Afghaanse vluchtelingen tussen hamer en aambeeld een jaar na talibanovername
11.11.11 vraagt in een nieuw rapport aandacht voor de Afghaanse vluchtelingen. Maandag is het een jaar geleden dat de taliban de macht overnam in Afghanistan.
11 Aug 2022
4 minuten
Een nieuw rapport van 11.11.11 en het Nederlandse onderzoeksplatform Upinion schetst een alarmerend beeld van de situatie van Afghaanse vluchtelingen in Turkije. De stemming in het land ten aanzien van hun aanwezigheid wordt steeds grimmiger. Tegelijkertijd kunnen ze niet terug naar Afghanistan waar zich een ongeziene humanitaire ramp voltrekt. Eén jaar na de machtsovername van de taliban vraagt 11.11.11 specifieke maatregelen om Afghanen op de vlucht beter te beschermen.
Ongeziene humanitaire ramp
In Afghanistan zelf kleuren alle parameters donkerrood. De mensenrechtensituatie is dramatisch. Het rechtssysteem werd aan de kant geschoven en vervangen door een arbitrair systeem met buitengerechtelijke verdwijningen, lijfstraffen en executies. Vooral vrouwen en meisjes hebben het hard te verduren met beperkingen op de bewegingsvrijheid, uitsluiting van middelbaar en hoger onderwijs en verplichte gezichtsbedekking.
In Afghanistan zelf kleuren alle parameters donkerrood. De mensenrechtensituatie is dramatisch. Het rechtssysteem werd er aan de kant geschoven en economisch gaat het bijzonder slecht.
Ook economisch gaat het bijzonder slecht. Reeds voor de val van de regering leefde naar schatting 90% van de Afghanen met een inkomen van minder dan 2 dollar per dag. Sinds de taliban overname in augustus 2021 kromp de economie nog eens met ongeveer 40%. Eind dit jaar zullen naar schatting 97% van de Afghanen onder de armoedegrens zakken. Meer dan de helft van de bevolking wordt geconfronteerd met extreme honger. De graancrisis die de Oekraïneoorlog teweegbracht, zet bijkomende druk op de ketel.
Pushbacks en geweld
In andere landen verhardt het klimaat voor Afghanen op de vlucht. Aan de buitengrenzen van de EU zijn illegale en gewelddadige pushbacks tegen (o.a. Afghaanse) mensen op de vlucht ondertussen standaardbeleid. De EU en haar lidstaten zijn verantwoordelijk voor dit systematisch falen om respect af te dwingen voor de meest fundamentele mensenrechten. Ook elders worden de vluchtroutes steeds vaker met geweld geblokkeerd.
Ook in Turkije neemt de repressie toe. Dit jaar al werden meer dan 18.000 mensen onder dwang naar Afghanistan teruggestuurd vanuit detentiecentra verspreid over het land. Dit gebeurt o.a. vanuit centra die met EU-steun werden gefinancierd. Mensen kunnen daarbij geen contact leggen met een advocaat of familie. In veel gevallen werd geweld en foltering gedocumenteerd. De angst neemt toe bij de Afghaanse gemeenschap in het land. Veel mensen leven ondergedoken en durven zich niet langer op hun werkplaats of andere publieke plaatsen te vertonen.
Geen toegang tot hulpprogramma’s
Sinds de talibanovername geldt in Turkije een algemene registratiestop voor mensen uit Afghanistan. Zonder registratie hebben zij geen toegang tot bescherming, werk, gezondheidszorg en andere dienstverlening.
Opvallend daarbij is dat ze zo goed als geen toegang hebben tot de door de EU gefinancierde hulpprogramma’s, die grotendeels gericht zijn op de grote groep van Syrische vluchtelingen in het land.
De bevraging van 11.11.11 en Upinion bij 110 Afghanen in Turkije brengt hun uitzichtloze situatie in beeld:
- De helft van de ondervraagden vreest gedwongen terugkeer.
- 20% werd slachtoffer van pushbacks aan de Turkse grens.
- 78% geeft aan de woonplaats niet te mogen verlaten.
- 64% geeft aan niet te kunnen voorzien in basisnoden.
- Geld lenen is de belangrijkste bron van inkomen, belangrijker dan inkomen uit werk. Een op de tien heeft familieleden onder 18 die werken.
- Geen van de bevraagden geeft aan financiële steun te ontvangen van de VN, NGO’s of de EU.
- 54% wil naar een Europees land reizen. Slechts 22% wil de komende zes maanden op dezelfde plaats blijven. 4% plant terug te keren naar Afghanistan.
Ik ben nu twee maanden in Turkije. De Turkse politie wachtte ons op aan de grens. Twee keer zetten ze ons de grens over naar Iran. We werden daarbij geslagen en gefolterd.
11.11.11 vraagt België om samen met andere EU lidstaten diplomatieke actie te ondernemen tegen het toenemende aantal gedwongen uitzettingen en solidariteit te tonen met Afghanen op de vlucht. De organisatie vraagt de Belgische regering om kwetsbare Afghanen op te vangen in ons land. Dat kan via humanitaire visa en via het programma van hervestiging. In België zelf moet de overheid het recht op asiel en opvang respecteren. In EU verband moet België erover waken dat de Europese steun voor de opvang van vluchtelingen in Turkije ook terecht komt bij Afghaanse en andere vluchtelingen.
Bovendien moeten de illegale pushbacks aan de buitengrenzen van de EU stoppen en moet eenieder het recht hebben om asiel aan te vragen. Het beheer van de buitengrenzen moet mogelijk zijn zonder schendingen van de mensenrechten.
De steun die we zagen in de onmiddellijke nasleep van de overname van de Taliban, met evacuaties naar o.a. België is grotendeels opgedroogd. Resultaat is dat Afghaanse vluchtelingen zich tussen hamer en aanbeeld bevinden. In Afghanistan zelf volstrekt zich een ongeziene humanitaire ramp. In andere landen staan Afghanen steeds vaker voor gesloten deuren.