Interview: ‘Genderstereotypering treft ons allemaal’

Hoe zit het met de strijd voor gendergelijkheid op de werkvloer in Zimbabwe? We vroegen het aan vakbondsactivist Simanjani Siyamfinya.

Simanjani Siyamfinya is de regionale voorzitter van de Zimbabwaanse vakbondskoepel ZCTU en organisator van de vakbond Commercial Workers Union of Zimbabwe. Al meer dan 20 jaar actief in de Zimbabwaanse arbeidersorganisatie, bindt ze de strijd aan met seksisme en gendergeweld op de werkvloer.

Wat motiveert jou om dit werk te doen?

“Aanvankelijk wist ik niets van arbeidsrechten. Ik werd opgeleid door Lucia Matibenga, een van de weinige vrouwelijke leiders in de vakbond. Zij werd later ook voorzitter en was mijn rolmodel. Ik ondervond heel wat weerstand van mijn mannelijke tegenhangers, mijn werkgever en zelfs mijn vrouwelijke collega’s.

Mijn toenmalige werkgever probeerde me over te plaatsen naar een boerderij in een afgelegen gebied, waar ik te maken kreeg met seksisme en discriminatie. Maar ik hield vol. Gaandeweg begon ik andere werknemers,  vooral vrouwen, te mobiliseren. Ik eiste mijn rechten op en werd uiteindelijk overgeplaatst naar een bakkerij. Ik kwam er op voor de rechten van vrouwen en verdedigde gevallen van seksuele intimidatie en mobiliseerde hen om op te komen voor hun rechten.”

Wat is jouw persoonlijke ervaring met seksisme op de werkvloer?

“Mijn slechtste ervaring was toen ik de enige vrouw in het arbeiderscomité was. Ik werd vernederd en gestigmatiseerd door mijn mannelijke collega’s. ‘Bben je niet beschaamd dat je de enige vrouw bent tussen allemaal mannen?’, was een van de vele opmerkingen die ik regelmatig naar mijn hoofd geslingerd kreeg.”

Hoe kan je de Zimbabwaanse werkvloer veiliger en inclusief worden?

“Het beleid op de werkplek en de cao’s moeten worden afgestemd op de internationale normen. Concreet op de conventies en verdragen waar Zimbabwe deel van uitmaakt. Die wetten zijn ook van cruciaal belang voor de bescherming van alle gemarginaliseerde groepen in de samenleving. Denk aan LGBTI+-personen. Zij worden al te vaak uitgesloten en gedwongen om te voldoen aan welke voorwaarden dan ook, omdat ze bang zijn hun baan te verliezen of gestigmatiseerd of gearresteerd te worden.”

“Genderstereotypering treft iedereen. Zo melden mannen het amper wanneer ze het slachtoffer werden van seksuele intimidatie. In de huidige cultuur wordt dit nog altijd gepercipieerd als een teken van zwakte. Ook vrouwen hebben te lijden onder deze cultuur, waarbinnen het niet snel geoorloofd is om nee te zeggen tegen je man. Zelfs als die gewelddadig is.

Sommige bevolkingsgroepen beschikken ook niet over de juiste kennis over de bestaande wetten en het beleid die hen kunnen beschermen.”

Hoe kan men zich beter organiseren om een werkvloer te creëren waar gendergelijkheid de norm is?

“Er bestaan verschillende manieren. Bewustwordingscampagnes en bedrijfsbijeenkomsten om een bredere groep te bereiken, onder meer via vormingen. Het blijft vooral belangrijk om te lobbyen voor progressieve wetten om de ongelijkheden weg te werken.

Een gendervriendelijke omgeving omgeving creëren, kan enkel door inclusiviteitsprincipes op elk niveau te hanteren. En tot slot, maar niet minder belangrijk, strengere strafmaatregelen! Er is dringend nood aan een meer uitgebreide wet die daders van seksuele intimidatie en gendergerelateerd geweld strenger bestraft.”

Wat ondernemen jullie momenteel met de vakbond?

“We starten nu met trainingen op de werkvloer, waar we bijvoorbeeld winkelstewards opleiden om werknemers te helpen omgaan met de schending van hun rechten op het gebied van gendergelijkheid.”

Wat moet er volgens jou gedaan worden om seksisme te elimineren? Hoe kan de werkplek verbeterd worden?

“Tja, het zal nooit volledig verdwijnen vrees ik. Maar we kunnen het wel onder controle krijgen, als iedereen zich inspant om voor de slachtoffers op te komen. Slachtoffers mogen niet in stilte lijden, ze moeten terecht kunnen bij iemand die ze kunnen vertrouwen.

Hiervoor moeten platforms worden gecreëerd om hen in staat te stellen schendingen te melden. We moeten blijven aandringen op een omgeving die gevoelig is voor gendergelijkheid. De bevordering van gendergelijkheid moet een prioriteit zijn voor de Zimbabwaanse overheid. Daarbij mag het belang van bewustwording via onderwijs niet onderschat worden.”

Wat kan de Zimbabwaanse overheid doen?

“Uit recente cijfers bleek een duidelijke toename van huiselijk geweld en seksuele intimidatie op het werk. De overheid moet daarom dringend werk maken van de ratificering en implementering van Conventie 190, tegen geweld en pesterijen op de werkvloer. Dat zal de bestaande leemten in onze eigen nationale wetgeving opvullen. Vakbonden zouden moeten lobbyen om het verdrag deel te laten uitmaken van de nationale wetgeving.”