Humanitaire crisis escaleert na val van Oost-Congolese stad Goma

De humanitaire situatie in Oost-Congo verslechtert met de minuut nu de miljoenenstad Goma is ingenomen door de M23-rebellen. De stad, die al maanden onder druk stond, is nu het epicentrum van een escalerend conflict met catastrofale gevolgen voor de plaatselijke bevolking. 11.11.11 roept België en de internationale gemeenschap op om dringend humanitaire hulp te bieden en te zorgen voor de veiligheid van burgers, hulpverleners en activisten.

Wat is er aan de hand in Goma?

Na dagen van intensieve gevechten en innames van naburige steden en dorpen, is Goma, een stad met ruim een miljoen inwoners, zondagavond in handen gevallen van de M23-rebellen. Het M23-rebellenleger heeft Goma ingenomen zonder grote directe confrontaties. De Congolese overheid besliste namelijk om geen gevechten in de stad zelf toe te staan, uit angst voor bloedbaden onder de bevolking. Op sociale media riep M23 het regeringsleger op om de wapens neer leggen, wat ze uiteindelijk ook deden.  

Naast het schrijnende tekort aan basisvoorzieningen, is er ook een totaal gebrek aan veiligheid in Goma. Internationale organisaties zijn grotendeels afwezig of geëvacueerd en kunnen geen bescherming bieden aan de kwetsbare bevolking. Europa moet niet alleen meer humanitaire hulp voorzien, maar ook dringend druk uitoefenen op de strijdende partijen om een humanitaire corridor te openen voor de levering van basisbehoeften en de veiligheid van het humanitair personeel te verzekeren.

Bijzonder zorgwekkend is de situatie van mensenrechtenverdedigers en journalisten in Goma. Velen van hen hebben zich in het verleden kritisch uitgelaten over de betrokken partijen in het conflict en lopen nu het grootste risico op vergeldingsmaatregelen.  

Onze Congolese partnerorganisaties werken in uiterst moeilijke omstandigheden om hulp te bieden en aandacht te vragen voor de humanitaire noden. Momenteel schuilen ze en rapporteren over de situatie.

Waarover gaat het conflict in Oost-Congo nu weer?

Het conflict tussen de M23-rebellen en het Congolese regeringsleger duurt al meer dan 30 jaar, sinds het einde van de genocide in Rwanda in 1994. Een belangrijke oorzaak van dit langdurige geweld is de strijd om controle over waardevolle grondstoffen zoals goud, tantalium, tin en coltan. Deze mineralen zijn essentieel voor de wereldwijde technologie-industrie en maken Oost-Congo tot een economisch aantrekkelijke maar politiek instabiele regio. Internationale belangen bij deze grondstoffen dragen bij aan de complexiteit van het conflict. 

Het succes van de M23-rebellen wordt in grote mate toegeschreven aan militaire en materiële steun uit Rwanda. Volgens een VN-rapport wordt maandelijks 120 ton aan geroofde grondstoffen, waaronder coltan en tin, vanuit Congo naar Rwanda gesmokkeld. Rwanda voert hiermee een schaduwoorlog in Congo om strategische grondstoffen veilig te stellen.

Ondanks dat Europa het geweld veroordeelt en sancties overweegt, blijft het tegelijkertijd akkoorden sluiten met Rwanda voor militaire en handelsdoeleinden. Dit brengt de geloofwaardigheid van de EU in gevaar. “Europa moet stoppen met olie op het vuur te gooien en vermijden medeplichtig te worden aan mensenrechtenschendingen,” zegt 11.11.11-Congo-expert Eva Demaré.

Het conflict heeft een verwoestende impact op de bevolking: miljoenen mensen zijn omgekomen, miljoenen anderen zijn ontheemd en de humanitaire crisis blijft dag na dag groeien.

Wat vraagt 11.11.11?

11.11.11 roept de Belgische regering op om een voortrekkersrol te spelen binnen de Europese Unie en de Verenigde Naties. 

We vragen: ​ ​

• Onmiddellijke en onbelemmerde toegang voor humanitaire organisaties om voedsel, water, medicijnen en andere essentiële hulp te leveren aan de bevolking in Goma en omliggende gebieden. 
• Veilige corridors instellen voor de evacuatie van kwetsbare vluchtelingen en burgers, beschermd door VN-vredestroepen. 
• Strikte bescherming van vluchtelingenkampen en andere verzamelpunten tegen aanvallen door gewapende groepen. 
• Bescherming van mensenrechtenactivisten, journalisten en de burgerbevolking. Heropenen van de lijnen tussen hen en de buitenwereld. 
• Een onmiddellijk staakt-het-vuren tussen het Congolese leger, M23-rebellen en andere gewapende groepen, ondersteund door VN-waarnemers op de grond. 
• Een bevriezing van handel van conflictmineralen uit Oost-Congo en een stopzetting van het EU-Rwanda-akkoord.

11.11.11 betreurt het dat de vergadering van de VN-Veiligheidsraad van 26 januari 2025 niet heeft geleid tot concrete acties. "De internationale gemeenschap kan dit niet langer negeren," zegt Eva Demaré. "Dit conflict, aangedreven door economische belangen en natuurlijke rijkdommen, mag geen vergeten crisis blijven."