KontraS
Gaat de strijd aan tegen staatsgeweld
De strijd tegen de krimpende ruimte voor het kritische middenveld.
KontraS werd opgericht in 1997, toen tijdens een controversiële verkiezingscampagne diverse activisten spoorloos verdwenen. Iedereen verdacht het leger van deze verdwijningen, en om dit politiek aan te kaarten werd een werkgroep opgericht die later werd omgedoopt tot de mensenrechtenorganisatie KontraS.
Mensenrechtenschendingen aankaarten
KontraS ontstond eind de jaren ‘90, op het hoogtepunt van de strijd tegen de autoritaire leider Suharto die het land 33 jaar met ijzeren hand regeerde. Toen die in 1998 aftrad, brak een periode aan van politieke instabiliteit, maar ondertussen is het land opnieuw een democratische rechtsstaat. Die blijft weliswaar broos, diverse rapporten tonen aan dat een sterke mensenrechtenbeweging noodzakelijk blijft.
KontraS focust heel sterk op schendingen van mensenrechten door staatsactoren, zoals leger en politie. Die opereren vaak als een staat in de staat, en in opdracht van bepaalde bedrijven, bijvoorbeeld in de palmolie sector. Daarnaast werkt het nauw samen met andere 11.11.11-partners in Indonesië bij het monitoren van schendingen van mensenrechten in o.a. de mijnbouwsector. KontraS beschikt over juridische experten die bijstand kunnen geven, vorming geven over rechten van lokale gemeenschappen en het aanklagen van mensenrechtenschendingen door de politie of militairen.
Vergeten conflict
KontraS stelt zich ook uitdrukkelijk solidair op met de bevolking in West Papua, een vergeten conflictgebied. De roep voor meer autonomie ligt uiterst gevoelige bij het regime in Jakarta, dat vrijheidsstrijders afdoet als terroristen. In 2021 publiceerde KontraS samen met een tiental andere ngo’s een rapport over de belangenvermenging van (ex)-militairen en politici bij mijnbouw operaties in Papua. Nadat Fatia, toenmalig directeur van KontraS, via YouTube de bevindingen van het rapport smeerde één van de machtigste politici van het land haar voor de rechter wegens smaad. Ze werd uiteindelijk vrijgesproken begin 2024.
RIP Munir
Elk jaar op 7 september herdenkt KontraS de dood van één van haar oprichters, de mensenrechtenactivist Munir. Omwille van zijn activisme kreeg hij regelmatig te maken met intimidatie en doodsbedreigingen. Hij viseerde vooral de betrokkenheid van het Indonesische leger bij mensenrechtenschendingen en de smokkel van illegaal houtkap in Oost-Timor, Papua en Aceh.
Munir werd op 7 september 2004 gedurende een vlucht naar Amsterdam vergiftigd met arseen. Hij had net besloten om even afstand te nemen van de nationale context en zijn studies verder te zetten in Nederland. Het vergif werd toegediend via de fruitsap die Munir aangeboden kreeg door een piloot die banden had met de staatsveiligheid maar de steward hield de lippen stijf en het gerecht blonk niet uit in het uitspitten van deze pijnlijke zaak.
