Belgisch klimaatbeleid: gemiste kans voor een rechtvaardige toekomst
14 Feb 2025
3 minuten
De klimaatcrisis treft niet iedereen gelijk. De landen die het minst bijdragen aan de opwarming, worden het hardst getroffen. Rechtvaardigheid vraagt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Maar in het nieuwe regeerakkoord ontbreekt die rechtvaardigheid. België dreigt zijn klimaatdoelstellingen te missen en kiest ervoor om economische belangen zwaarder te laten wegen dan dringend klimaatbeleid. Wat betekent dit voor onze toekomst?
VAGE BELOFTEN, WEINIG ACTIE
Het regeerakkoord bevestigt engagementen zoals het Akkoord van Parijs (de klimaatopwarming onder 1,5°C houden) en de EU-klimaatdoelstellingen, maar stelt geen concrete maatregelen voor. Zo blijft België afhankelijk van fossiele brandstoffen, zonder ambitieuze maatregelen om onze energievoorziening en vervoerssector te verduurzamen. Ook de uitfasering van fossiele subsidies – goed voor 15 miljard euro in 2022 – wordt opnieuw uitgesteld. De regering zegt dat ze dit zal ‘onderzoeken’, maar stelt geen sociaal rechtvaardig afbouwplan voor.
Bovendien blijft de regering stil over nationale klimaatdoelstellingen. Hoewel ze wel verwijst naar de EU-doelstelling van -55% uitstoot tegen 2030, ontbreekt enige verwijzing naar een nationale reductiedoelstelling. België ligt nu al niet op koers om haar (reeds lage) EU-doelstelling van -47% uitstoot te halen, en volgens analyses van FOD Volksgezondheid en Leefmilieu is zelfs die zonder extra maatregelen onhaalbaar.
INTERNATIONALE VERANTWOORDELIJKHEID ONTBREEKT
De klimaatcrisis treft lage-inkomenslanden het hardst. In 2015 beloofden rijkere landen jaarlijks 100 miljard dollar aan kwetsbare landen om klimaatschade te vergoeden en te helpen met een rechtvaardige transitie. Toch blijft het regeerakkoord stil over België’s rol als historische uitstoter en ontbreken concrete verplichtingen rond internationale klimaatfinanciering. Volgens de federale administratie haalt België haar engagement niet. Ons land zou jaarlijks minstens 540 miljoen euro moeten bijdragen, in verhouding tot onze economische draagkracht en historische uitstoot.
Daarbovenop dreigen besparingen in ontwikkelingssamenwerking de Belgische bijdrage nog verder te verlagen. België loopt zo het risico om zijn geloofwaardigheid op internationale klimaatonderhandelingen te verliezen.
Ook over 'loss and damage' – de vergoeding voor schade die de klimaatcrisis nu al veroorzaakt – blijft de regering vaag. De recente overstromingen in Pakistan, met 30 miljard dollar schade, tonen aan hoe dringend internationale samenwerking nodig is. De humanitaire sector kan deze kosten niet alleen dragen. Extra financieringsbronnen zijn nodig, niet alleen voor noodhulp, maar ook voor voorbereiding, veerkracht en wederopbouw.
GRONDSTOFFENBELEID: ECONOMISCHE BELANGEN BOVEN DUURZAAMHEID?
De nieuwe regering schuift de toegang tot ‘kritieke grondstoffen’ naar voren als strategische prioriteit. Dit betekent meer mijnbouw in Europa en handel met nieuwe partners om de bevoorrading van Belgische industrieën te garanderen. Maar wat met de sociale en ecologische impact? Zonder bindende milieunormen en respect voor mensenrechten dreigt België vooral zijn eigen economische belangen te beschermen, zonder oog voor rechtvaardigheid.
Het regeerakkoord noemt wel transparantie en het beperken van milieuschade als aandachtspunten, maar blijft vaag over de uitvoering. Het is positief dat eerlijke handel met Oost-Congo expliciet vermeld wordt, maar dit mag geen losstaand initiatief zijn. België moet een breed, rechtvaardig beleid voeren dat rekening houdt met mensenrechten en het milieu.
WAT MOET ER GEBEUREN?
Als België het Parijsakkoord en de Green Deal serieus neemt, zijn extra maatregelen onmisbaar. De overheid moet:
- Fossiele subsidies afbouwen en investeren in hernieuwbare energie.
- Eerlijke internationale klimaatfinanciering garanderen, met een focus op de meest kwetsbare landen.
- Zorgen dat de grondstoffenstrategie rekening houdt met mensenrechten en milieubescherming.
Klimaatbeleid mag niet worden begrensd door economische kortetermijnbelangen. De kosten van nietsdoen zijn veel hoger: tot 9 miljard euro per jaar tegen 2050. België moet nu kiezen voor een ambitieus en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid, voor een leefbare toekomst voor iedereen.
