Historische stemming maakt weg vrij voor UN Tax Convention
05 Dec 2023
4 minuten
Op 22 november stemde de Algemene Vergadering van de VN een historische resolutie van de Afrika-groep over internationale taxatie. Die resolutie geeft het startsein voor intergouvernementele onderhandelingen over een nieuw VN-Kaderconventie over internationale belastingsamenwerking. De resolutie werd door een overweldigende meerderheid van 125 landen aangenomen. Westerse landen stemden tegen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de EU, inclusief België.
Afrika Groep kiest voor de VN
Dat de Afrika Groep naar de VN grijpt om het 100 jaar oude en gedateerde systeem van internationale taxatie te hervormen past binnen een bredere context. Decennialang domineerde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) het internationale belastingbeleid met 38 voornamelijk rijke economieën in de lead. De globale taksdeal is één van de laatste pogingen die de OESO, het afgelopen decennium ondernam om belastingontwijking en belastingcompetitie aan te pakken. Lagere inkomenslanden bleven gefrustreerd achter na het beklinken van de globale taksdeal, die uit twee pijlers bestaat: het invoeren van een belasting op wereldschaal van bedrijven die geautomatiseerde digitale diensten verlenen (pijler 1) en een wereldwijde minimumbelasting (pijler 2).
Vanwaar de frustratie? In zijn rapport deze zomer over internationale taxatie erkent VN-secretaris-generaal Guterres de inspanningen van de OESO om niet-leden te betrekken, maar hij zegt dat "veel van deze landen aanzienlijke belemmeringen ondervinden voor een zinvolle betrokkenheid bij het opstellen van de agenda en de besluitvorming". Hoewel de globale taksdeal door de onderhandelaars geprezen werd als een mijlpaal in het terugdringen van belastingontwijking door bedrijven, heeft de uitvoering ervan vertraging opgelopen, lijkt het enthousiasme erover ook bij sommige voorstanders ervan tanende en zal de minimumbelasting nauwelijks inkomsten opleveren voor lagere inkomenslanden. Voor de meeste landen van de Afrika groep binnen de VN staat het water financieel aan de lippen door een uit de pan swingende schuldenlast. Vandaar ook hun opvallend pleidooi: “To our partners in the OECD, EU, US and the UK, we appeal you for your understanding on our shared humanity. This convention is not just a fiscal tool it is a lifeline to millions in search for better health care, education and a life of dignity.”
Weerstand van rijke economieën
Sinds de indiening van de resolutie door Nigeria in oktober zijn de onderhandelingen over het beleidsdocument een bron van spanning. Een vertegenwoordiger van een lagere inkomensland beschuldigde in de Financial Times anoniem diplomaten van de EU en het VK ervan Guterres’ aanbevelingen deze zomer in zijn rapport te negeren en de resolutie te blokkeren. “They’re rubbishing that report and they’re out to rubbish the entire process and just kill it. They don’t want to bring taxation matters here [to the U.N.].”
In een poging om de resolutie te verzwakken, stelde het VK last-minute een amendement voor om elke vermelding van een ‘conventie’ te verwijderen en in de plaats daarvan een zwakkere optie uit het rapport van Guterres te ondersteunen. Het amendementsvoorstel van het VK werd met bijna twee tegen één verworpen: 107 landen stemden tegen, 55 voor.
Geopolitiek en opportuniteiten
Ondertussen woedt er een geopolitieke strijd met verschuivende bondgenootschappen. De relatie tussen het Westen en het Globale Zuiden krijgt de laatste jaren wel meer klappen. Het globale zuiden stelt zich mondiger op en verwijt het Westen met twee maten en twee gewichten te handelen bijvoorbeeld bij de toepassing van internationaal recht of de verdeling van Covid-vaccins. Deze resolutie kan binnen die context dan ook een opportuniteit zijn. Als internationale gemeenschap biedt het kansen om wél samen te werken en zo geloofwaardigheid naar elkaar toe opnieuw op te bouwen.
De landen die tegen de resolutie stemden, zullen nog steeds worden uitgenodigd om vanaf 2024 te onderhandelen over de precieze inhoud van een nieuw wereldwijd belastingverdrag. Het budget voor het nieuwe intergouvernementele belastingproces zal in december 2023 ter goedkeuring worden voorgelegd aan de VN en de onderhandelingen tussen de regeringen zullen naar verwachting in 2024 beginnen. Tot augustus 2024 zal de focus liggen op het ontwikkelen van referentietermen voor een nieuw VN-kaderverdrag inzake internationale belastingsamenwerking dat de scope ervan moet uittekenen. Op basis van deze referentietermen zullen de regeringen dan verder onderhandelen over het nieuwe VN-belastingverdrag. We roepen België, dat in januari bovendien het voorzitterschap opneemt van de EU, op om constructief bij te dragen aan het intergouvernementele VN-proces dat vanaf 2024 van start gaat.
