Afghanistan: 11.11.11 roept op tot dringende maatregelen
De voorbije weken leverde ons land belangrijke inspanningen om mensen te evacueren, toch werden ook cruciale kansen gemist om de bescherming van mensen in nood op de eerste plaats te zetten.
Sinds kort staat de crisis Afghanistan hoog bovenop de agenda’s van de federale kamercommissies voor Buitenlandse Betrekkingen, Landsverdediging, Binnenlandse Zaken en migratie. De voorbije weken leverde ons land belangrijke inspanningen om mensen te evacueren, toch werden ook cruciale kansen gemist om de bescherming van mensen in nood op de eerste plaats te zetten. De crisis in Afghanistan kon tijdens de voorbije jaren te weinig op internationale solidariteit rekenen. Een kentering is nodig. Daarom vraagt 11.11.11 de Belgische regering dringende maatregelen te nemen om mensen op de vlucht te beschermen. Het is belangrijk om daarbij lessen te trekken uit het slechte beheer van een aantal langdurige conflictsituaties in de recente geschiedenis.
Miljoenen Afghanen zijn op de vlucht in Afghanistan en de buurlanden. 90% van de Afghaanse vluchtelingen wordt opgevangen in Iran en Pakistan. De internationale solidariteit, zowel wat betreft de financiering van de opvang van vluchtelingen in de regio als wat betreft hervestiging, bleef ruim onvoldoende.
Humanitaire ondersteuning
De humanitaire situatie in Afghanistan en de buurlanden is al jaren alarmerend. De humanitaire noden zullen naar alle verwachtingen verder toenemen. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie raakten 300.000 mensen ontheemd sinds de recente escalatie van het conflict. Meer dan 12 miljoen mensen leven vandaag al in voedselonzekerheid. 3,1 miljoen kinderen zijn ondervoed. Volgens de VN zullen die aantallen verder stijgen tijdens de volgende maanden, onder meer door de ernstige droogte. Het humanitaire responsplan van de VN (OCHA) is slechts voor 37% gefinancierd.
Humanitaire programma’s die vluchtelingen ondersteunen in de regio kenden de laatste jaren een systematische onderfinanciering. In 2019 werd slechts 33% van het UNHCR programma in Iran gefinancierd. In 2020 42%. In mei 2021 nog deed UNHCR Iran een noodoproep omdat het gebrek aan fondsen de humanitaire inspanningen in het gedrang bracht. De financieringsoproep was slechts voor 8% beantwoord. Ook het programma van UNHCR Pakistan kampt met onderfinanciering.
De Afghanistan directeur voor World Food Programme, deed op 23 augustus een dringende oproep voor meer financiering om te voorzien in voeding, onderdak en medische noden.
Delay for the next six or seven weeks and it’s going to start becoming too late. People have nothing. We have to get food in now and get it to the communities in the provinces, before roads are blocked by snow.
- Hervestiging
Via hervestiging kan Europa bescherming bieden aan de meest kwetsbare vluchtelingen in de wereld. Dit moet een oplossing zijn voor vluchtelingen die niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst of die geen bescherming of lokale integratieperspectieven krijgen in het eerste land van opvang.
De voorbije jaren hervestigde Europa ondanks de grote noden nauwelijks Afghaanse vluchtelingen. De focus lag vooral op de hervestiging van Syrische vluchtelingen. Afghanen maakten slechts 1% uit van de hervestigde personen naar Europa in 2019. België hervestigde in de laatste jaren zelfs geen Afghaanse vluchtelingen.
Internationale hervestiging Afghanen uit Pakistan:
• 2019: 47
• 2020: 17
• 2021: 4
Internationale hervestiging Afghanen uit Iran:
• 2019: 677
• 2020: 114
• 2021: 41
Internationale hervestiging Afghanen uit Turkije:
2019 1.195 mensen
2020: 222
2021: 406 personen.
- Toegang tot bescherming in de EU
De meerderheid van de Afghaanse vluchtelingen die bescherming in de EU zoeken, komen in aanmerking voor een beschermingsstatus. Het recht om asiel aan te vragen is een fundamenteel recht. Toch ligt de toegang daartoe meer dan ooit onder vuur. Na Griekenland, Cyprus, Hongarije, Bulgarije, Polen en Kroatië voerden ook Litouwen en Letland pushbacks aan de buitengrenzen in om te beletten dat vluchtelingen de EU bereiken. Afghanen die bescherming zoeken in Europa zullen meer dan ooit obstakels tegenkomen. Op 20 augustus berichtten media dat 32 Afghaanse vluchtelingen de toegang tot Polen werd verhinderd. Meer dan 12 dagen al werden ze vastgehouden op het grensgebied tussen Polen en Wit-Rusland.
Wat is nodig?
1. Hervestiging
Er is een groot tekort aan veilige en legale toegangswegen voor mensen in nood aan bescherming.
Het VN-hervestigingsprogramma kan daarin een cruciale rol spelen. Op dit moment bespreekt de Belgische regering de hervestigingsengagementen voor 2022 en zal dus duidelijk worden hoeveel mensen in nood we een duurzame toekomst zullen bieden, via deze veilige toegangsweg. Vanuit het middenveld vragen we om volgend jaar minstens 2.000 vluchtelingen te hervestigen als onderdeel van een groeipad naar 2024. Een stevig engagement voor de hervestiging van vluchtelingen uit de buurlanden van Afghanistan dringt zich op.
Ook de Europese Commissie vraagt extra inspanningen van de lidstaten. Commissievoorzitter von der Leyen:
I call on all States who have participated in the Afghanistan mission – Europeans and others – to provide sufficient resettlement quotas and secure pathways, so that collectively we can accommodate those in need of protection.
2. Humanitaire hulp en bescherming in de regio
Er is een dringende nood aan opschaling van de humanitaire hulp in Afghanistan en de regio. Internationale organisaties en lokale ngo’s in Afghanistan en de buurlanden hebben nood aan meer middelen. Gezien de langdurige instabiliteit moet naast humanitaire ondersteuning ook geïnvesteerd worden in de duurzame integratie van vluchtelingen in de buurlanden met toegang tot verblijf, werk, onderwijs, rechtsbijstand etc. Beleidsvoorstellen inzake gedwongen terugkeer van Afghanen naar de regio en het kopiëren van de EU-Turkije deal volgens een ‘veilig derde land’ principe zijn niet aan de orde gezien de gebrekkige bescherming van Afghaanse vluchtelingen in Iran, Pakistan en Turkije en de miljoenen mensen die al worden opgevangen in die landen. Ook UNHCR is van oordeel dat gedwongen terugkeer naar landen in de regio niet op zijn plaats is.
3. Toegang tot bescherming in de EU
De aantallen mensen die bescherming zoeken in Europa zijn beheersbaar. 10% van de vluchtelingen in de wereld verblijven in de Europese Unie. Het aantal vluchtelingen in de EU in vergelijking met de totale bevolking bedraagt 0,6%. Het contrast is groot met veel lage-inkomenslanden in conflictregio’s. Inspanningen moeten zich richten op goed werkende asielsystemen en opvangstructuren, niet op het verhinderen van asielaanvragen. We vragen de regering om in de EU te ijveren voor een onmiddellijke stopzetting van de pushbacks en een monitoringmechanisme om de mensenrechtensituatie aan de buitengrenzen te bewaken. Beslissingen over bescherming en terugkeer dienen nauwgezet rekening te houden met de volatiele situatie op het terrein. Een moratorium op terugkeerbeslissingen naar Afghanistan voor minstens zes maanden is het beste voorzorgsprincipe.
10% van de vluchtelingen in de wereld verblijven in de Europese Unie. Het aantal vluchtelingen in de EU in vergelijking met de totale bevolking bedraagt 0,6%. Het contrast is groot met veel lage-inkomenslanden in conflictregio’s. Inspanningen moeten zich richten op goed werkende asielsystemen en opvangstructuren, niet op het verhinderen van asielaanvragen.
