De impact van de oorlog op de bevolking en journalisten van Oost-Congo

Eind januari viel de miljoenenstad Goma in Oost-Congo in handen van de door Rwanda gesteunde M23-rebellen. Midden februari volgde ook Bukavu, de thuishaven van de populaire radiozender en 11.11.11-partner Radio Maendeleo. Hun journalisten zijn, net zoals vele anderen, gedwongen om te kiezen tussen hun veiligheid en hun missie om de waarheid te vertellen. Een verslaggever van Radio Maendeleo – die uit veiligheidsoverwegingen anoniem wenst te blijven – getuigt over de impact van de oorlog op de bevolking en de persvrijheid.  

"In de gebieden waar de gevechten het hevigst waren, zoals Kalehe, Kabare en de Ruzizivlakte, is de situatie extreem slecht. Humanitaire organisaties zijn vertrokken, en de toegang tot basisbehoeften zoals voedsel, water en medische zorg is vrijwel onmogelijk geworden. Ziekenhuizen functioneren niet meer, en de angst is overal aanwezig."

“Duizenden mensen zijn hun huizen ontvlucht richting vluchtelingenkampen, maar de situatie is daar zo slecht dat veel mensen alweer terugkeren. Vaak ontdekken ze dat hun huizen intussen volledig verwoest of geplunderd zijn. Sommigen vinden zelfs de lichamen van familieleden die zijn omgekomen in de oorlog", getuigt de journalist. De inwoners zitten gevangen tussen de gevaarlijke omstandigheden in de kampen en de verwoestingen in hun eigen dorpen. Tegelijkertijd is de angst voor een nieuwe opflakkering van het geweld groot. “Achtergelaten wapens van vluchtende troepen en rebellen cirkelen nog rond, waardoor de dreiging blijft bestaan.”

Journalisten in de vuurlinie

Niet alleen de bevolking, maar ook journalisten worden zwaar getroffen door het conflict. Zo ook de verslaggevers van 11.11.11-partner Radio Maendeleo. Naast de onmenselijke omstandigheden van de oorlog, krijgen ze ook te maken met censuur, bedreigingen en geweld.  

Door de verslechterende veiligheidssituatie hebben we verschillende van onze programma’s tijdelijk moeten stopzetten. De regering in Kinshasa dreigde met de sluiting van de radio en de arrestatie van journalisten. Daarnaast werden twee van onze journalisten ook bedreigd door rebellen. De censuur en de dreiging van geweld beperken de informatievoorziening ernstig, waardoor belangrijk nieuws verborgen blijft voor de bevolking.

Ook hun netwerk van correspondenten, verspreid over de hele provincie Zuid-Kivu, is ernstig beperkt doordat velen gedwongen werden te vluchten naar veiligere gebieden. Hierdoor is het steeds moeilijker om toegang te krijgen tot belangrijke informatie.  

Toch willen de journalisten van Radio Maendeleo blijven rapporteren over de realiteit ter plaatse. Ze willen verhalen vertellen over de verwoestingen in Kabare, Kalehe en de Ruzizivlakte , de humanitaire gevolgen voor vluchtelingen, vermoedelijke massagraven, de mensenrechtenschendingen door gewapende groepen, en de situatie in ziekenhuizen en vluchtelingenkampen. Maar de dreiging maakt het haast onmogelijk om ter plekke onderzoek te doen. Ondanks alles blijft Radio Maendeleo vechten om verslag uit te brengen. 

We zijn erin geslaagd om enkele programma’s, zoals het hoofdjournaal, opnieuw op te nemen. Tegen alle obstakels in willen we de bevolking informeren en de waarheid naar buiten brengen.

Hoop in oorlogstijden  

De bevolking in Bukavu en Goma dringt erop aan dat de internationale gemeenschap meer druk moet uitoefenen om de oorlog te stoppen. "Er is een gedeelde overtuiging dat de regering van Kinshasa serieuze gesprekken moet aangaan met de rebellen om de situatie te stoppen", aldus de journalist.  

Hoe uitzichtloos de situatie soms ook lijkt, zelf blijft de Congolese bevolking blijft vooral hoopvol: “Zowel nationale als internationale mensenrechtenorganisaties zetten zich in om de oorlog te stoppen, gemeenschappen te herstellen en stabiliteit op te bouwen. Wij geloven dat de situatie ooit weer normaal zal worden”

Als er één boodschap is die de journalist wil meegeven aan de rest van de wereld, dan is het deze: “Het is van groot belang dat de internationale verdragen over oorlog strikt worden nageleefd. Dit zou de mishandeling van vrouwen en kinderen tijdens het conflict kunnen beperken. Hoewel zij onschuldig zijn, dragen zij vaak de zwaarste gevolgen van de oorlog. Zij verdienen dan ook absolute bescherming.”  

Samen voor de waarheid: steun aan journalisten in Oost-Congo

De oorlog in Oost-Congo vernietigt niet alleen dorpen en levens, maar ook de waarheid. Zonder onafhankelijke verslaggeving blijft het lijden van duizenden mensen onzichtbaar.

11.11.11 biedt ook nu haar partners in Oost-Congo alle mogelijke steun. Hun veiligheid staat hierin voorop: we bieden hulp om noodplannen uit te werken en ondersteunen hen door onder andere alvast salarissen voor te schieten. We staan in voortdurend contact met onze partners om samen de ontwikkelingen in de veiligheidssituatie te volgen en in te grijpen waar nodig.