Gelijk maakt gezond

De COVID-19-pandemie is een diepe schok voor onze samenlevingen. Het heeft een verwoestende impact op het sociaaleconomisch leven. Maar de impact is niet voor iedereen gelijk. De wereldwijde armoede, die de afgelopen 20 jaar nochtans daalde, is sinds 2020 terug in stijgende lijn. Terwijl enkele rijken profiteren, worstelen mensen in armoede over de hele wereld om te overleven. Veel vrouwen, mensen met een migratieachtergrond en historisch onderdrukte groepen.

Samen met de ongelijkheid, groeit de gezondheidskloof. Dat is het gevolg van alle sociale ongelijkheden in de verschillende lagen van onze samenleving. De omstandigheden, waarin we geboren worden, werken, opgroeien, leven en ouder worden, de sociale normen en hoe onze samenleving georganiseerd is, hebben allemaal een invloed op onze gezondheid. Door gebrek aan geld, kennis en een ongelijke toegang tot gezondheidszorg, hebben kwetsbare groepen een slechtere gezondheid. Zij kennen, door een minder gezonde levensstijl, minder (gezonde) levensjaren. Dit fenomeen noemen we de gezondheidskloof.

De helft van de wereldbevolking heeft niet voldoende toegang tot basisgezondheidszorg. Bovendien is de zorg vaak gefragmenteerd en van slechte kwaliteit. Gezondheid is ons hoogste goed. Deze systeemcrisis schreeuwt om een systeemverandering. De gezondheidsdiensten, die veelal gericht zijn op het genezen van ziektes, zijn niet berekend op de uitdagingen van de 21e eeuw.

Een ondergewaardeerde ‘sociale determinant van gezondheid’ is het inzetten op betere ‘gezondheidsvaardigheden‘. Deze term refereert naar de kennis, de motivatie en het vermogen van personen om de informatie over gezondheid te bekomen, begrijpen en te verwerken. De gezondheidsvaardigheden kunnen een passende keuze maken om hun gezondheid en levenskwaliteit te behouden of te verbeteren.

In Europa heeft een derde van de bevolking onvoldoende gezondheidsvaardigheden. In België spreekt men over 30 tot 45%. Factoren die hierin een bepalende rol spelen, zijn opleidingsniveau en socio-economische status, maar ook de kennis van de taal en de culturele en sociale omgeving. Al zijn er geen wereldwijde cijfers voorhanden, door gebrekkige of afwezige gezondheidssystemen in heel veel landen, kunnen we ervan uitgaan dat het cijfer op wereldschaal nog stukken hoger ligt.

Wanneer de bevolking een laag niveau van gezondheidsvaardigheden heeft, uit zich dit in meer chronische ziekten, minder preventieve zorg en een kortere levensverwachting.

Mensen met goede gezondheidsvaardigheden leven in een meer gelijke samenleving. Ze kennen meer veiligheid en leven langer.

FOS, de Socialistische Mutualiteiten, S-Plus en VIVA-SVV vragen aan beleidsmakers om actief in te zetten op het verhogen van gezondheidsvaardigheden. Door samen met ons gelijkheid voor te schrijven, kan ook jij hen aanzetten tot actie!

Te vaak omwille van een slecht gezondheidsbeleid, springen gezondheidsactivisten wereldwijd in de bres. Ze informeren en activeren hun gemeenschappen over hun rechten. Ze doen aan preventie binnen hun wijken en zoeken naar de oorzaken van concrete gezondheidsproblemen in hun leefomgeving. Tenslotte pakken ze die aan. Ze promoten een gezondere levensstijl. Gesterkt door hun werk, trachten ze aansluiting te vinden bij de overheid om hun situatie structureel te verbeteren.

Participatie verhoogt het collectief bewustzijn van gezondheid. Dat kan heel belangrijk zijn. Denk maar aan het socialiseren van de noodzakelijke basismaatregelen voor het terugdringen van een pandemie of aan de uitrol van een vaccinatiestrategie.  Mensen, die actief betrokken zijn bij hun gezondheid, worden gezondheidsvaardig als mens en/of patiënt. Ze leven gezonder, waardoor de nood aan de medische zorg vermindert.

De gezondheidsactivisten uit onze partnerorganisaties staan dicht bij de mensen in hun wijk of gemeenschap. Ze verbeteren daar de gezondheidsvaardigheden. Ze leveren fantastisch werk. Uit noodzaak, omdat het gebrek aan kwaliteitsvolle diensten en de noden zo hoog zijn. Eigenlijk zouden zij dat niet moeten doen.

Overheden moeten niet alleen zorgen dat de bevolking het recht op gezondheid kan opnemen, maar moeten bovendien kiezen voor een gezondheidsbeleid dat actief inzet op het verbeteren van gezondheidsvaardigheden. Alleen dat maakt een overgang naar gezondheidszorgsystemen, die mensen en hun leefomgeving centraal stellen, mogelijk. Zo’n gezondheidszorgsysteem is beter voorbereid om te reageren op gezondheidscrisissen. Het werkt actief de gezondheidskloof weg en tenslotte pakt het de ongelijkheid in de maatschappij aan. Het is hét middel waar iedereen gezonder van wordt.

Auteur: Stiene Billen