Hoop voor Honduras
Xiomara Castro heeft de Hondurese presidentsverkiezingen gewonnen. Hoewel dat haar overwinning hoop geeft aan het Hondurees volk, zal Castro de hoge verwachtingen moeten inlossen.
10 Dec 2021
4 minuten
In de presidentsrace in Honduras lijkt Xiomara Castro van de linkse oppositie af te stevenen op een landslide overwinning. Op basis van de voorlopige resultaten – 40% van de stemmen zijn geteld – behaalt ze ruim 53% van de stemmen en heeft daarmee 20% voorsprong op haar uitdager. De opkomst was ook bijzonder hoog. Dit is een opluchting voor het land, dat vreesde voor een herhaling van 2017. Toen werd het een erg nipte race en de regeringspartij trok de overwinning naar zich toe, vermoedelijk door fraude.
Het is ook goed nieuws voor progressief en links Honduras, dat ruim tien jaar na de staatsgreep van 2009 tegen Xiomara’s echtgenoot Mel Zelaya en de ongrondwettelijke – en frauduleuze – herverkiezing van narcopresident Juan Orlando Hernández in 2017, eindelijk terug aan de macht komt in het land.
Corrupte narcodictatuur
De Hondurezen kregen het de afgelopen jaren hard te verduren. Op politiek vlak waren er onophoudelijke corruptieschandalen. Zelfs tijdens de coronaepidemie konden politici van de regerende Partido Nacional het niet laten om zichzelf te verrijken. Er was fraude bij de aankoop van medisch materiaal en medicijnen, maar vooral de aankoop van 7 mobiele noodhospitalen leidde tot grote woede en verontwaardiging. Er werd niet alleen voor naar schatting 32 miljoen dollar gefraudeerd, bovendien kwamen de hospitalen maanden later aan dan voorzien en kenden ze heel wat problemen bij de ingebruikname.
Eerder al was de broer van de president – een ex-parlementslid voor de Partido Nacional – gevangengenomen in de Verenigde Staten op verdenking van het smokkelen van tonnen cocaïne. Ook Juan Orlando zelf wordt genoemd in het onderzoek. Met het drugsgeld zou de verkiezingscampagne van 2017 gefinancierd zijn. En wie weet ook het omkopen van magistraten in het kiestribunaal. Ooit werd Honduras schertsend omschreven als een bananenrepubliek. Juan Orlando presteerde het om het land verder te degraderen tot een narcostaat.
Ook voor sociale bewegingen en mensenrechtenactivisten waren het moeilijke tijden onder het bewind van JOH. Vooral milieuactivisten werden bedreigd en gecriminaliseerd. De moord op Berta Cáceres in 2016 vormde hierbij een triest dieptepunt. En terwijl activisten het slachtoffer werden van gerichte aanvallen, werd de brede bevolking slachtoffer van het marageweld. Deze extreem gewelddadige bendes controleren de buitenwijken in alle grote steden en persen er de bevolking af. Wie niet betaalt verdwijnt of wordt dood teruggevonden.
Deze algemene malaise leidde tot verschillende migrantencaravanen van in totaal tienduizenden Hondurezen naar het noorden. Hondurezen zijn het beu en stemmen dan maar met de voeten.
Enorme uitdagingen
Op dit moment zijn de resultaten van de parlementsverkiezingen nog niet bekend. Maar als ze in de lijn liggen van de presidentsverkiezingen, zou Libre een absolute meerderheid kunnen hebben in het parlement, zij het erg nipt. De druk van het middenveld zal dus erg belangrijk blijven. Maar misschien is dat bewustzijn bij de sociale bewegingen wel een goede zaak. Er heerst geen triomfalisme en in tegenstelling tot andere landen in de regio waar linkse partijen aan de macht kwamen, zijn de verwachtingen niet overspannen. Xiomara Castro krijgt geen carte blanche en zal verantwoording moeten afleggen, als ze de steun van haar achterban wil behouden.
Niemand verwacht mirakels, maar de sociale bewegingen zullen er wel over waken dat deze mooie woorden ook worden omgezet in daden
Twee dossiers zullen een eerste testcase worden. Xiomara beloofde de ZEDE’s onmiddellijk te schrappen indien ze president zou worden. ZEDE’s zijn een extreme versie van vrijhandelszones waar de eigenaar zelfs zijn eigen wetten kan schrijven en de politie vervangen wordt door privébewakers. Ze moet nu tonen dat ze woord zal houden. Daarnaast ligt er binnen het CES – de Hondurese tegenhanger van de Groep van 10 – een voorstel van een nieuwe gezondheidswet klaar die er is gekomen op voorstel van vakbonden, gezondheidsorganisaties en vrouwenbewegingen. Hopelijk toont Xiomara respect voor de sociale dialoog en zetten zij en haar regering hun schouders onder dit breed gedragen voorstel, die een antwoord moet bieden op de diepe gezondheidscrisis in het land.
Xiomara Castro staat voor een moeilijke uitdaging. Ze moet een land dat zich op alle vlakken op een dieptepunt bevindt uit het moeras trekken. In haar overwinningsspeech belooft ze Honduras een nieuw tijdperk in te loodsen, waarbij democratie, rechtvaardigheid, gelijkheid en vrijheid centraal zullen staan. Niemand verwacht mirakels, maar de sociale bewegingen zullen er wel over waken dat deze mooie woorden ook worden omgezet in daden.
Auteur: Jasper Rommel
