Een gendergevoelige COVID-19 aanpak
De COVID-19-pandemie is niet alleen een gezondheidscrisis. Het is een diepe schok voor onze samenlevingen en heeft een verwoestende impact op het sociaaleconomisch leven. Pandemieën maken de bestaande ongelijkheden voor vrouwen en meisjes en de discriminatie van andere gemarginaliseerde groepen zoals mensen met een handicap of chronische aandoening, mensen in (extreme) armoede onmiskenbaar.
De impact van COVID-19 op vrouwen en meisjes verdient bijzondere aandacht. Dit blijkt uit voorgaande gezondheidscrisissen. Bovendien geeft UN Women nu al aan dat de negatieve gevolgen van COVID-19 veel groter zullen zijn voor vrouwen en meisjes, zowel op vlak van hun gezondheid, veiligheid, zorgtaken als sociaal en economisch. Vrouwen en meisjes zijn extra kwetsbaar omwille van hun sociale en reproductieve rol (zorg), hun taken met betrekking tot de voedselzekerheid van gezinnen en hun rol bij het verzamelen van hout en water.
Als de schaduwpandemie van geweld tegen vrouwen niet wordt aangepakt, zal de economische impact van COVID-19 nog worden vergroot
Bovendien hebben de gevolgen van de beschermingsmaatregelen in kader van COVID-19 in sommige gevallen ongewilde gevolgen zoals verhoogd intrafamiliaal geweld of verminderde toegang tot onderwijs met in het bijzonder impact op meisjes. Zo schatte UN Women de wereldwijde kosten van geweld tegen vrouwen op ongeveer 1500 miljard dollar. Als ook deze schaduw pandemie niet wordt aangepakt, zal de economische impact van COVID-19 nog worden vergroot. Ondanks het feit dat de WHO de noodzaak erkent om vrouwen te betrekken bij de besluitvorming over uitbraken, is er nog onvoldoende vertegenwoordiging van vrouwen op de cruciale besluitvormingsplaatsen om te reageren op huidige pandemie.
COVID-19 biedt de mogelijkheid voor diepgaande en vernieuwende acties om de reeds lang bestaande ongelijkheden te herstellen. Het is aan overheden en alle andere stakeholders in de samenleving om deze gelegenheid aan te grijpen om vanuit een genderperspectief te reageren op COVID-19, door proactief genderexpertise op te bouwen in responsteams en door genderdimensies in te bedden in effectieve, rechtvaardige beleidsmaatregelen, interventies en actieplannen.
Dit gaat verder dan de medische noodtoestand, we mogen het sociale aspect niet uit het oog verliezen. De impact van de coronacrisis op vrouwen is niet te overzien
Wat kan de Belgische ontwikkelingssamenwerking doen?
België moet prioriteit geven aan de bestrijding van ongelijkheden, wat al een wereldwijd probleem was, maar nu het risico loopt onomkeerbare vormen aan te nemen. In de eerste plaats door te erkennen dat COVID-19 een verschillend effect heeft op vrouwen en mannen. Dit is een fundamentele stap om inzicht te krijgen in de primaire en secundaire effecten van de noodsituatie op verschillende individuen en gemeenschappen, en voor effectieve, rechtvaardige beleidsmaatregelen en interventies. Actieplannen die geen rekening houden met genderverschillen zullen minder doeltreffend zijn.
Internationale donoren, waaronder België, moeten niet alleen investeren in noodfondsen maar ook met de lokale gemeenschappen werken, en in het bijzonder met vrouwenorganisaties, voor, tijdens en na de huidige gezondheidscrisis om de best mogelijke diensten te verlenen en om het vertrouwen en de toegang te garanderen tot kwetsbare groepen en individuen.
Ook op lange termijn moeten vrouwen net zoveel inspraak krijgen in gezondheidsorganisaties en besluitvorming. Zo moet de deelname van het maatschappelijk middenveld, vrouwenrechtenorganisaties en feministische bewegingen aan de verschillende internationale conferenties over gendergelijkheid blijvend worden gewaarborgd. Het besluit om de CSW dit jaar in te korten zonder deelname van het maatschappelijk middenveld vanwege de uitzonderlijke omstandigheden in verband met het coronavirus, moet een uitzondering zijn. Als de pandemie eenmaal voorbij is, is het noodzakelijk om terug te keren naar een participatief jaarlijks CSW dat het maatschappelijk middenveld, vrouwenrechtenorganisaties en vrouwenbewegingen in staat stelt een kwalitatieve bijdrage te leveren aan internationale debatten over gendergelijkheid en de mensenrechten van vrouwen en meisjes.
Daarnaast moet België onmiddellijke flexibiliteit en aanvullende financiering bieden om ervoor te zorgen dat de bestaande ontwikkelings- en humanitaire operaties snel kunnen worden uitgebreid en aangepast aan de risico's die COVID-19 met zich meebrengt. Er moet op worden toegezien dat dit gebeurt op een gendergevoelige manier.
België moet internationale solidariteit laten zien via officiële ontwikkelingssamenwerking (ODA) en hiervoor een aanzienlijke verhoging voorzien vanaf 2020. Bovendien moet België zich engageren om 85% van de ontwikkelingssamenwerking toe te wijzen aan de versterking van de gelijkheid van mannen en vrouwen (OESO-marker 1) en 20% van de hulp aan specifieke projecten op het gebied van de gelijkheid van mannen en vrouwen (OESO-marker 2).
Wiske Jult, beleidsmedewerker duurzame ontwikkeling en gender
