Zijn Zimbabwaanse vrouwen bevrijd?
Vanaf nu zullen Zimbawaanse vrouwen gelijk behandeld worden tijdens echtscheidingen. Een positieve verandering die hoop geeft voor de toekomst van vrouwen, ook buiten het gezin.
Ondanks enkele grote stappen de afgelopen jaren, blijft gendergelijkheid veraf voor Zimbabwaanse vrouwen. Hun ras, klasse, gender en culturele afkomst blijft zorgen voor verschillende vormen van onderdrukking. Hun plaats in de samenleving blijft zo ondergewaardeerd ten opzichte van die van mannen. Daarbij is hun zorgwerk, denk aan opvoeden of huishoudwerk, sterk ondergewaardeerd.
Toch zijn er tekenen van beterschap voor de rol van vrouwen in de Zimbabwaanse samenleving. In juni 2020 besloot het Zimbabwaanse hooggerechtshof dat vanaf nu vrouwen gelijk zijn aan mannen bij echtscheidingen. Dat betekent dat ze de helft van alle roerende en onroerende goederen krijgen, los van hun financiële inbreng tijdens het huwelijk.
De wet is een grote stap voor vrouwenrechten in het land. Nochtans is er al jaren regionale en internationale wetgeving die vrouwen en mannen gelijk stelt na een relatiebreuk, maar in praktijk trokken vrouwen bij echtscheidingen zo goed als altijd aan het kortste eind.
Gendergelijkheid?
De nieuwe wet erkent eindelijk de waarde van de vrouw in een relatie. Het onderstreept meteen het belang van het onbetaald zorgwerk, dat op de schouders van vrouwen terecht komt. Maar even belangrijk: de wet kan de drempel verlagen voor vrouwen om uit een relatie te stappen, als ze dat nodig vinden.
Wie zich vanaf nu ongelukkig voelt in het huwelijk, of zelfs misbruik ervaart, kan de relatie verbreken zonder de angst om reddeloos achter te blijven. Iets wat in Zuidelijk Afrika, waar genderongelijkheid de maatschappij doordrenkt, al te vaak realiteit is. Zowel op de arbeidsmarkt als op vlak van toegang tot sociale diensten, kunnen vrouwen op minder kansen rekenen.
Ook op vlak van gezondheid zijn vrouwen vaker de dupe. Gaande van de gevolgen van hiv/aids tot de gezondheidsgevolgen van partnergeweld. Tijdens de eerste maanden van de Zimbabwaanse lockdown door covid 19, van april tot mei 2020, steeg het aantal gevallen van geweld tegen vrouwen met 39,5% in vergelijking met de maanden ervoor van dit jaar. Daarnaast is het duidelijk geworden dat de coronalockdown het aantal gevallen van partnergeweld deed toenemen.
Tijdens de eerste maanden van de Zimbabwaanse lockdown, steeg het aantal geweldplegingen tegen vrouwen met 39,5%
Structurele verandering
De nieuwe wetgeving heeft niet alleen impact op het privéleven van vrouwen. De achterliggende visie houdt rekening met waardig werk, sociale bescherming en sociale determinanten van gezondheid. Het heeft namelijk respect voor onderliggende structurele vormen van ongelijkheid, die vloeien uit ongelijke toegang tot kwalitatief en goedbetaald werk, maar ook tot specifieke zorgen zoals seksuele en reproductieve gezondheid.
De overwinning is bovendien een hoopgevend resultaat van sociale strijd. Verschillende Zimbabwaanse middenveldorganisaties sloegen de handen in mekaar om de wetgeving af te dwingen.
Niet alleen feministische organisaties zoals Emthonjeni Women’s Forum, Women and Law in Southern Africa (WLSA) en the Zimbabwe Women’s Lawyers Association (ZWLA) speelden hun rol. Ook Zimbabwaanse vakbondskoepel ZCTU, waar FOS mee samenwerkt, was een stuwende factor.
Toch zijn er ook nog stappen te zetten. Koppels van hetzelfde geslacht kunnen in Zimbabwe niet trouwen, dus hun rechten zijn bij een relatiebreuk niet gegarandeerd. LGBTQ+-rechten zijn dan ook een thema waar de komende jaren nog strijd voor geleverd zal worden.
Referenties
Jauch, H. and Muchena, D. 2011. (Eds). ‘Tearing Us Apart: Inequalities in Southern Africa’. Journal of Social Development in Africa, 26 (2):189-192. Johannesburg: Open Society for Southern Arica
Auteur: Dawu Sehlaphi Sibanda
Vertaling: Dries Merre – klik hier voor het Engelstalig origineel
