Brengt het vredesakkoord tussen Congo (DRC) en Rwanda eindelijk verandering?
08 Jul 2025
3 minuten
Op 27 juni 2025 ondertekenden de ministers van Buitenlandse Zaken van de Democratische Republiek Congo (DRC) en Rwanda een vredesakkoord in Washington. Hoewel het akkoord internationaal wordt onthaald als een stap naar de-escalatie, heerst in het Congolese middenveld scepsis.
Een symbolische doorbraak?
Sinds 2021 is er een heropflakkering van geweld in Oost-Congo, waarbij de M23-rebellen, ondersteund door Rwanda, opnieuw de wapens opnamen. Alles bereikte een dieptepunt in het voorjaar van 2025. Goma en Bukavu vielen in handen van de rebellen, waarbij duizenden mensen omkwamen en meer dan 1 miljoen mensen gedwongen moesten vluchten.1 Na vastgelopen vredesprocessen in Luanda en Nairobi traden de Verenigde Staten en Qatar op als bemiddelaars om Rwanda en de DRC aan tafel te brengen. Onder leiding van de Amerikaanse regering-Trump slaagde dit initiatief erin de twee landen samen te brengen voor vredesonderhandelingen.
Het Washington-akkoord werd ondertekend door de Congolese minister van Buitenlandse Zaken, Thérèse Kayikwamba Wagner, en haar Rwandese tegenhanger Olivier Nduhungirehe, in aanwezigheid van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio. Het akkoord voorziet in een einde aan de vijandelijkheden en de terugtrekking van buitenlandse troepen, maar ook in de ontwikkeling van economische banden, met bijzondere aandacht voor strategische grondstoffen. Dat laatste voedt de bezorgdheid dat het akkoord vooral geopolitieke en economische belangen dient, eerder dan duurzame vrede en gerechtigheid voor de getroffen bevolking.
België en EU spraken hun steun uit voor het akkoord. Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot feliciteerde beide buurlanden met hun moedige keuze voor vrede en benadrukte hoe cruciaal de komende uitvoeringsfase is.
Zonder effectieve maatregelen zoals de opening van humanitaire corridors, heropening van luchthavens en banken, en het staken van vijandelijkheden zal het moeilijk zijn om te hopen op het succes van dit nieuwe akkoord.
Congolese middenveld aan de zijlijn
Congolese middenveldorganisaties zijn voorzichtiger in hun lofbetuigingen. Ze erkennen dat elke opening in dialoog en tot vrede moet ondersteund worden, maar stellen zich vragen bij de praktische uitvoerbaarheid en de politieke intenties. Ze stellen vast hoe het middenveld aan de zijlijn wordt geschoven in de dialoog, en hoe aan de voorwaarde voor ondertekening – de terugtrekking van Rwandese troepen en materiaal – niet voldaan werd.
Andere belangrijke elementen zoals de ontwapening van de M23-rebellen worden niet behandeld. Deze kwesties zijn doorgeschoven naar de moeizaam verlopende vredesdialoog onder coördinatie van de Emir van Qatar. Plaatselijke bronnen wijzen er bovendien op dat er, ondanks het akkoord, nog geen sprake is van terugtrekking van Rwandese troepen en materieel uit Oost-Congo.
Geopolitieke en economische belangen
Het feit dat gewapende groepen zoals M23 niet betrokken waren bij het onderhandelingstraject, roept grote vragen op. Ze zijn immers een sleutelfiguur in het conflict. De AFC-M23 bouwt in grote delen van Noord- en Zuid-Kivu hun administratie uit. Ze oefent met een ijzeren hand controle uit via eigen belastingssystemen en pseudo-justitiële en buitengerechterlijke structuren.
Het nieuwe rapport van een VN-expertengroep onthult hoe Rwanda dit nieuwe regime actief aanstuurt en zelfs streeft naar volledige controle annexatie van delen van Noord- en Zuid-Kivu, aldus een artikel in De Standaard. Deze vaststellingen werpen een schaduw over de oprechtheid van het akkoord en de haalbaarheid van een duurzame vrede. Het Washington-akkoord lijkt meer te draaien om geopolitieke en economische belangen, waaronder de toegang tot de waardevolle mijnvoorraden in Oost-Congo.
Herhaling van het verleden?
Terwijl Marco Rubio verklaart dat het Washington-akkoord een einde maakt aan dertig jaar conflict, wijst de dagdagelijkse realiteit iets anders uit: een voortzetting van militaire acties en ambities van de M23 en Rwanda. Zonder participatie van getroffen gemeenschappen, vrouwen en jongeren, en met economische belangen boven dat van de bevolking, dreigt het akkoord een herhaling van eerdere mislukkingen te worden.