5 vragen over internationale samenwerking
06 May 2025
4 minuten
De internationale solidariteit staat op losse schroeven. Volgens de cijfers van de OESO daalt de officiële ontwikkelingssamenwerking wereldwijd voor het eerst in vijf jaar. Het is een alarmerende trend, want terwijl de wereld brandt is internationale samenwerking harder nodig dan ooit. Aan de hand van 5 vragen, tonen we dat ontwikkelingssamenwerking niet alleen levens redt op korte termijn, maar ook bijdraagt aan stabiele samenlevingen op lange termijn.
Welke trend zien we in de internationale solidariteit?
De wereldwijde aanval op ontwikkelingssamenwerking is geen dreiging meer, maar een realiteit. Vanaf dag één van zijn presidentschap zette Trump een streep door miljarden aan levensreddende steun. USAID werd drooggelegd. Ook in Europa bezuinigen landen zoals Duitsland, Zweden en Nederland op internationale samenwerking.
België volgt die trend: in het regeerakkoord van premier De Wever staat een besparing van 25% op ontwikkelingssamenwerking deze legislatuur. Daarbovenop wil de regering ook de fiscale aftrekbaarheid van giften verlagen van 45% naar 30%, een extra klap voor de ngo-sector. En dan is er nog de uitspraak van Georges-Louis Bouchez. In een interview met De Tijd zei hij onomwonden: “voor mij mag dat volledig naar nul.” Een boutade in een cynisch jasje, maar één die veel zegt over de tijden waarin we ons bevinden.
Ook op lokaal niveau maken we ons zorgen. In Vlaanderen hebben achttien gemeenten besloten om hun titel van 'Faire Gemeente' niet te verlengen. Deze titel wordt toegekend aan gemeenten die zich inzetten voor eerlijke handel en duurzame ontwikkeling. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 hebben veel besturen andere prioriteiten, onterecht volgens ons.
Wat zijn de gevolgen van deze trend?
Alleen al de bevriezing van USAID leidt wereldwijd tot medicijntekorten, stopzetting van voedselpakketten en een stijging van HIV, AIDS en Cholera. In Soedan bijvoorbeeld is er een ernstige cholera-uitbraak gaande, waarvan vooral kinderen het slachtoffer zijn. Door de besparingen in ontwikkelingssamenwerking, moeten gezondheidscentra sluiten. Patiënten leggen daardoor lange afstanden af voor medische zorg. De situatie wordt verder bemoeilijkt door politieke instabiliteit en toenemende voedselonzekerheid.
De gevolgen raken niet alleen landen in het Globale Zuiden, maar ook de stabiliteit wereldwijd. De besparingen hebben ook indirecte gevolgen voor Europa of België. Conflicten of ziektes verspreiden zich sneller, wat leidt tot een pandemie of meer mensen die noodgedwongen op de vlucht slaan. Europa denkt zijn veiligheid te kunnen garanderen met een massaal opbod van de uitgaven voor defensie, maar vergeet daarbij dat investeren in veiligheid ook een investering vraagt in de aanpak van instabiliteit, ongelijkheid en armoede in de wereld via o.a. ontwikkelingssamenwerking.
Waarom moeten we blijven investeren in internationale samenwerking?
De realiteit is dat ontwikkelingssamenwerking wél impact heeft. Het is geen liefdadigheid of luxe, maar een kwestie van mensenrechten. Ontwikkelingssamenwerking draagt bij aan de vermindering van armoede en de stijging van de scholingsgraad. Volgens Unesco gaan er 34 miljoen kinderen extra naar school sinds de jaren 2000. Ook kunnen we ziektes de wereld uit helpen. Zonder internationale samenwerking hadden we vandaag geen globaal vaccinatieprogramma tegen ziektes zoals polio of ebola. Polio werd quasi volledig uitgeroeid en het aantal hiv-infecties halveerde sinds 2000.
Ontwikkelingssamenwerking schrappen is dus een valse besparing. Internationale solidariteit bestrijdt epidemieën, creëert kansen en pakt de grondoorzaken van gedwongen migratie aan. Daarnaast is een investering in ontwikkelingssamenwerking ook slim. De volgende pandemie zullen we maar bestrijden door te investeren in globale toegang tot gezondheidszorg, gedwongen migratie bestrijden we door de grondoorzaken ervan aan te pakken, etc. Daar hebben we zelf ook bij te winnen. Elke euro die geïnvesteerd wordt in conflictpreventie, levert volgens de OESO nadien 16 euro op.
Wie geeft het goede voorbeeld?
Gelukkig klinkt er ook verzet tegen de aanvallen op solidariteit. Overal ter wereld nemen organisaties en mensenrechtenactivisten de handschoen op voor menselijkheid en ontwikkelingssamenwerking.
Zo blijven lokale 11.11.11-partners als ALEF en Basmeh & Zeitooneh zich – ondanks zware omstandigheden – inzetten voor duurzame oplossingen voor Syrische jongeren en mensen op de vlucht. In de Filipijnen boekte de strijd van partnerorganisaties zoals PAHRA een historische doorbraak: op 11 maart 2025 werd voormalig president Rodrigo Duterte opgepakt op vraag van het Internationaal Strafhof voor grootschalige mensenrechtenschendingen. Nog geen week eerder besliste de provincie Palawan om alle nieuwe mijnbouwprojecten voor 50 jaar te verbieden – een overwinning voor natuur en gemeenschappen, gedragen door inheemse groepen en hun bondgenoten.
Ook regeringen kiezen soms resoluut voor solidariteit. Toen president Trump in 2025 bijna alle Amerikaanse ontwikkelingshulp bevroor, sprong Noorwegen in de bres. De Noorse overheid kondigde aan om zes humanitaire ngo’s, waaronder de Norwegian Refugee Council en Norwegian People’s Aid, de komende vijf jaar met 855 miljoen dollar te ondersteunen. Een krachtig signaal in een tijd waarin internationale hulp steeds meer onder druk staat. De voorbeelden van door ontwikkelingssamenwerking versterkte doorbraken zijn legio.
Wat kan jij als burger doen om het verschil te maken?
Heel wat. Door organisaties te steunen die wereldwijd werken aan mensenrechten, klimaatrechtvaardigheid en armoedebestrijding. Door je stem te laten horen als solidariteit onder vuur ligt. Door politici en beleidsmakers aan te spreken op hun verantwoordelijkheden, in je buurt, online of aan de stemhokjes. Door bewust te kiezen voor een samenleving waarin internationale solidariteit geen luxe is, maar een basisprincipe.
Solidariteit is geen ver-van-mijn-bed-show. Ze begint bij mensen die hun stem en hun engagement inzetten – ook jij.
