Hoeveel oorlogsmisdaden nog voor Europa oproept tot een staakt-het-vuren in Gaza?
In deze opinie schrijft Els Hertogen, directeur van 11.11.11, over de escalatie van geweld in Gaza en de verantwoordelijkheid van Europese politici ten aanzien van het conflict tussen Israël en Hamas. Schendingen van het internationaal recht zijn schering en inslag en er moet nu onmiddellijk werk gemaakt worden van een humanitair staakt-het-vuren. De Europese reactie op dit bloedbad is bovendien nefast voor de geloofwaardigheid van Europa op het wereldtoneel.
Deze opinie verscheen op 26 oktober in De Standaard.
26 Oct 2023
5 minuten
“Wie ervoor kiest om het noorden van Gaza niet te evacueren, zal worden geïdentificeerd als medeplichtig aan de terroristische groeperingen."
Die zin, op een flyer die het Israëlische leger op 21 oktober verspreidde, vat bondig samen hoe het internationaal recht de afgelopen week finaal ten grave werd gedragen in Gaza. Na de gruwelijke terreuraanvallen van Hamas op 7 oktober - oorlogsmisdaden waarbij honderden onschuldige Israëlische burgers werden afgeslacht- lanceerde het Israëlische leger een militaire strafexpeditie in Gaza.
Niet of, maar hoeveel oorlogsmisdaden
De basisregels van oorlogsvoeren worden daarbij verpulverd tot snippertjes papier. Israëlische luchtaanvallen herleidden honderden ziekenhuizen, scholen, appartementsgebouwen, zelfs hele wijken, tot puin. Tientallen ambulances worden onder vuur genomen. Meer dan 40 procent van alle huizen zijn volgens de VN reeds verwoest of beschadigd. Israël sluit meer dan twee miljoen burgers af van water, elektriciteit, voedsel, brandstof en humanitaire hulp, een duidelijke oorlogsmisdaad.
Israëlische verklaringen tonen bovendien dat het land géén onderscheid maakt tussen burgers en militaire doelwitten. Honderdduizenden Palestijnse burgers die achterblijven in het noorden van Gaza worden bestempeld als terroristen. De Israëlische President Herzog zegt dat er geen onschuldige burgers zijn in Gaza. Een Israëlische generaal bedreigt de burgerbevolking in Gaza met de boodschap “jullie wilden hel, jullie krijgen hel”. Israëlische legerwoordvoerders die meedelen dat “onze focus verwoesting is, niet precisie” en dat “Gaza uiteindelijk herleid zal worden tot een stad van tenten, er zullen geen gebouwen zijn.”
VN-experten, internationale genocide-onderzoekers en mensenrechtenorganisaties waarschuwen ondertussen voor een etnische zuivering van Gaza en een dreigende genocide. VN-onderzoekers bevestigden dat zowel Israël als Hamas oorlogsmisdaden pleegden.
De vraag is dus niet of, maar hoeveel, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid Israël de afgelopen weken pleegde. Een interessantere en belangrijkere discussie zou moeten gaan over de vraag of dit voldoet aan de juridische kwalificatie van een genocide. En of mensen die een absoluut terechte veroordeling eisen van de misdaden van Hamas, zelf ook een duidelijke veroordeling van Israëlische oorlogsmisdaden uitspreken.
Europese lichtzinnigheid
De lichtzinnigheid waarmee Belgische en Europese politici ondertussen echter de verantwoordelijkheid voor duizenden Palestijnse doden afschuiven, weg van Israël, is hallucinant en stuitend.
De bewijslast voor acties binnen de lopende strafcampagne werd afgelopen dagen op ongeziene wijze omgedraaid. Aanvallen op ziekenhuizen en scholen zijn duidelijke oorlogsmisdaden, tenzij duidelijk en concreet bewezen is dat de site gebruikt wordt door strijders (en zelfs dan gelden nog steeds internationaalrechtelijke principes van proportionaliteit en voorzorg).
Het Israëlische leger doet niet eens de moeite om dergelijk geval-per-geval bewijsmateriaal te presenteren. In haar communicatie schermen de Israëlische autoriteiten en leger met “Hamas” als catch-all verklaring. Alsof burgerdoelen aanvallen plots kan door de toevoeging van die vijf letters.
Een Israëlische “waarschuwing” geeft Israël evenmin zomaar het recht om een gebouw 15 minuten later aan flarden te schieten. Alsof het in België ok zou zijn om een huis in brand te steken, zolang je op voorhand maar een briefje in de bus steekt.
Verpletterende verantwoordelijkheid
11.11.11 kiest al vanaf dag 1 ondubbelzinnig de kant van het internationaal recht. De kant van onschuldige burgerslachtoffers. Dat zou de logica zelve moeten zijn, geen controversieel standpunt. De wreedheden van Hamas geven Israël geen “recht” om meer wreedheden te plegen.
Europese politici die Israëlische oorlogsmisdaden ontkennen of relativeren, dragen een verpletterende verantwoordelijkheid. Ze zetten het licht op groen voor méér oorlogsmisdaden en méér misdaden tegen de menselijkheid.
Zo’n houding is niet alleen immoreel en onwettig, ze ondermijnt bovendien op catastrofale wijze de Europese belangen in de regio en de rest van de wereld.
Consequent respect eisen voor internationaal recht is géén hobbyproject of een “nice to have”. Verder bloedvergieten in Gaza dreigt de Libanese Hezbollah in de oorlog te trekken en de regio helemaal in vuur en vlam te zetten. Wegkijken van een dreigende genocide in Gaza creëert een voedingsbodem voor antiwesterse gevoelens in de Arabische regio en ondermijnt de geopolitieke geloofwaardigheid van de EU in de bredere “Global South”. Europese burgers dreigen voor een lange tijd de prijs te betalen voor het quasi-collectieve gevoel van zinsverbijstering van hun leiders. Actief kant kiezen voor Israël, op een moment dat dit land massale oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid begaat, dreigt bovendien de gemoederen in de Belgische straten nog verder te verhitten.
Collectieve zelfmoord van menselijke empathie
De mate waarin onschuldige Palestijnse burgers de afgelopen weken door Europese leiders werden gedehumaniseerd, herleid tot “quantite négligeable” wiens levens niets waard zijn, is ongezien en onaanvaardbaar. Een “collectieve zelfmoord van de menselijke empathie”, zoals commentator Kareem Shaheen treffend opmerkte.
Tegelijk sturen honderdduizenden Belgische en Europese burgers ook een hoopvolle “not in my name” boodschap, zoals afgelopen weekend nog bleek tijdens massa-protesten in Brussel en andere Europese hoofdsteden. Een duidelijke nee tegen verder bloedvergieten en een heldere oproep tot een staakt-het-vuren en verantwoording.
Zo’n humanitair staakt-het-vuren is essentieel om onschuldige burgers een adempauze te gunnen en noodzakelijke humanitaire hulp tot Gaza toe te laten. Onder bemiddeling van de Verenigde Naties en regionale actoren zoals Egypte, Qatar en Turkije moeten vervolgens onderhandelingen worden opgezet gericht op een langduriger staakt-het-vuren en de vrijlating van gijzelaars en gevangenen. Oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, ook die van Hamas, moeten net zoals in Oekraïne en Rusland onderzocht en berecht worden door het Internationaal Strafhof. Europese leiders moeten de onmiddellijke stopzetting van de Israëlische strafmaatregelen tegen de burgerbevolking, intrekking van het Israëlische bevel tot “evacuatie” uit Noord-Gaza en een onvoorwaardelijke toegang van humanitaire organisaties tot Gaza eisen. En maatregelen nemen tegen de dieperliggende oorzaken van de terugkerende cycli van geweld in Palestina en Israël, namelijk het Israëlische bezettings- en apartheidsbeleid.
De klok tikt. De manier waarop Europa met dit bloedbad omgaat heeft cruciale gevolgen voor de levens van tienduizenden burgers en zal de Europese en Westerse geloofwaardigheid op het wereldtoneel voor de komende decennia bepalen.
Op een moment dat Gaza omgetoverd wordt tot de grootste openluchtbegraafplaats ter wereld, kunnen en mogen we simpelweg onze medemenselijkheid en ratio niet verder collectief ten grave dragen.
Els Hertogen
11.11.11
