Zit Netanyahu en de leiding van Hamas straks in de cel?
22 May 2024
5 minuten
Maandag heeft het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag een arrestatiebevel uitgeroepen tegen de top van Hamas en twee Israëlische leiders, waaronder premier Netanyahu. We stelden 11.11.11-expert Midden-Oosten, Willem Staes, enkele vragen over deze uitspraak en welke rol onze sector en ons land hierin gespeeld hebben.
Wat heeft de Openbaar Aanklager van het Internationaal Strafhof gezegd?
“Op maandag 20 mei 2024 maakte Karim Khan, de Openbaar Aanklager van het Internationaal Strafhof, bekend dat hij drie militaire en politieke leiders van Hamas (Yahya Sinwar, Mohammed Deif en Ismail Haniyeh) en twee Israëlische leiders (Premier Benjamin Netanyahu en minister van Defensie Yoav Gallant) wil vervolgen voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid."
"De Hamasleiders worden onder meer geviseerd voor het nemen van gijzelaars, seksueel geweld en de misdaad van ”uitroeiing”. Netanyahu en Gallant worden dan weer aangeklaagd voor onder meer het gebruik van uithongering als oorlogswapen, het doelbewust aanvallen van burgerdoelwitten en de misdaad van “uitroeiing”."
"Khan maakte ook duidelijk dat er mogelijk nog verdere vragen tot arrestatiebevelen volgen, aangezien zijn onderzoek nog volop loopt. Het Internationaal Strafhof voert sinds maart 2021 een onderzoek naar misdaden die sinds juni 2014 gepleegd werden in bezet Palestijns gebied.”
Waarop baseert het ICC zich bij het uitvaardigen van een arrestatiebevel?
“Openbaar Aanklager Karim Khan baseert zijn huidige aanklacht op uitgebreid onderzoek dat de afgelopen maanden plaatsvond. Dit omvat onder meer interviews met getuigen en overlevenden, de analyse van audiovisueel bewijsmateriaal en satellietbeelden, en publieke uitspraken van de geviseerde politieke en militaire leiders. Daarnaast liet Khan zich ook bijstaan door een onafhankelijke groep van internationaal gerenommeerde juristen. Een panel van drie ICC-rechters moet nu de vraag van de Openbaar Aanklager beoordelen, en kan vervolgens overgaan tot het effectief uitvaardigen van de arrestatiebevelen.”
11.11.11 benadrukt al jaren dat de cyclus van straffeloosheid één van de centrale grondoorzaken van het conflict in Palestina en Israël is.
Hoe reageert de internationale gemeenschap op deze beslissing?
"Verdeeld. Minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib verwelkomde de aankondiging van Khan als een "belangrijke stap". Ze benadrukte ook dat misdaden begaan in Gaza vervolgd moeten worden op het "hoogste niveau", "ongeacht wie de daders zijn." Ook Europees Buitenlandvertegenwoordiger Borrell en Frankrijk, Ierland, Slovenië, Spanje, Zwitserland, Australië en Malta spraken hun steun uit aan het Internationaal Strafhof. Borrell herinnerde daarbij fijntjes aan het feit dat alle EU-lidstaten verdragspartij zijn bij het Internationaal Strafhof, en als dusdanig een verplichting hebben om elke beslissing van het Hof (inclusief arrestatiebevelen) uit te voeren. Noorwegen stelde al expliciet dat het gevolg zal geven aan eventuele arrestatiebevelen."
"Israël’s bondgenoten reageerden, weinig verrassend, furieus. De Amerikaanse President Biden, wiens land geen partij is bij het Strafhof en de afgelopen maanden voor tientallen miljarden dollars wapens leverde aan Israël, had het over een “schandalige” beslissing en zou zelfs sancties overwegen tégen het Strafhof. Ook het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Tsjechië en Hongarije openden een directe aanval op aanklager Khan. Deze landen zijn als verdragspartij bij het Internationaal Strafhof nochtans gebonden om de onafhankelijkheid van het Strafhof te allen tijde te respecteren. Duitsland, een andere trouwe bondgenoot van Israël, had het in een verklaring over een “valse vergelijking” tussen Hamas en Israël maar beloofde wel de onafhankelijkheid van het ICC te respecteren.”
Hoe heeft het lobbywerk van 11.11.11 bijgedragen tot deze beslissing?
“11.11.11 benadrukt al jaren dat de cyclus van straffeloosheid één van de centrale grondoorzaken van het conflict in Palestina en Israël is. Onmiddellijk na de gruwelijke terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023 benadrukten we dat de misdaden van de ene partij (Hamas) een andere partij (Israël) op geen enkele wijze het recht geeft om ook misdaden te plegen."
"Onze boodschap was vanaf dag één erg helder: de enige kant die gekozen moet worden in deze oorlog is de kant van het internationaal recht. Tegen élke vorm van geweld tegen Palestijnse en Israëlische burgers. Vanuit die insteek ijverden we er, met succes, voor dat de federale regering begin november 2023 vijf miljoen euro extra vrijmaakte om de onderzoekscapaciteit van het Internationaal Strafhof te versterken."
"Daarnaast werkt 11.11.11 ook nauw samen met Palestijnse en Israëlische mensenrechtenorganisaties. Samen verzamelden we de afgelopen maanden en jaren concreet bewijsmateriaal van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid en bezorgden die aan het Internationaal Strafhof."
Zit Netanyahu en de leiding van Hamas straks in de cel?
“De aankondiging van de Openbaar Aanklager betekent nog niet dat er al arrestatiebevelen werden uitgevaardigd. Dit kan enkel beslist worden door een panel van drie ICC-rechters, die zich de komende weken (mogelijk zelfs maanden) zullen buigen over de vraag van de aanklager. Zodra dergelijke arrestatiebevelen effectief uitgevaardigd worden, hebben alle verdragspartijen bij het Strafhof (waaronder ook alle EU-lidstaten) een juridische verplichting om de aangeklaagde personen te arresteren en uit te leveren aan Den Haag, zodra ze een voet op hun grondgebied zetten."
"Op kortere termijn zullen arrestatiebevelen verder bijdragen aan de toenemende internationale pariastatus van Israël, dat ook een genocideklacht tegen zich heeft lopen bij het Internationaal Gerechtshof, dat eveneens in Den Haag gevestigd is."
"Het feit dat de Openbaar Aanklager van het Internationaal Strafhof, na grondig onderzoek, bevestigt dat er sprake is van wijdverspreide oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, zal ook de druk verder doen toenemen voor de instelling van individuele Europese sancties (via het EU Global Human Rights Sanctions regime), de opschorting van het EU-Israël samenwerkingsakkoord en een omvattend wapenembargo tegen alle strijdende partijen in de oorlog.”
Wat moet België doen?
“11.11.11 is blij met de positieve reactie van minister van Buitenlandse Zaken Lahbib en vertrouwt erop dat de federale regering dit standpunt actief zal uitdragen in Europese en internationale fora.”
"Daarnaast herhalen we onze oproep aan de federale regering om op Europees niveau actief te pleiten voor sancties. De regering De Croo moet ook zonder verder uitstel werk maken om het bestaande beleid met betrekking tot wapenhandel naar Israël om te zetten in een alomvattend wapenembargo. Tot slot roept 11.11.11 de Vlaamse regering op om onmiddellijk alle wapenexportlicenties naar Israël op te schorten, in lijn met de beslissingen van de Waalse en Brusselse regeringen."
