De macht van de multinationals: minder regels, meer schade

De Europese zorgplichtwet, bedoeld om bedrijven verantwoordelijk te houden voor mensenrechten en milieubescherming, dreigt fors afgezwakt te worden. 11.11.11 roept België en andere EU-landen op om zich tegen deze uitholling te verzetten. Want Europa dreigt zijn voortrekkersrol op het gebied van duurzaamheid en mensenrechten op te geven. 

De Europese zorgplichtwet verplicht bedrijven om ervoor te zorgen dat er in hun productieketen geen mensenrechtenschendingen of milieumisdrijven plaatsvinden. Dit betekent dat bedrijven verantwoordelijk worden gehouden voor bijvoorbeeld kinderarbeid of ecologische schade bij hun toeleveranciers. Maar nog geen jaar na de invoering van deze wet wil de Europese Commissie de regels al fors afzwakken.

De voorgestelde wijzigingen houden onder andere in dat bedrijven enkel nog hun directe leveranciers moeten controleren en niet meer de volledige keten. Ook de verplichting om samenwerkingen stop te zetten met bedrijven die zich schuldig maken aan uitbuiting of vervuiling wordt versoepeld. Daarnaast moeten bedrijven slechts om de vijf jaar hun inspanningen monitoren in plaats van jaarlijks en zijn bedrijven niet langer verplicht hun klimaatplannen daadwerkelijk uit te voeren, waardoor deze gereduceerd worden tot vrijblijvende beloften. 

Bepaalde multinationals hebben zwaar gelobbyd tegen de zorgplichtwet, met het argument dat de regelgeving hen te veel administratieve lasten oplegt en hun concurrentiepositie verzwakt.  De Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, lijkt gehoor te geven aan deze druk en stelt nu versoepelingen voor die bedrijven meer ‘ademruimte’ moeten geven.

Toch is dit een krom argument: veel grote bedrijven hebben zich al aangepast aan de regelgeving en willen net een gelijk speelveld waarin duurzaamheid een norm is. Door de regels nu af te zwakken, worden juist de bedrijven die zich niet willen aanpassen beloond. 

De gevolgen zijn enorm. Kinderarbeid, moderne slavernij en ecologische misdaden kunnen makkelijker onder de radar blijven, omdat bedrijven enkel nog hun directe leveranciers moeten controleren. Bedrijven kunnen zo in veel gevallen probleemloos blijven samenwerken met toeleveranciers die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen of milieuvervuiling.  

De rapportageplicht wordt sterk afgezwakt, waardoor er minder druk is om echt duurzaam te ondernemen. De verzwakking van de Europese milieuregels dreigt tenslotte de Green Deal onderuit te halen, waardoor Europa haar voortrekkersrol op het gebied van duurzaamheid en mensenrechten opgeeft. 

11.11.11 roept België en de andere EU-lidstaten op om zich te verzetten tegen de voorgestelde versoepelingen en eisten dat de zorgplichtwet in haar oorspronkelijke vorm behouden blijft, zodat bedrijven verplicht blijven verantwoordelijkheid te nemen voor misstanden in hun volledige productieketen. België moet zich actief verzetten tegen de uitholling van deze cruciale wetgeving. België heeft een voortrekkersrol als het op mensenrechten aankomt. Dit ethisch kompas mogen we niet loslaten.  

Het Belgische EU-voorzitterschap was nog trots op het bereikte akkoord over de zorgplichtwet. Nu Von der Leyen die wet in de prullenmand dreigt te gooien, is het aan België, andere lidstaten en het Europees parlement om zich te verzetten. Het voorstel van de Europese Commissie moet immers nog worden besproken door de lidstaten en het Europees Parlement. Als deze versoepelingen toch doorgaan, is de boodschap duidelijk: bedrijven mogen opnieuw winst maken ten koste van mensen en de planeet.