Opvangcrisis zet internationale engagementen Vivaldi onder druk
Door capaciteitsproblemen in het Belgische opvangnetwerk slapen tientallen asielzoekers al weken op straat. Al meer dan een maand kunnen veel mensen geen asiel aanvragen in België. Een minder zichtbaar gevolg van de opvangcrisis, maar even problematisch, zijn de internationale engagementen voor mensen op de vlucht die België niet kon waarmaken. De regering slaagt er nauwelijks in om werk te maken van meer legale toegangswegen en op die manier een verschil te maken met voorgaande regeringen.
Hervestiging vluchtelingen on hold
Zo had de regering zich geëngageerd om dit jaar 1.500 vluchtelingen te hervestigen. Via het hervestigingsprogramma wordt bescherming geboden aan de meest kwetsbare vluchtelingen in de wereld. In september zette België het hervestigingsprogramma on hold wegens een gebrek aan opvangplaatsen. Op dat moment waren slechts 890 mensen naar ons land hervestigd.
De Belgische opschorting draagt bij aan de steeds grotere internationale kloof tussen hervestigingsnoden en het aanbod aan plaatsen dat landen ter beschikking stellen. Slechts 2,4% van de mensen die in aanmerking kwamen voor hervestiging, werden in 2020 ook effectief hervestigd. Bovendien creëert de opschorting op het terrein problemen voor mensen die al een selectieprocedure doorliepen en wiens vertrek naar België voor onbepaalde tijd uitgesteld wordt.
Uit onderzoek van 11.11.11 (juni 2021) blijkt dat dit vaak voor grote moeilijkheden zorgt bij de betrokken personen.
Een deelnemer getuigde:
Ons vertrek was gepland op 1 februari 2019. Ik verzamelde al mijn spullen en bracht mijn huisbaas op de hoogte van ons vertrek. Onze huur werd stopgezet. Vervolgens hoorde ik niets meer, er gebeurde niets op de bewuste dag. Ik was verplicht om een nieuwe kamer te huren, deze keer dubbel zo duur. Na contact met UNHCR kregen we excuses, maar geen nieuwe richtdatum voor vertrek. Enkel de boodschap dat er problemen waren in België. Het zou nog tien maanden duren eer we effectief konden vertrekken. Ik heb hierdoor heel veel geld verloren.
Relocatie uit Griekenland
Daarnaast is er het nog steeds openstaande engagement voor de relocatie van mensen uit Griekenland. Na de brand in Moria en een resolutie van het parlement besliste staatssecretaris De Block in september 2020, na lang aarzelen, om 18 minderjarigen en 100 tot 150 kwetsbare asielzoekers op te vangen. In de beleidsnota van november 2020 bevestigde de Vivaldi regering nog het engagement om 150 personen uit Griekenland zo snel mogelijk naar België over te brengen. Ook die doelstelling werd niet waargemaakt. Na de komst van de 18 minderjarigen konden slechts 43 mensen effectief naar België komen. De relocatie staat op dit moment on hold.
Extra inspanningen Afghanistan
Daarnaast is er de crisis in Afghanistan die vraagt om meer internationale solidariteit. 3,5 miljoen Afghanen zijn op de vlucht voor het geweld. De laatste maanden vluchtten ongeveer 100.000 mensen naar de buurlanden. Iran en Pakistan vingen voor de huidige crisis al meer dan 2 miljoen Afghaanse vluchtelingen op. België leverde een belangrijke inspanning om mensen te evacueren in de onmiddellijke nasleep van de Taliban overname van Kabul, maar extra inspanningen zijn nodig. De Europese Commissie riep de lidstaten op tot extra inspanningen inzake hervestiging en andere humanitaire toegangswegen. Ook daar is het nog steeds wachten op een duidelijk Belgische engagement.
Structureel probleem
Het is helaas niet de eerste keer dat het Belgische hervestigingsprogramma en cours de route wordt opgeschort. Zowel in 2018, 2019 als in 2020 behaalde België de vooropgestelde engagementen niet. Aan de basis lagen meestal capaciteitsproblemen in de opvang. Het opvangnetwerk kampte lange tijd met de erfenis van een ondoordacht afbouwplan van plaatsen en personeel onder de regering Michel I. Ondanks waarschuwingen van administratie en middenveld werden opvangplaatsen toen aan recordtempo gesloten. Hierdoor zette de regering het proces een aantal keer stop en werden de engagementen niet gehaald.
Bufferplaatsen
Een ambitieus internationaal beleid voor de bescherming van mensen op de vlucht kan niet zonder een functioneel opvangnetwerk in België. Dit is een van de redenen waarom 11.11.11 samen met andere ngo’s al veel jaren pleit voor de inrichting van bufferplaatsen die snel kunnen worden geactiveerd bij een verhoogd aantal aanvragen. Alleen zo kan België een voorspelbare partner zijn en internationale verantwoordelijkheid opnemen. In 2020 besliste de regering om een capaciteit van 5.400 bufferplaatsen te creëren. Een beslissing die het middenveld toejuichte. Vandaag is het cruciaal om met spoed te voorzien in noodopvang, zodat geen asielzoeker nog op straat slaapt, maar evenzeer om een versnelling hoger te schakelen in de structurele opbouw van de beloofde bufferplaatsen zodat België vanaf 2022 wel een eerlijke internationale bijdrage kan leveren aan de opvang van mensen op de vlucht.
Dit is een van de redenen waarom 11.11.11 samen met andere ngo’s al veel jaren pleit voor de inrichting van bufferplaatsen die snel kunnen worden geactiveerd bij een verhoogd aantal aanvragen. Alleen zo kan België een voorspelbare partner zijn en internationale verantwoordelijkheid opnemen.
