Gustavo Petro verkozen tot president
“Dat ik dat nog mag meemaken”, klinkt het bij verschillende veteranen van de sociale strijd, vertegenwoordigers van FOS-partners. Velen kunnen nog steeds niet geloven dat ze op 20 juni, de dag na de presidentsverkiezingen, in een ander Colombia zijn wakker geworden.
Op 19 juni 2022 vond de tweede ronde van de Colombiaanse presidentsverkiezingen plaats. Twee presidentskandidaten uit het anti-establishment stonden tegenover elkaar. Er kon er maar één winnen. Het werd Gustavo Petro. Samen met Francia Marquez versloeg hij het rechtse duo Rodolfo Hernández en Marelen Castillo, met een voorsprong van 3,22 procentpunten. Gustavo en Francia vormen nu de eerste linkse presidentsformule in de Colombiaanse geschiedenis.
Hoe kreeg Gustavo Petro dat voor elkaar?
Rodolfo Hernández uitte dan wel bakken kritiek op de uribisten, de heersende politieke elite, maar kreeg tegelijk hun 5 miljoen stemmen op een dienblad aangereikt. Ze wilden immers kost wat kost verhinderen dat Petro aan de macht kwam. Toch kon Rodolfo, die in de eerste ronde bijna 6 miljoen stemmen behaalde, er maar 4,6 bijtellen in de tweede ronde. Zijn vulgaire uitlatingen over de Heilige Maagd Maria, zijn uitstapjes op luxejachten in de VS, en het corruptieschandaal waar hij in verwikkeld is, weerhielden hem van de overwinning.
Gustavo Petro daarentegen kon nog meer mensen dan in de eerste ronde aanzetten om te gaan stemmen. Daardoor oefende 58% van de Colombianen, het hoogste aantal in 50 jaar, zijn democratisch stemrecht uit. Het zijn vooral mensen uit rurale, arme, door het gewapend conflict geteisterde gebieden. De zogenaamde niemanden, die zich volledig met de Afro-Colombiaanse Francia Marquez identificeren vanwege haar nederige afkomst.
Om de stemmen van de jongeren te winnen, gooide Petro ook zijn dochter Sofia in de strijd. Zij wist de aanvallen in de traditionele media handig af te weren tijdens verschillende interviews. Als reactie daarop gooide huidig president Duque verschillende jongeren die in 2019 op de barricades hadden gestaan in de cel.
Tot slot kon Petro ook kiezers uit het politieke centrum voor zich winnen, door voluit voor een brede nationale dialoog te pleiten. Zo kon Petro 2,7 miljoen stemmen optellen bij de 8,5 miljoen stemmen uit de eerste ronde, en op 19 juni de magische woorden uitspreken: “Ik ben Gustavo Petro en ik ben uw president”.
Een boodschap van hoop
Zowel Álvaro Uribe, leider van de uribisten, als Rodolfo Hernández, erkenden al snel de overwinning van Petro. Niemand spreekt over fraude of roept zijn volgers op de straat in te nemen. De verkiezingen verliepen zonder incidenten.
Francia bedankte in haar overwinningsspeech alle Colombianen die hun leven gegeven hebben voor het overwinningsmoment. Alle broeders en zusters, sociale leiders die vermoord zijn in Colombia. Volgens de Onderzoeksinstelling voor Ontwikkeling en Vrede, Indepaz, zijn er dat sinds het begin van Duque’s regering 930. Francia bedankte alle jongeren, vrouwen, minderheden en LGBTI+ personen. ‘Ik ben want wij zijn’ is de naam van haar beweging en haar motto.
Gustavo Petro had het in zijn overwinningsspeech over een regime van reconciliatie, van liefde in plaats van haat, van opbouw in plaats van vernietiging, van respect en dialoog. Hij wil de kloof dichten tussen de twee Colombia’s die in het stemgedrag naar voren zijn gekomen. Hij stelt vrede, sociale rechtvaardigheid en milieurechtvaardigheid voorop. Dat is werkelijk een trendbreuk met de uribisten.
De regering die op 7 augustus haar intrede doet, zal er een zijn van leven, vrede, sociale en ecologische rechtvaardigheid.
Hij wil de vredesakkoorden daadwerkelijk uitvoeren, en onderhandelingen aangaan met alle illegale gewapende groeperingen. Hij gaat voor waardig werk, met degelijke arbeidscontracten, meer democratische arbeidsrelaties, en respect voor arbeidsrechten. Hij wil van gezondheid een universeel recht maken, met toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidsdiensten voor iedereen en overal. Hij wil de overstap maken naar een koolstofarme kenniseconomie, de productie bevorderen via een landbouwhervorming en een industrialeringsbeleid. Produceren om te herverdelen. De Colombiaanse economie is immers één van de snelst groeiende ter wereld. Toch is het land koploper op het vlak van armoedecijfers, uitsluiting en ongelijkheid.
Is de strijdbijl echt begraven?
Willen ze dat allemaal kunnen waarmaken, dan zullen Petro en Francia een manier moeten vinden om te kunnen besturen, zonder te vervallen in de traditionele vriendjespolitiek. Ze hebben in de eerste plaats de steun van het parlement nodig, maar daar kunnen ze voorlopig slechts rekenen op 30%. Ze zullen dus akkoorden moeten sluiten met rechts, dat nog steeds de meerderheid uitmaakt. De vraag is of een functionele coalitie mogelijk is. De uribisten die hun machtsimperium met rasse schreden zien afbrokkelen, zijn namelijk fervente antipetristen en zullen hoogstwaarschijnlijk volledig dwarsliggen.
Gustavo Petro zal het ook moeten opnemen tegen de heersende economische en sociale elites in het land, die nauwe banden hebben met de politieke elite. De traditionale mediakanalen zijn bovendien eigendom van die elites, en hebben bijzonder veel invloed op het Colombiaanse publiek.
Het leger kan je in Latijns-Amerika als president ook best te vriend houden. Petro heeft tijdens zijn campagne een hervorming binnen het leger aangekondigd. Op sociale netwerken sprak de legercommandant zich daarna fel uit tegen de linkse presidentskandidaat. Maar Petro beloofde de militairen hun rechten te respecteren. Een krachtige belofte.
Tot slot moet hij centjes vinden om alle geplande hervormingen te financieren. De regering-Duque nam haar toevlucht tot leningen om haar uitgaven te verhogen. Daardoor komt de Colombiaanse overheidsschuld nu uit op 68 % van het BBP.
Nieuwe kansen voor het middenveld
Anderzijds kunnen Gustavo en Francia rekenen op heel veel bereidwillige volgers die staan te popelen om de voorgestelde veranderingen mee in de praktijk te brengen. Zo ook onze partners. Vanaf nu kunnen zij van binnenuit meewerken. Nieuwe kansen ontplooien zich. Op naar sociale rechtvaardigheid.
Auteur: Jo Vervecken
