“Het gaat niet alleen over Palestijnen, het gaat over menselijkheid wereldwijd”

Al meer dan 76 jaar worden Palestijnen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever geconfronteerd met systematisch geweld, bezetting en mensenrechtenschendingen. Maar sinds oktober 2023 is de schaal van vernietiging en gepleegde misdrijven ongezien. Hele families zijn uitgemoord, en gebedshuizen, schuilplaatsen, ziekenhuizen en scholen gebombardeerd. Meer dan 50.000 mensen kwamen om het leven – het merendeel vrouwen en kinderen.

Shawan Jabarin is directeur van de Palestijnse mensenrechtenorganisatie en 11.11.11-partner Al-Haq en legt met zijn organisatie deze oorlogsmisdaden vast. Gevestigd in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever, documenteert Al-Haq sinds 1979 mensenrechtenschendingen in de bezette Palestijnse gebieden. De organisatie speelt daarbij een sleutelrol in het verzamelen van bewijsmateriaal voor internationale rechtbanken. En doet ook belangrijk lobby- en politiek werk om straffeloosheid voor misdaden tegen Palestijnen aan te pakken.

In dit interview praat Jabarin over de aanhoudende genocide, de internationale medeplichtigheid, en de persoonlijke tol van zijn strijd voor gerechtigheid. 

Wat maakt dit moment anders dan eerdere escalaties?

"De schaal. De wreedheid. De totale afbraak van menselijke waarden. Dit is een genocide. Ziekenhuizen worden gebombardeerd, huizen vernietigd, mensen verdreven – en daarna worden die huizen in brand gestoken. Hele gemeenschappen worden weggevaagd. Dit is geen oorlog tegen Hamas. Dit is een oorlog tegen een volk."

"Het internationaal recht wordt openlijk en volledig geschonden. Israël vernietigt het voor de ogen van de hele wereld. De bezetting kent geen grenzen meer – de moorden, de totale verwoesting, de uitbreiding van nederzettingen, de dagelijkse vernederingen van Palestijnen, het ontmenselijken van ons volk… het is barbaars geworden. Ze willen alle Palestijnen uitwissen; Israël erkent ons niet als mensen."

"Wat mij het meest zorgen baart, is dat onze burgers – vooral jongeren – alle hoop op het internationaal recht verliezen. Israël heeft het geloof in gerechtigheid weggevaagd. En dat zou iedereen moeten verontrusten. Dit gaat niet alleen over Palestina – dit gaat over welk soort wereld we toelaten." 

Is de internationale gemeenschap volgens jou medeplichtig?

"Absoluut. Vooral de Verenigde Staten. Dit begon niet met Trump – elke Amerikaanse regering, ook de huidige, steunt Israël politiek, economisch, diplomatiek en militair. Onze kinderen worden gedood met Amerikaanse wapens. Ze sterven van honger, door gebrek aan medicijnen – en ook dat wordt mogelijk gemaakt door de VS. De VS heeft de macht om deze genocide te stoppen. Maar kiest ervoor dat niet te doen."

"Tegelijk lijken Europese landen verlamd. Europa lag mee aan de basis van het internationaal humanitair recht, na de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Maar vandaag herhaalt de geschiedenis zich, en Europa kijkt weg."

"Ze spreken over mensenrechten, maar als het over Palestina gaat, blijven ze stil. Die stilte, dat nietsdoen, is medeplichtigheid. Selectiviteit is de norm geworden: sancties tegen Rusland, niets tegen Israël. Waarom? Zijn onze levens minder waard?"

Je werkt al sinds 1987 in mensenrechten. Hoe ben je daar ingerold?

"Ik heb mensenrechten niet uit boeken geleerd. Ik heb het aan den lijve ondervonden in de Westelijke Jordaanoever. Toen ik 16 was, zag ik hoe een kolonist tijdens een protest in Halhul, vlak bij Hebron, een vrouwelijke student doodschoot. Ik was de enige die bereid was te getuigen. Waarom? Omdat ik geloof in gerechtigheid voor slachtoffers. In verantwoordelijkheid."

"Later heb ik opnieuw getuigd – dit keer tegen een soldaat. En ik heb daarvoor een prijs betaald. Ik werd gearresteerd, gefolterd, kreeg een reisverbod. Mijn droom om geneeskunde te studeren werd afgenomen, want daarvoor moest ik naar het buitenland en dat mocht ik niet. Dus studeerde ik sociologie en in 1987 ging ik aan de slag bij Al-Haq. Eigenlijk al eerder, tijdens mijn studententijd, schreef ik rapporten over mensenrechtenschendingen die ik doorgaf aan organisaties."

Je had het over foltering. Kan je daar meer over zeggen?

"Ik ben verschillende keren gefolterd tijdens mijn gevangenschap door Israël. In 1989 schreef The New York Times over mijn zaak. Ik belandde in het ziekenhuis. Oud-president Jimmy Carter kwam tussen. In eerste instantie ontkende Israël alles. Later moesten ze de waarheid toegeven."

"Ik werd ook onder administratieve detentie geplaatst – geen aanklacht, geen proces, geen bewijs. Enkel een “geheim dossier” dat ik zelf niet mocht inkijken, waardoor je je natuurlijk ook niet kan verdedigen. En dat gebeurt nog steeds: vandaag zitten 3.498 Palestijnen op die manier vast."

Wat houd je na al die jaren gemotiveerd?

"Dit werk is geen job. Het is mijn leven."

"Soms vragen collega’s mij dat ook. Dan zeg ik: het is voor mij genoeg om mijn kleinkinderen voor te stellen in een wereld zonder onderdrukking, zonder vervolging, zonder een bezetting zoals die van Israël. Een wereld waarin ze in waardigheid en gelijkheid kunnen leven, hun eigen toekomst kunnen bepalen."

"Dat is wat mij voortdrijft – de strijd voor rechten, voor vrijheid, voor gerechtigheid." 

Wat geeft je hoop?

"Twee dingen. Eerst en vooral de mensen die op straat komen, vooral jongeren. Ze begrijpen wat gerechtigheid is, ze geloven dat er een toekomst met gerechtigheid is." 

"Er is een belangrijke mentaliteitsverandering. Vroeger dachten mensen dat Israël een democratie was, de enige in het Midden-Oosten. Maar nu tonen ze hun ware gezicht. Mensen ontdekken de ware aard van dit koloniale regime. De moorden op te vroeg geboren baby’s, op kinderen, vrouwen, mannen. Israël toont dat het geen ethische of menselijke waarden kent."

"En ten tweede: het geloof dat macht nooit eeuwig is. Zelfs de sterkste regimes vallen ooit. Onderdrukking houdt geen stand. Palestijnen houden van hun land, van elkaar, van vrijheid. Ik geloof dat de toekomst aan onze kant staat. Maar helaas is de prijs die we betalen enorm hoog."

"Ik roep mensen op om hoop te houden. Om te blijven strijden voor gerechtigheid. Niet alleen voor Palestijnen – maar voor zichzelf, voor de toekomst van de mensheid. De geschiedenis zal ons allemaal beoordelen. En iedereen moet zichzelf afvragen: aan welke kant sta ik? Aan de kant van de daders van genocide? Of aan de kant van de slachtoffers?"