor een grote multinational werkt die voeding verwerkt en verkoopt. Door die vorm van onderaanneming, ontloopt de multinational haar verantwoordelijkheid. Zo kan het laks met de wetgeving omgaan. Wie te vaak ziek is, wordt ontslagen. Soms laten onderaannemingen zich zelfs failliet verklaren om een grote groep werkgevers gemakkelijk af te danken."

Waarom ging je dan niet op het voorstel in?

"Ik ging niet blindelings een papier teken. Maar mijn leven werd er niet beter door. Op zich kon ik mijn job houden. Maar ik moest erna helemaal niets doen. 'Kijk maar naar televisie', zeiden ze 'dat is het enige waar je goed in bent.'

Ik kreeg ook vaak de opmerking dat ik er té gezond uitzag. 'Was je niet ziek? Vreemd dat je hier dan toch bent vandaag', klonk het. Het putte me mentaal uit, ik voelde mij waardeloos. Ik was zo ongelukkig dat ik me afvroeg of het leven nog zin had."

Is je situatie intussen verbeterd?

"Ik ben nog steeds in dienst. Het is lastig, maar intussen heb ik wel veel bijgeleerd. Niet alleen over mijzelf, maar ook over het onrecht dat mijn collega's wordt aangedaan.

De werkdruk weegt fysiek en mentaal door. Reken daar nog eens de vele seksuele opmerkingen die vrouwen krijgen bij en je begrijpt waarom er zo veel onderdoor gaan.

Ik haal nu veel voldoening uit het helpen van mijn collega's. Ik ben nu hét aanspreekpunt als iemand in moeilijkheden is. Ik hielp een zwangere collega die gedwongen werd om meer dan acht uur zwaar werk te doen. Een andere collega die zwaar gepest werd door haar baas, nam ik mee naar de clinica juridica."

Hoe heeft de clinica juridica jou geholpen?

"In de eerste plaats vooral door mij stap per stap te helpen. Ik heb niet alleen persoonlijke begeleiding gehad, maar leerde ook veel bij door te luisteren naar anderen. Ik ga twee keer per week en leer elke keer wel iets bij. Zo kunnen we ook echt voor elkaars rechten opkomen. Want volgens de wet, moeten we op sociale bescherming kunnen terugvallen. Onze werkgevers moeten daarbij helpen. Als ze dat niet doen, moeten we dat afdwingen.

Daarom is een organisatie als COISO zo belangrijk. Ze zijn bij de weinigen die het opnemen voor de rechten van werknemers. Nochtans zijn er veel persoonlijke drama's die maar blijven voorvallen. Daarom is het ook zo belangrijk om ervaringen met elkaar te delen. Wanneer we weten waar we recht op hebben, kunnen we onze rechten pas echt opeisen en iets veranderen voor iedereen."

Door publiek gezondheidsproblemen aan te kaarten en in groep naar oplossingen te zoeken, leert iedereen bij hoe je best je recht op sociale bescherming opeist. Die manier van samenspraak zorgt voor een beweging van mensen die strijden voor sterkere sociale bescherming. Op de werkvloer, maar evengoed voor de rechtbank of bij politici.

Auteur: Dries Merre