Indonesië verdrinkt in plastic, maar door actie is er hoop
Indonesië staat wereldwijd bekend als een van de voornaamste hotspots voor plasticvervuiling. Wie ooit het land heeft bezocht, weet dat er geen ontsnappen aan is: plastic is overal, van rivieren tot straten en kustgebieden. Deze situatie is een nachtmerrie voor beleidsmakers en een cruciale uitdaging voor milieuorganisaties, zoals 11.11.11-partner WALHI. “Door actievoeren is er een verbod op wegwerpplastic in meer dan 100 steden en provincies.” Wij vroegen expert Abdul Ghofar bij WALHI naar meer successen, de gevolgen van de plasticvervuiling en hun strijd.
Zelfs op de meest idyllische plaatsen in Indonesië slingert er (plastic)afval rond. Wat zijn de gevolgen?
De plasticvervuiling in Indonesië richt steeds meer schade aan, zowel aan het leven in de zee als aan onze gezondheid en de economie.
Volgens de Nusantara River Expedition waren er in 2023 minstens 60 rivieren vervuild met microplastics, waardoor vissen, garnalen en schaaldieren sterven of ziek worden. Uiteraard brengt dat ook gezondheidsrisico's mee voor degenen die de zeevruchten consumeren.
De vervuiling tast bovendien cruciale ecosystemen aan, zoals mangroves en koraalriffen. Dat heeft ernstige gevolgen voor de lokale economie, zeker voor de vissersgemeenschappen aan de kust. Op toeristische trekpleisters heeft de plasticvervuiling ook al geleid tot een daling van het aantal bezoekers.
Wat zijn de dieperliggende oorzaken van deze crisis?
Er zijn verschillende factoren die ervoor zorgen dat de plasticvervuiling steeds erger wordt. Ten eerste richt het overheidsbeleid zich vooral op afvalbeheer in plaats van op afvalvermindering. Er zouden meer maatregelen moeten zijn die focussen op onder andere het beperken van de productie en het reguleren van plastic bij verpakkingen.
Ten tweede tonen bedrijven een groot gebrek aan ambitie en verantwoordelijkheid om het gebruik van plastic te verminderen, ondanks nationale regelgeving hierover. Voorspellingen geven aan dat het gebruik van plasticverpakkingen de komende jaren nog sterk zal toenemen. Bedrijven als Unilever, Procter & Gamble en Nestlé gaan onverminderd door met milieuonvriendelijke plasticverpakkingen te gebruiken.
Een derde cruciale factor is de consumptiecultuur, die bijdraagt aan de groeiende plasticverslaving van het publiek.
Is er te weinig bewustzijn over hoe om te gaan met afval?
Onderzoek toont aan dat het bewustzijn groeit. Maar een visie om de problemen bij de wortel aan te pakken, ontbreekt. Met WALHI proberen we mensen zo veel mogelijk te sensibiliseren en te mobiliseren om overheden en bedrijven onder druk te zetten.
Sinds 2019 organiseren we de nationale campagne 'Plastic Free July' met parades, petities, opruimacties en merkaudits. Na het opruimen, analyseren we welke merken verantwoordelijk zijn voor de vervuiling en publiceren we de resultaten. Bedrijven houden niet van negatieve publiciteit, maar het is onze strategie om ze op hun verantwoordelijkheid te wijzen. We dringen er bij de overheid ook op aan om nieuwe regels rond die verantwoordelijkheid op te stellen.
Wat doet WAHLI nog in de strijd tegen de plastic crisis?
Wij zijn de voortrekker van de Alliance Zero Waste Indonesia (AZWI), een beweging van 10 milieuorganisaties in Indonesië. Sinds de oprichting in 2017 werken we samen om een zero waste-strategie te realiseren op lokaal, nationaal en internationaal niveau. We richten ons op het verbieden van plastic voor eenmalig gebruik, het verminderen van de plasticproductie, het stoppen van afvalimport, het promoten van de circulaire economie en voeren campagnes tegen vervuilende bedrijven.
Hebben jullie al overwinningen gerealiseerd?
Zeker, de afgelopen 6 jaar hebben we aanzienlijke successen geboekt door samen te werken met gemeenschappen, publieke campagnes te voeren en via beleidsbeïnvloeding. Een fantastische realisatie is het verbod op plastic voor eenmalig gebruik in meer dan 100 steden, waaronder het eiland Bali en onze hoofdstad Jakarta.
En ook 2024 startte met goed nieuws: de stad Tasikmalaya in de provincie West-Java verbiedt nu plastic voor eenmalig gebruik, zoals boodschappentassen, rietjes en piepschuim. Met zo’n 750.000 duizend inwoners maakt die één enkele stad erbij al een enorm verschil. Sinds 1 januari mag er zelfs in de volledige provincie West-Java geen organisch afval meer gedumpt worden. De 50 miljoen inwoners die er leven, moeten dat nu individueel of collectief composteren. Stap voor stap gaan we zo naar een afval- en plasticvrij Indonesië.
Wat doet de Indonesische regering? En hoe beïnvloeden jullie het beleid?
In 2017 lanceerde de regering het ‘Indonesia Clean from Waste’-plan met als doel het afval tegen 2025 met 30% te verminderen en 70% van het afval te verwerken. Om dat te bereiken, bouwde de regering verschillende infrastructuren zoals recyclingcentra, faciliteiten voor afvalbeheer en installaties voor het omzetten van afval in energie. Ondanks deze inspanningen is het doel van een circulaire economie nog niet volledig gerealiseerd.
Natuurlijk is dit nog maar het begin van de oplossing. Er moet ook een overgangsregeling komen om plastic te vervangen door duurzame alternatieven. Het huidige systeem van oneindige productie en consumptie moet vervangen worden door een ecosysteem van hergebruik. Als burgers hebben we recht op een veilige en gezonde leefomgeving. Het is overduidelijk dat plasticvervuiling een bedreiging vormt voor mens en natuur. Nu is het de hoogste tijd om samen in actie te komen. Dat doen we. En dat blijven we doen!
