De pandemie is het voorsmaakje van de klimaatcrisis
De klimaatcrisis treft nu al de gezondheid, voedselzekerheid en levenskwaliteit van honderden miljoenen mensen en ook daarvoor bestaat er geen vaccin. Er zijn heel wat linken te leggen tussen de corona- en de klimaatcrisis. Belangrijk is dat die laatste niet op de achtergrond verdwijnt.
2020 kondigde zich aan als een belangrijk klimaatjaar, zowel op vlak van ambitie als op vlak van rechtvaardigheid. COVID-19 bracht de wereld tot stilstand. Ook de klimaattop in Glasgow werd uitgesteld tot november 2021. Maar de aanpak van de klimaatcrisis laat geen uitstel toe.
In het Akkoord van Parijs, dat werd ondertekend in 2015, spraken alle landen af dat ze elke vijf jaar hun ambitie zouden verhogen. Dat is nodig: een rapport van de VN toonde aan dat alle plannen op tafel samen nog zouden leiden tot een opwarming van meer dan 3 °C. Om de meest ernstige gevolgen van de klimaatcrisis te vermijden, moeten we de opwarming beperken tot maximaal 1,5 °C, de meest strikte grens van het Akkoord van Parijs. De klimaattop is dan wel uitgesteld, deze urgentie gaat niet weg en de afspraken in het Akkoord van Parijs blijven gelden: alle landen - inclusief de Europese Unie - moeten voor het eind van dit jaar een verhoging van de ambitie aankondigen. De Europese Commissie engageerde zich daartoe in de European Green Deal, die werd voorgesteld in december vorig jaar. Het is belangrijk dat de uitvoering van de European Green Deal geen vertraging oploopt door de economische gevolgen van de pandemie, maar de aanpak van beide elkaar versterkt. Dit is des te belangrijker, omdat heel wat milieu- en klimaatnormen overal ter wereld onder druk komen te staan in de nasleep van de pandemie. Sommige landen en heel wat lobbyisten proberen klimaat- en milieubeleid af te zwakken onder het voorwendsel van de aanpak van de gezondheidscrisis en de economische recessie. De uitstootvermindering die waar te nemen was tijdens de pandemie, is niet het gevolg van structurele maatregelen maar van een crisis. Het komt er nu op aan een ‘rebound effect’ te vermijden, door in te zetten op sociaal én ecologisch rechtvaardige heropbouwplannen.
Deze gezondheidscrisis toont slechts het begin van wat er ons te wachten staat met de klimaatcrisis
Wat geldt voor ambitie, geldt ook voor de internationale klimaatfinanciering. Deze middelen moeten eraan bijdragen dat ontwikkelingslanden zich kunnen wapenen in de strijd tegen de klimaatcrisis. We zitten dan wel allemaal in dezelfde storm - zo toont ook de droogte in België van de afgelopen jaren - maar niet allemaal in dezelfde boot. Ontwikkelingslanden zijn extra kwetsbaar voor de klimaatcrisis, hebben grotere uitdagingen voor zich op vlak van armoede en ongelijkheid en gaan bovendien vaak gebukt onder schulden. De huidige gezondheids- en economische crisis dragen bij aan de kwetsbaarheid voor de klimaatcrisis en zal de kost van klimaatactie verhogen, zoals ook Patricia Espinosa, hoofd van het VN Klimaatverdrag, aangaf in juni samen met een pleidooi voor betere toegang tot de internationale klimaatfinanciering.
Bovendien waarschuwde de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) voor de impact van COVID-19 op boeren en de voedselzekerheid in ontwikkelingslanden.De organisatie dringt aan op extra steun zodat honger als gevolg van de pandemie kan voorkomen worden. Dit toont opnieuw de hoge nood voor een blijvende en versterkte inzet op internationale klimaatfinanciering, maar ook op weerbare voedselsystemen. Internationale en industriële voedselsystemen liggen niet alleen mee aan de basis van de klimaatcrisis, maar zijn ook minder goed bestand tegen crises zoals de COVID-19. De industrialisatie van de gewas- en veeteeltproductie heeft wereldwijd geleid tot de verwoesting van ecosystemen, bodemdegradatie, een daling van de (agro)biodiversiteit en bovendien bijgedragen aan de klimaatcrisis. Het bevorderen van lokale voedselsystemen en agro-ecologische praktijken, kan bijdragen aan de weerbaarheid tegen wereldwijde crises en tegelijk bijdragen aan de beperking van de opwarming van de aarde.
Ook klimaatschade blijft een realiteit. In april sloeg cycloon Harold toe in Vanuatu, Fiji, Tonga en de Solomon-eilanden in volle coronacrisis. De coronamaatregelen maakten het extra moeilijk om daar op een snelle en effectieve manier op te reageren en de impact was enorm, vooral in Fiji en Vanuatu. Deze landen halen hun voornaamste inkomsten uit toerisme en staan dus onder grote economische druk door de pandemie, wat effectieve heropbouw verhindert. Ook dit toont de nood aan internationale klimaatfinanciering, voor het versterken van lokale capaciteit om zich te weren tegen klimaatrampen. Daarnaast is het opnieuw een voorbeeld hoe kwetsbaarheden elkaar versterken en hoe de klimaatcrisis nu al desastreus toeslaat. Ook van financiering voor klimaatschade moet eindelijk werk gemaakt worden.
België
Kies voor een heropbouw die eerlijk, weerbaar en duurzaam is, binnen België maar ook op globale schaal. Dat wil zeggen dat het beleid en de investeringen die België maakt en doet in de nasleep van de gezondheidscrisis in lijn moeten zijn met de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, het Akkoord van Parijs en de mensenrechten.
Verhoog de ambitie en maak van 2020 het klimaatjaar dat het had moeten zijn. Keur de door de Europese Commissie voorgestelde verhoging van de 2030-doelstelling naar minstens 55% vermindering van de uitstoot (ten opzichte van 1990) goed voor het einde van dit jaar, in lijn met de afspraken in het Akkoord van Parijs.
Verhoog het engagement voor de internationale klimaatfinanciering. Kondig een nieuw engagement aan voor na 2020 van minstens 500 miljoen euro nieuwe en additionele financiering per jaar. Maak gebruik van innovatieve financieringsbronnen die uitgaan van het principe ‘de-vervuiler-betaalt’ en op die manier herverdelend werken. Geef onder meer aandacht aan lokale voedselsystemen en agro-ecologie.
Europese Unie
Maak van de Europese Green Deal een springplank voor een nieuwe economie, die eerlijk, weerbaar en duurzaam is. Ga voor een versterkte Green Deal en garandeer dat de ambitiekalender aangehouden wordt, de EU moet voor het eind van dit jaar een ambitieuzer klimaatplan voor 2030 indienen met een doelstelling van minstens 55% uitstootvermindering (ten opzichte van 1990), en dat de Green Deal versterkt en uitgevoerd wordt.
Zorg ervoor dat al het beleid, van landbouw tot handel, aangenomen door de Europese Unie coherent is met de transitie naar een koolstofarme samenleving, voedselsoevereiniteit, ontwikkeling en de internationale afspraken inzake mensenrechten en de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling.
Internationaal
Garandeer dat de belofte om vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard dollar te voorzien voor de internationale klimaatfinanciering, met een evenwicht tussen financiering voor aanpassing en mitigatie, behaald wordt en zet de eerste stappen naar een nieuwe doelstelling in 2025;
Maak werk van een omvattend en effectief mechanisme voor financiering in geval van klimaatschade (‘loss and damage’), inclusief innovatieve financieringsbronnen zoals de inkomsten van taksen op financiële transacties, internationaal vliegverkeer en de ontginning van fossiele brandstoffen.
Pleit voor schuldverlichting en -kwijtschelding voor landen die kwetsbaar zijn voor COVID-19 en de klimaatcrisis. Pleit in het licht van COVID-19 voor een moratorium zonder voorwaarden, gevolgd door een kwijtschelding van de schulden voor 2020-2021, zonder de geannuleerde bedragen op te nemen in de officiële ontwikkelingshulp of de internationale klimaatfinanciering. Pleit voor de invoering van een eerlijk en transparant multilateraal mechanisme voor de herstructurering van de overheidsschuld, waar ook beslist kan worden over schuldverlichting bij klimaatrampen in ontwikkelingslanden.
Vraag het VN-Comité voor Voedselzekerheid (CFS) om een antwoord te bieden op de COVID19-crisis die gebaseerd is op de transformatie van onze consumptie- en voedselsystemen naar meer lokale en agro-ecologische systemen, die beter bestand zijn tegen crises zoals de COVID19-crisis en de klimaatcrisis, en minder bijdragen aan de opwarming van de aarde.
