Klimaatfinanciering: essentieel voor de geloofwaardigheid van ons land
Klimaatfinanciering. Hét thema van de klimaattop in Glasgow (COP26) en meteen ook het onderwerp waarmee de geloofwaardigheid van de deelname van België staat of valt.
Voorlopig engageert enkel de federale regering zich tot financiële bijdrage van in totaal 112,5 miljoen euro voor het jaar 2022. Uiteraard is dit engagement een positief gegeven maar het gebrek aan een eenduidig standpunt van de verschillende regeringen over één van de meest cruciale thema’s is een ernstig probleem.
Ons land kan zich niet langer verschuilen achter haar institutionele complexiteit en de versnipperde verdeling van klimaatbevoegdheden. Waar de vorige klimaattop draaide rond beloftes maken, gaat deze top over beloftes waarmaken. Glasgow is een test voor de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs. Deze klimaattop zal enkel succesvol zijn, als de rijke landen hun beloftes nakomen, te beginnen met het nakomen van hun internationale verbintenissen inzake klimaatfinanciering. België kan zich niet voor de zoveelste keer aan zijn verantwoordelijkheid onttrekken.
Klimaatverandering is niet langer iets wat je alleen op TV ziet. Met dat statement als uitgangspunt bracht Eerste Minister De Croo zijn toespraak bij de opening van de COP26. De klimaatnoodsituatie is nu ook voor landen als België een realiteit, aldus de premier. Die vaststelling is correct. Toch liet hij een cruciaal aspect achterwege in zijn betoog: voor landen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, zijn de extreme weersomstandigen al vele jaren een dagdagelijkse realiteit.
De premier liet een cruciaal aspect achterwege in zijn betoog: voor landen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, zijn de extreme weersomstandigen al vele jaren een dagdagelijkse realiteit.
Extreme weersomstandigheden en klimaatrampen die mensenlevens kosten, miljoenen mensen dwingt hun huis te verlaten, en tot honger en armoede leiden. Die pijnlijke realiteit, de essentie van de gevolgen van de klimaatcrisis, werd niet vermeld.
Naarmate het aantal tyfonen, droogtes en orkanen toenemen qua aantal en intensiteit, diepen zij de internationale ongelijkheid enkel uit. De kloof tussen de armste en rijkste landen is een kwart groter dan dat hij zonder de klimaatcrisis zou zijn.
Zowel de oorzaken als de gevolgen van de klimaatcrisis zijn ongelijk: het zijn landen en mensen die met de minst grote verantwoordelijkheid die de meest ernstige gevolgen dragen. Zo is bijvoorbeeld Afrika verantwoordelijk voor minder dan 4% van de broeikasgassen die de klimaatcrisis veroorzaken, maar draagt wel aanzienlijke gevolgen ervan. Dat statement maakte onder meer minister Meryame Kitir tijdens haar toespraak op een randevenement van de COP26.
Deze diagnose werd reeds in 1992 gesteld en vormt de basis van de klimaatonderhandelingen. De beginselen van rechtvaardigheid en "gemeenschappelijke, maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden" werden toen ondertekend. Hiermee trachtten onderhandelaars een tegenwicht te bieden aan het onevenwicht tussen de verantwoordelijken en de slachtoffers. Het is in deze context dat collectief een verbintenis tot internationale klimaatfinanciering werd aangenomen. Die compensatie is noodzakelijk voor lage-inkomenslanden om de koolstofarme omslag te maken, en is een cruciale vereiste om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. In 2009, tijdens de klimaattop in Kopenhagen, gingen de rijke landen het engagement aan om tegen 2020 jaarlijks 100 miljard dollar ‘nieuwe en additionele’ klimaatfinanciering te voorzien. Elf jaar later verzuimen rijke landen nog steeds deze verbintenis na te komen.
Klimaatfinanciering is een cruciale vereiste om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C.
Het Brits voorzitterschap van de klimaattop, de Europese Unie, klimaatkwetsbare landen, middenveldorganisaties en klimaatactivisten duiden allemaal klimaatfinanciering aan als hét centrale thema van deze klimaattop. En terecht: hoe kunnen we op het internationale toneel hoopvolle beloftes uiten om tegen 2050 een koolstofarme samenleving tot stand te brengen als de rijke landen het nalaten hun verantwoordelijkheid te nemen? Hoe kunnen wij in die context verwachten dat lage-inkomenslanden de koolstofarme omslag maken en niet langer inzetten op een economie gebaseerd op steenkool en aardolie?
Net daarom moet België haar verantwoordelijkheid nemen en een nieuw nationaal engagement aangaan. We vragen geen versnipperde maatregelen. Verantwoordelijkheid nemen betekent een engagement van voorspelbaarheid en kwaliteitsvolle financiering. Verantwoordelijkheid nemen betekent een nationaal engagement voor meerdere jaren met een duidelijk groeipad. Verantwoordelijkheid nemen betekent een duidelijk signaal geven aan de lage-inkomenslanden dat België haar rol op het internationale toneel erkent én deelneemt aan de collectieve inspanning om de klimaatcrisis te bestrijden.
Onze vier klimaatministers komen aanstaande vrijdag bijeen om de verdeling van de Belgische klimaatdoelstellingen te bespreken. Het is absoluut noodzakelijk dat zij het eens worden over een duidelijke, groeiende en billijke Belgische bijdrage tot de internationale klimaatfinanciering vóór hun komst naar COP26. Laten we duidelijk zijn: dit is geen kwestie van liefdadigheid. Dit is een kwestie van verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.
Els Hertogen
Directeur 11.11.1
