Zitten Netanyahu, Gallant en Hamasleider straks in de cel?

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, voormalig Israëlisch defensieminister Yoav Gallant en Hamasleider Mohammed Deif. Een belangrijke stap, die toont dat oorlogsmisdaden niet onbestraft mogen blijven. Maar wat betekent dat nu precies? Zitten Netanyahu, Gallant en Deif straks in de cel?  

Het ICC heeft de arrestatiebevelen uitgevaardigd omdat de drie verantwoordelijk zijn voor ernstige oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid:

• Netanyahu en Gallant: Volgens het Strafhof zijn er “redelijke gronden” om aan te nemen dat zij verantwoordelijk zijn voor aanvallen tegen de burgerbevolking in Gaza. Ze zouden uithongering als oorlogswapen hebben ingezet, de toegang tot voedsel, water, brandstof en medische hulp hebben belemmerd, waardoor doden zijn gevallen. Daarnaast spreekt het Strafhof ook van mogelijke moord, onmenselijke behandeling en zien ze voldoende bewijzen dat burgers bewust zijn aangevallen op basis van politieke en nationale gronden.
• Mohammed Deif: Tegen deze Hamasleider is een arrestatiebevel uitgevaardigd voor de aanslag van Hamas op Israël op 7 oktober 2023. Daarnaast acht het Hof hem ook verantwoordelijk voor misdaden tegen de mensheid en beschuldigen ze hem van moord, uitroeiing, gijzelingen en marteling.

Al in mei diende Openbaar Aanklager Karim Khan een verzoek in voor hun aanhoudingsbevel. Dat was ook nog tegen twee andere hoge leiders van Hamas, Ismail Haniyeh en Yahya Sinwar, maar die werden na hun dood ingetrokken.  

Het arrestatiebevel betekent dat de drie nu internationaal geseind zijn. Alle landen die aangesloten zijn bij het Strafhof (waaronder alle EU-lidstaten, en dus ook België) hebben een juridische verplichting om de aangeklaagde personen te arresteren en uit te leveren aan Den Haag, zodra ze een voet op hun grondgebied zetten.

Meer dan 120 landen zijn lid van het ICC en dus verplicht om de arrestatiebevelen uit te voeren, daardoor zijn de drie sterk ingeperkt in hun vrije beweging in een groot deel van de wereld. Zodra ze een voet zetten in een land dat is aangesloten bij het ICC riskeren ze arrestatie en vervolging. Sommige landen, waaronder Israël, Rusland, China en de VS zijn geen lid van het ICC.  

Op kortere termijn dragen deze arrestatiebevelen ook bij aan het toenemende internationale isolement van Israël, dat ook een genocideklacht tegen zich heeft lopen bij het Internationaal Gerechtshof, dat eveneens in Den Haag gevestigd is.

Het feit dat het Internationaal Strafhof, na grondig onderzoek, wijdverspreide oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid ziet, doet de druk ook verder toenemen voor de instelling van individuele Europese sancties, de opschorting van het EU-Israël samenwerkingsakkoord en een omvattend wapenembargo tegen alle strijdende partijen in de oorlog. 

De uitvaardiging van de arrestatiebevelen zijn gebaseerd uitgebreid onderzoek dat de afgelopen maanden plaatsvond. Dit omvat onder meer interviews met getuigen en overlevenden, de analyse van audiovisueel bewijsmateriaal en satellietbeelden, en publieke uitspraken van de geviseerde politieke en militaire leiders.  

Deze arrestatiebevelen stuurt een krachtig signaal dat oorlogsmisdaden niet onbestraft blijven. Als het internationaal recht nu wordt toegepast zonder uitzonderingen, is dit ook een overwinning voor de slachtoffers van oorlogsmisdaden.

België, als ondertekenaar van het Statuut van Rome, is verplicht om de arrestatiebevelen van het ICC te ondersteunen. Concreet betekent dit dat de Belgische regering:

• Duidelijk haar steun moet uitspreken voor het ICC en haar verplichtingen onder internationaal recht.
• Actief moet meewerken aan de arrestatie en overdracht van de betrokkenen indien zij zich in België bevinden.
• Diplomatieke druk moet uitoefenen om andere landen te overtuigen hetzelfde te doen. 

11.11.11 benadrukt al jaren dat de cyclus van straffeloosheid één van de centrale grondoorzaken van het conflict in Palestina en Israël is. Onmiddellijk na de gruwelijke terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023 benadrukten we dat de misdaden van de ene partij (Hamas) een andere partij (Israël) op geen enkele wijze het recht geeft om ook misdaden te plegen.

Onze boodschap was vanaf dag één erg helder: de enige kant die gekozen moet worden in deze oorlog is de kant van het internationaal recht. Tegen élke vorm van geweld tegen Palestijnse en Israëlische burgers. Vanuit die insteek ijverden we er, met succes, voor dat de federale regering begin november 2023 vijf miljoen euro extra vrijmaakte om de onderzoekscapaciteit van het Internationaal Strafhof te versterken.

Daarnaast werkt 11.11.11 ook nauw samen met Palestijnse en Israëlische mensenrechtenorganisaties. Samen verzamelden we de afgelopen maanden en jaren concreet bewijsmateriaal van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid en bezorgden die aan het Internationaal Strafhof.