Duurzame ontwikkelingssamenwerking: een kwestie van rechten

Viva Salud, KIYO en Solidagro werken sinds 2017 en tot eind 2021 samen in het kader van een gemeenschappelijk programma dat meegefinancierd wordt door de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Het is in dit kader dat onze visie op de rechtenbenadering willen voorstellen. Aan de hand van zeer concrete verhalen van de voorbije jaren willen we illustreren wat de essentie van de rechtenbenadering voor ons betekent in een website.

Op deze website ontdek je in maar liefst 60 verhalen wat we bedoelen met de “rechtenbenadering”. We hebben de verhalen geordend volgens de pijlers waarop de rechtenbenadering gebouwd is, volgens de transversale thema’s die voor ons belangrijk zijn, gender en milieu,  volgens de organisaties en hun expertise: Viva Salud en het recht op gezondheid, KIYO en de kinderrechten en Solidagro en het recht op voedsel. Tot slot kan je de verhalen ook terugvinden per landen waar  we deze rechtenbenadering met onze partnerorganisaties toepassen: België, Bolivia, Brazilië, Burkina Faso, Burundi, Cuba, DR Congo, Filipijnen, Mali, Marokko, Palestina of Senegal.

Deze video is gebaseerd op de visietekst van Viva Salud, KIYO en Solidagro. In deze visie beschrijven we de 4 pijlers van de rechtenbenadering die overeenstemmen met de rubrieken van de website. Het gaat om de volgende pijlers: 1) Spreken over rechten in plaats van over noden; 2) De rol van de overheid; 3) Rechthebbenden als actoren van verandering en 4) Een goede analyse als basis.

De coronapandemie is een verhaal van mensenrechten. Door de aanpak van de crisis komen die rechten op verschillende vlakken en plekken in de wereld nog meer onder druk te staan, voor de meest kwetsbare groepen in het bijzonder. Daarom inspireert de rechtenbenadering ons ook in de strijd tegen het coronavirus en de sociale, economische en politieke gevolgen ervan.

Als we van de strijd tegen het coronavirus een geslaagde onderneming willen maken, zetten we beter onze mensenrechtenbril op. De mensenrechtenbril helpt ons om de grondoorzaken van ongelijkheid te zien. In plaats van te spreken over de noden van de bevolking, legt de rechtenbenadering de structurele onrechtvaardigheden van de coronacrisis bloot. Hoe kan je bijvoorbeeld de quarantaine- en hygiënemaatregelen naleven als je met zeven personen in een kamer woont? Of wat als je in een vluchtelingenkamp een toilet moet delen met tientallen anderen?

Als we een situatie bekijken vanuit een rechtenbenadering zien we ook de actoren die verantwoordelijk zijn om onze rechten te verdedigen, te beschermen en te vervullen. Als we erkennen dat iemand een recht heeft, de rechthebbenden, dan erkennen we ook dat iemand anders een plicht heeft, de plichtsdragers. De coronacrisis heeft aangetoond dat overheden de belangrijkste plichtsdragers zijn. Zij staan garant voor de rechten van de bevolking en kunnen beslissen om tijdelijk fundamentele basisrechten en -vrijheden op te schorten in tijden van crisis.

Ten slotte plaatst de rechtenbenadering de bevolking centraal. Het is een benadering die vertrekt vanuit het potentieel van mensen om zichzelf te versterken om hun rechten te vervullen en hun eventuele afhankelijkheid van hulp te overstijgen door zich te organiseren. Burgers worden actoren van verandering in plaats van passieve slachtoffers. In verschillende landen zoals Brazilië, Palestina of Congo bijvoorbeeld gaan jongeren van deur tot deur om hygiënische kits uit te delen in de strijd tegen corona.

Op vele plekken in de wereld zien we dat burgers het heft in handen nemen en de straat op trekken om van de overheid verandering te vragen zodat hun rechten worden gerespecteerd. Enkel als mensen zich verenigen en opkomen voor hun rechten, kunnen ze deze afdwingen en zijn structurele veranderingen mogelijk.