Instabiliteit in Oost-Congo staat preventie én heropbouw in de weg
De uitbarsting van de Nyiragongo is een natuurramp. Toch had veel leed vermeden kunnen worden. De onstabiele situatie in de regio staat tijdige waarschuwingen en noodzakelijke preventie in de weg. Samen met onze partners in de regio roepen we dan ook niet alleen op tot humanitaire actie. We vragen om structurele maatregelen die de onveiligheid en de onstabiele situatie op lange termijn aanpakken.
De nieuwe uitbarsting van de Nyiragongo zorgt voor een humanitaire ramp
Op 22 mei barstte de Nyiragongo-vulkaan in het Oosten van Congo uit. Verschillende aardbevingen volgden. Hele dorpen en duizenden huizen zijn verwoest, woonwijken zijn ontruimd. Zeker 400.000 Congolezen uit de stad Goma en omgeving zijn gevlucht naar nabijgelegen regio’s en buurland Rwanda.
Een natuurramp?
Deze vulkaanuitbarsting is een natuurramp. Toch had veel leed vermeden kunnen worden. De onstabiele situatie in de regio staat tijdige waarschuwingen en noodzakelijke preventie in de weg. Onze partner AIDPROFEN maakt zich grote zorgen over het amateurisme van de staatsdiensten. Het Volcanologisch Observatorium in Goma slaagde er niet in de activiteit van de vulkaan op te volgen en de bevolking tijdig te waarschuwen. Het beleid heeft ook geen plannen klaar om de gevolgen van een uitbarsting aan te pakken.
De Congolese regering en haar internationale partners moeten het monitoren van de Nyiragongo-vulkaan ernstig nemen en de werking van het Volcanologisch Observatorium garanderen.
Daarnaast moet het vliegveld van Goma heropend worden en alles in het werk gesteld worden om humanitaire hulp mogelijk te maken.
Dezelfde onmacht van de Congolese staatsdiensten én de aanwezige buitenlandse mogendheden zien we ook bij het bedwingen van gewapende groeperingen. De laatste tijd wordt deze fragiele regio immers opnieuw geteisterd door opflakkeringen van geweld en moordpartijen. In 2020 was er sprake van een verdrievoudiging van het aantal dodelijke slachtoffers tegenover het jaar ervoor. Verschillende observatoren, waaronder de Unites Nations Joint Human Rights Office, en het Panzi ziekenhuis van Dr Denis Mukwege, trekken aan de alarmbel omdat zij een stijging zien in seksueel geweld, voornamelijk tegen vrouwen en kinderen.
De staat van beleg als oplossing?
Door de urgente onveiligheid van de regio riep president Felix Tshisekedi begin mei de staat van beleg uit voor de provincies Ituri en Noord-Kivu.
De staat van beleg is echter een zeer ingrijpende maatregel. De beslissingsmacht ligt tijdelijk in militaire handen, wat risico's inhoudt voor de basisrechten van de bevolking, de ruimte voor het middenveld en de structurele veiligheid van de regio.
Het is binnen zo'n fragiele context dat de uitbarsting van de Nyiragongo-vulkaan extra zorgwekkend is en bijzondere aandacht vraagt om een heropbouw te kunnen garanderen.
11.11.11 vraagt bijzondere aandacht
11.11.11 en haar partners vragen aan de Belgische regering om bijzondere aandacht te hebben voor deze urgente situatie en onderstaande aanbevelingen en aandachtspunten mee te nemen in haar internationaal optreden:
- IJver voor structurele oplossingen in samenwerking met de Congolese autoriteiten en middenveld en put inspiratie uit het “Mapping Rapport”, het onderzoeksrapport geschreven in opdracht van de VN over de mensenrechtenschendingen begaan in DRC tussen 1993 en 2003:
- Ondersteun concrete maatregelen in de strijd tegen de straffeloosheid bij mensenrechtenschendingen, zoals de oprichting van een Internationaal Straftribunaal en/of gespecialiseerde gemengde kamers;
- Ondersteun concrete initiatieven in het kader van reconciliatie, zoals de oprichting van een waarheids- en verzoeningscommissie.
- Onderneem in coördinatie met de Congolese overheid en middenveld humanitaire actie voor de regio van Goma en omliggende regio’s (o.a. Sake, Buhene, Kibati en Kibumba) qua medische, sanitaire en voedselvoorzieningen. Koppel deze actie aan een langetermijnvisie en werk hiervoor samen met lokale actoren.
- Verdedig mensenrechtenverdedigers en ruimte voor het middenveld, onder andere door promotie van beschermingsinitiatieven. Voorzie ook bijkomende ondersteuning voor het middenveld in het kader van de humanitaire crisis in en rond de regio van Goma, opdat het middenveld (zeker in het licht van de recente stijgende vluchtelingenstromen):
- Eventuele schendingen van mensenrechten kan documenteren;
- Haar sensibilisatiecampagnes inzake COVID-19 en andere sanitaire noden kan versterken om verdere ziekte-uitbraken te vermijden;
- Humanitaire noden kan vastleggen en in samenwerking met overheid, donoren en lokale bevolking de juiste ondersteuning kan bieden.
- Heb bijzondere aandacht voor vrouwen en kinderen die disproportioneel getroffen zijn in deze kwetsbare situaties. Neem vertegenwoordigers van deze groepen mee in structureel overleg en besluitvormingsprocessen.
- IJver voor een tripartiet overleg met MONUSCO-Congolese autoriteiten-lokale bevolking, met als doelstelling:
- de situatie ten gronde te evalueren, met inbegrip van de oorzaken en factoren van de moordpartijen, alsmede de redenen voor het mislukken van militaire operaties;
- mogelijke oplossingen te formuleren en een routekaart aan te nemen voor het herstel van de vrede en de daadwerkelijke bescherming van de burgerbevolking in de regio, met duidelijke indicatoren en adequate follow-up mechanismen;
- Ondersteuning bij heropbouw van infrastructuur in de nasleep van de uitbarsting van de Nyiragongo-vulkaan.
- Onderneem verdere stappen in de implementatie van de EU conflictmineralenwetgeving in België.
