De onzuivere palmolie productie van de Belgische SIAT-groep

Zet de zorgplichtwet mee in beweging

Palmolie is vandaag de meest gebruikte plantaardige olie en is alomtegenwoordig in de producten die je in de winkelrekken vindt. De industriële teeltwijze leidt onder meer tot tropische ontbossing en vuurt op die manier klimaatverandering aan. Het dominante productiemodel gaat ook gepaard met ernstige vormen van uitbuiting en landroof.

België speelt een grote rol in de palmoliehandel want het is de vijfde grootste importeur en de op één na grootste importeur per inwoner in Europa. De Belg gebruikt gemiddeld 40 liter palmolie per jaar verwerkt in onder meer kant-en-klare maaltijden, chocopasta, koekjes, chips, cosmetica, maar ook biobrandstoffen.

Palmolie wordt vooral verbouwd in Afrika en Azië.  75% van de oppervlakte van de oliepalmplantages in Afrika is in handen van vijf internationale bedrijven. Eén daarvan is het Belgische familiebedrijf de SIAT-groep (Société d’Investissement pour l’Agriculture Tropicale).  Deze groep exploiteert zo’n 76.000 hectare landbouwgrond voor palmolie en rubber in vijf landen in Afrika en Azië.

Lokale gemeenschappen beschuldigen SIAT ervan dat SIAT de landbouwgronden veelal innam zonder overleg. Het zou gaan om meer dan 60.000 hectare waarvan 11.000 hectare in Ivoorkust. Door plaatselijke grond te bewerken zonder overeenkomst schendt SIAT de eigendomsrechten van de bevolking en gaat het voorbij aan het internationale recht van mensen om een vrije keuze te maken. SIAT ontkent alle beschuldigingen.  De groep beweert overeenkomsten met de lokale grondhouders te hebben ondertekend.

De ontginning van het land voor oliepalmplantages heeft veel natuurschade tot gevolg. Door het afvalwater raken de bodem en natuurlijke waterbronnen ernstig vervuild.  Veel diersoorten, zoals orang-oetans, olifanten en neushoorns, verliezen door het kappen van regenwoud hun leefgebied. Traditionele geneeskrachtige planten die al eeuwen door lokale gemeenschappen gebruikt worden, verdwijnen.

De plantages van de SIAT-groep nemen bovendien de landbouwgrond van de lokale gemeenschappen in.  Die gemeenschappen kunnen hierdoor niet langer eigen voedsel verbouwen. Ook hun inkomsten zijn schaars door een gebrek aan werkgelegenheid. Er heerst dan ook een stemming van spanning en onzekerheid.

Een zorgplichtwet verplicht bedrijven om ten alle tijde rekening te houden met de rechten van de lokale bevolking en om schade te herstellen en schendingen te vergoeden in het geval van nalatigheid.

Zulke initiatieven worden besproken in de Verenigde Naties en de Europese Unie. Een aantal buurlanden heeft al wetgevende initiatieven in die richting genomen. Ook in België ligt een wetsvoorstel voor een zorgplichtwet op tafel in het federale parlement. Laten we er samen voor zorgen dat die er snel komt!