5 vragen en antwoorden over het staakt-het-vuren in Oost-Congo
Hoop op vrede in Oost-Congo. Want op 4 augustus zou een staakt-het-vuren tussen het Congolese leger en de M23-rebellen ingaan. Maar met nieuwe gevechten al vroeg in de ochtend van diezelfde dag, werd die hoop al meteen wat kleiner. Wat weten we over het staakt-het-vuren-akkoord en komt er ooit vrede? Wij schotelden 11.11.11-Congo-expert Tracy Bibo Tansia vijf vragen voor om de situatie helder te krijgen.
Wat is de huidige situatie in Oost-Congo na de ingang van het staakt-het-vuren?
“Zoals gevreesd wordt het staakt-het-vuren tussen het Congolese leger en de M23-rebellen niet nageleefd. Hoewel het op zondag 4 augustus van kracht zou gaan, zijn er al diezelfde ochtend opnieuw gevechten uitgebroken tussen beide partijen in de provincie Noord-Kivu. De M23-rebellen hebben ook nieuwe gebieden ingenomen. Ook begin deze week zijn er al verschillende aanvallen geweest.”
“Al vroeg in de ochtend van 4 augustus waren er gevechten in het dorpje Nyamilima en er werden al dorpen ingenomen door M23-rebellen. Ik vind het heel jammer dat er geen bereidheid is om de spanningen te verminderen en een einde te maken aan de gevechten.”
“M23 - maar ook andere gewapende groepen - tonen weinig engagement, bereidheid en respect om het staakt-het-vuren te respecteren. Dat is jammer want er werd dialoog gefaciliteerd door Angola om op zoek te gaan naar een duurzame oplossing.”
“De internationale gemeenschap moet respect voor het akkoord afdwingen. En Rwanda en DR Congo moeten zoeken naar een duurzame oplossing en op zijn minst de gemaakte afspraken respecteren.”
Kan je nog eens vertellen waarover de oorlog in het oosten van Congo gaat?
“De oorlog tussen DR Congo en de rebellengroep M23 sleept al dertig jaar aan, sinds het einde van de genocide in Rwanda. Eind 2021 is het geëscaleerd en de situatie overschrijdt nu ook de landsgrenzen. Congo beschuldigt Rwanda ervan de M23-rebellen te ondersteunen, terwijl Rwanda op zijn beurt Congo beschuldigt van het steunen van Hutu rebellen die verantwoordelijk waren voor de genocide.”
“Een van de belangrijkste grondoorzaken van het conflict is de aanwezigheid van waardevolle grondstoffen zoals goud, tantalium, tin en andere bloedmineralen. M23, net zoals heel wat andere rebellengroepen, willen die grondstoffen en grondstofrijke gebieden in handen krijgen. Maar ook internationaal zijn er verschillende landen die als importeur van deze mineralen belangen hebben bij het conflict. De onstabiele politieke situatie in Oost-Congo maakt het voor die rebellengroepen en landen gemakkelijker om toegang te krijgen tot deze mineralen.”
“Naast economische belangen spelen ook geopolitieke factoren een rol in het aanhoudende geweld. Er zijn spanningen in de regio tussen de verschillende landen: Burundi en Rwanda, Rwanda en Congo, Congo en Oeganda. De aanwezigheid van verschillende Afrikaanse troepen van de regio in het oosten van Congo zorgt ook voor de nodige spanningen.”
“De impact op de Oost-Congolese bevolking is natuurlijk gigantisch. De oorlog heeft al miljoenen slachtoffers gemaakt, miljoenen andere zijn op de vlucht – vaak in eigen land – en verkrachting wordt vaak als oorlogswapen ingezet. De humanitaire noden zijn heel groot. Ja, de bevolking heeft het echt heel zwaar.”
Wat weten we over het akkoord tussen de M23-rebellen en het Congolese leger?
"Het staakt-het-vuren zou op 4 augustus van kracht gaan, maar er is weinig bekend over de details van het akkoord. Dit baart ons en de lokale 11.11.11-partners zorgen, want we weten niet of de rebellen zich zullen terugtrekken uit de bezette gebieden, of er onderhandelingen komen, en wat er gebeurt met de civiele samenleving en de slachtoffers. Er is veel onzekerheid over wat het akkoord betekent en of er duurzame vrede mogelijk is zonder concrete maatregelen en inclusieve onderhandelingen.
Er is weinig bekend over de details van het akkoord. Dit baart ons en de lokale 11.11.11-partners zorgen. Zal M23 zich terugtrekken uit de gebieden? Wat gebeurt er met de slachtoffers?
Welke rol heeft Angola gespeeld in dit staakt-het-vuren?
Angola is door de Afrikaanse Unie aangewezen om te bemiddelen vanwege hun expertise in onderhandelingen en diplomatie. Zij hebben beide partijen, die lange tijd niet met elkaar wilden praten, aan tafel weten te krijgen, wat heeft geleid tot het staakt-het-vuren.
Wat zijn de vooruitzichten op vrede?
“Hoewel het staakt-het-vuren een stap in de goede richting lijkt, blijven we sceptisch. We hebben al vaker gezien dat een staakt-het-vuren wordt aangekondigd en dat er toch nog geweld is. Helaas herhaalt ook nu al het verleden zich.”
“Samen met onze verschillende partners in de regio zet 11.11.11 zich in voor het bevorderen van de democratie en garanderen van mensenrechten. We ondersteunen hen in hun werk, en luisteren naar hun expertise en noden. Met die eisen zetten we ook druk op de beleidsmakers in België en Europa om de oorlog op de agenda te houden, en om een staakt-het-vuren écht af te dwingen.”
“We zetten ook sterk in op de rol van vrouwen. Ze zijn vaak ondergerepresenteerd op verschillende vlakken, maar zonder hen aan de onderhandelingstafel is het moeilijk om tot langdurige vrede te komen. Er moeten veel voorwaarden vervuld worden om echte vrede en herstel voor alle slachtoffers van de oorlog in Congo te realiseren.”
Headerfoto: © Belga Image
