Schotland: beste leerling van de klas voor financiering na klimaatschade
Op de klimaattop COP27 in het Egyptische Sharm-el-Sheikh belandde na heel wat discussie het thema ‘financiering na klimaatschade’ dan toch op de officiële agenda. En dat voor het eerst. Ook België springt nu mee op de kar. Maar van Schotland kunnen we nog heel wat leren.
België trekt 2,5 miljoen euro uit voor financiering na klimaatschade
Een aankondiging van formaat vorige week: België gaat via een samenwerkingsprogramma van 25 miljoen euro Mozambique ondersteunen om zich beter voor te bereiden op de gevolgen van de klimaatverandering. 2,5 miljoen euro daarvan zal dienen om systemen te ontwikkelen die de economische impact van klimaatrampen kunnen identificeren.
Dit moet Mozambique beter in staat stellen om financiering na klimaatschade te bemachtigen. Hoewel dat al een eerste stap in de goede richting is, zijn de middelen dus niet bedoeld voor herstel en heropbouw na klimaatrampen, terwijl die noden juist zo hoog liggen.
Toch is het al een krachtig signaal waarmee ons land de steeds luider klinkende vraag van lagere-inkomenslanden beantwoordt: solidariteit van de rijke industrielanden met de slachtoffers van klimaatrampen. Die laatste dragen, met hun historisch grote CO2-uitstoot, immers de grootste verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis. En dat terwijl die eerste er wel het hardst door getroffen worden. Denk maar aan de overstromingen in Pakistan en Mozambique. Of de extreme droogte in de Hoorn van Afrika.
We kunnen heel wat leren van Schotland
Na Schotland, Denemarken en de Waalse regering zet nu ook de Belgische federale regering in op financiering na klimaatschade - ook wel schade en verlies of Loss and Damage genoemd. Maar Schotland? Die is zonder twijfel een van de betere leerlingen van de klas.
Waarom? Schotland biedt 5 miljoen pond aan financiering voor klimaatschade, bovenop de bestaande financiering. Een deel van het geld gaat niet alleen naar data-collectie, maar ook naar herstel en heropbouw. Dat is positief omdat de schade en verliezen na klimaatgerelateerde rampen zo met de nodige urgentie kunnen worden aangepakt. Het zet er ook op in dat de investeringen geleid zullen worden door de gemeenschap. Zo steunt deze financiering in Malawi bijvoorbeeld een participatief project voor de wederopbouw van huizen met veerkrachtige materialen en een veeprogramma.
Met deze financiering tracht Schotland ook steun te verlenen aan de gemeenschappen die getroffen worden door de langzaam optredende effecten van de klimaatverandering. Denk maar aan de stijgende zeespiegel of niet-economische effecten, zoals het verlies van culturele identiteit. Daarnaast helpt het ook om bestaande ongelijkheden, bijvoorbeeld die tussen mannen en vrouwen, aan te pakken die door de gevolgen van de klimaatverandering nog worden verergerd. Door deze financiering te verlenen in de vorm van giften, bouwen de ontvangende landen trouwens geen extra schulden op, wat écht positief is.
Nood aan een apart financieringsmechanisme voor klimaatschade
Toch zijn alle kleine toezeggingen van financiering voor klimaatschade niet voldoende. Schotland pleit daarom, als een van enige rijke landen, ook voor een financieringsmechanisme voor schade en verlies op VN-niveau. Enkel zo kan er werk worden gemaakt van de gaten in het huidig landschap, en kan structurele financiering worden voorzien in lijn met de de noden van de slachtoffers.
Van verwoestende overstromingen tot de aanhoudende droogte in Afrika: gemeenschappen in de frontlinie van de klimaatcrisis, zoals de mijne, dragen de gevolgen van een crisis die zij niet veroorzaakt hebben. Dat rijke landen beginnen in te zien dat klimaatschade moet worden aangepakt, is een stap in de goede richting. Maar om hun beloften waar te maken, is een echt politiek engagement én een collectieve inspanning van de ontwikkelde landen via een financieringsfonds voor klimaatschade cruciaal. We hebben permanente, betrouwbare en voldoende financiering nodig.
In de samenwerking tussen België en Mozambique zullen de behoeften van de gemeenschap centraal staan, en dat kunnen we alleen maar toejuichen. Toch kan het nog beter. “We moeten, net zoals Schotland, extra middelen vrijmaken in plaats van de bestaande middelen te heroriënteren. Daarnaast moet ook België op de COP27 pleiten voor een internationaal fonds voor schade en verlies. Enkel actie op beide terreinen maakt van België een coherente bondgenoot”, stelt Kiki Berkers, klimaatexpert bij 11.11.11.
